Dù chiến tranh Nga–Ukraine và các biện pháp trừng phạt của phương Tây vẫn chưa hạ nhiệt, nhưng số lượng tỷ phú tại Nga không những không giảm mà còn tăng lên. Thống kê của Forbes cho thấy, năm 2025, Nga có 140 tỷ phú, mức cao kỷ lục (khi đó có 117), với tổng tài sản 580 tỷ USD, chỉ thấp hơn mức trước chiến tranh 3 tỷ USD.
Trong suốt 25 năm cầm quyền của Tổng thống Vladimir Putin, giới tài phiệt Nga vẫn nắm giữ khối tài sản khổng lồ, nhưng ảnh hưởng chính trị gần như bị tước bỏ hoàn toàn. Các biện pháp trừng phạt của phương Tây giúp giới siêu giàu Nga hợp tác với Điện Kremlin.
Sau khi Liên Xô tan rã, một số người Nga tiếp quản các tập đoàn khổng lồ vốn thuộc sở hữu nhà nước, tận dụng cơ hội của chủ nghĩa tư bản non trẻ để nhanh chóng làm giàu. Trong giai đoạn chính trị bất ổn, của cải này cũng chuyển hóa thành ảnh hưởng thực tế, hình thành tầng lớp tài phiệt.
Trên thực tế, trong giai đoạn đầu của chiến tranh Nga–Ukraine, giới siêu giàu Nga từng chịu cú sốc lớn. Forbes cho biết, danh sách tỷ phú Nga tháng 4/2022 giảm từ 117 người xuống còn 83 người, tổng tài sản bốc hơi 263 tỷ USD, trung bình mỗi người mất khoảng 27% tài sản.
Tuy nhiên, khi Nga chuyển sang nền kinh tế thời chiến, tăng trưởng GDP năm 2023 và 2024 đều vượt 4% nhờ chi tiêu quân sự. Không ít tỷ phú đã ổn định trở lại, thậm chí hưởng lợi trong hệ thống mới.
Phó tổng biên tập về nhóm tài sản của Forbes, Giacomo Tognini, cho biết: đến năm 2024, hơn một nửa số tỷ phú Nga hoặc trực tiếp tham gia chuỗi cung ứng cho quân đội, hoặc hưởng lợi từ chiến tranh.
Theo chuyên gia Alexander Kolyandr của Trung tâm Phân tích Chính sách châu Âu (CEPA), các biện pháp trừng phạt của phương Tây như đóng băng tài khoản, tịch thu tài sản thực chất khiến giới tài phiệt không còn kế hoạch hay con đường rõ ràng để “nhảy thuyền”, vô hình trung giúp Moscow huy động tài sản và tầng lớp giàu có phục vụ nền kinh tế thời chiến.
Ngoài ra, sau khi Nga đưa quân vào Ukraine, hàng loạt doanh nghiệp nước ngoài rút khỏi Nga, để lại khoảng trống tài sản. Những tài sản sinh lời này nhanh chóng được những người thân Điện Kremlin mua lại với giá rẻ.
Nhà nghiên cứu Alexandra Prokopenko (Trung tâm Carnegie Nga–Âu Á) cho rằng, điều này đã tạo ra một tầng lớp mới “có ảnh hưởng và công khai trung thành”. Lợi ích tương lai của họ phụ thuộc vào việc Nga tiếp tục đối đầu với phương Tây; điều họ sợ nhất là chủ sở hữu cũ quay lại đòi tài sản.
Theo ông Tognini, chỉ riêng năm 2024 đã có 11 doanh nhân Nga trở thành tỷ phú nhờ tiếp quản các tài sản lợi nhuận cao mà doanh nghiệp nước ngoài bỏ lại.
Tóm lại, dù đối mặt với chiến tranh và các lệnh trừng phạt khắc nghiệt của phương Tây, Tổng thống Putin vẫn kiểm soát chặt chẽ giới kinh doanh và các nhân vật quyền lực then chốt của Nga.
Ở một khía cạnh nào đó, chính chiến tranh và trừng phạt lại khiến lợi ích của các tài phiệt gắn kết hơn với Điện Kremlin, qua đó củng cố thêm quyền lực của ông Putin.
Theo Worldjournal
