Mỹ muốn châu Âu tiếp quản phần lớn các năng lực phòng thủ thông thường của NATO – từ tình báo đến tên lửa – vào năm 2027, các quan chức Lầu Năm Góc nói với các nhà ngoại giao tại Washington trong tuần này. Đây là một thời hạn gấp rút khiến một số quan chức châu Âu cho rằng không thực tế.
Thông điệp này, được thuật lại bởi năm nguồn thạo tin – bao gồm một quan chức Mỹ – được truyền đạt trong một cuộc họp tại Washington giữa đội ngũ phụ trách chính sách NATO của Lầu Năm Góc và nhiều phái đoàn châu Âu.
Việc chuyển giao gánh nặng này từ Mỹ sang các thành viên châu Âu của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương sẽ làm thay đổi đáng kể cách Mỹ – một thành viên sáng lập liên minh hậu chiến – phối hợp với các đối tác quân sự quan trọng nhất của mình.
Trong cuộc họp, các quan chức Lầu Năm Góc cho biết Washington chưa hài lòng với những tiến bộ mà châu Âu đạt được trong việc tăng cường năng lực quốc phòng kể từ khi Nga mở rộng chiến dịch đặc biệt ở Ukraine năm 2022.
Các quan chức Mỹ nói với phía châu Âu rằng nếu không đáp ứng thời hạn 2027, Washington có thể ngừng tham gia một số cơ chế điều phối phòng thủ của NATO, theo các nguồn tin yêu cầu giấu tên vì nội dung trao đổi mang tính riêng tư.
Một quan chức Mỹ cho biết một số nghị sĩ tại Quốc hội Mỹ đã biết về thông điệp này và tỏ ra lo ngại.
Cách Mỹ đánh giá tiến độ của NATO vẫn chưa rõ ràng
Năng lực phòng thủ thông thường bao gồm các tài sản phi hạt nhân – từ quân số đến vũ khí – và phía Mỹ không giải thích họ sẽ đánh giá thế nào về tiến độ của châu Âu trong việc tiếp quản phần lớn gánh nặng.
Cũng không rõ liệu thời hạn 2027 có phản ánh lập trường chính thức của chính quyền ông Donald Trump hay chỉ là quan điểm của một số quan chức Lầu Năm Góc. Tại Washington, vẫn tồn tại nhiều bất đồng sâu sắc về vai trò quân sự của Mỹ ở châu Âu.
Nhiều quan chức châu Âu cho rằng thời hạn 2027 là không khả thi, bất kể tiêu chí đánh giá, bởi châu Âu cần nhiều hơn tiền bạc và ý chí chính trị để thay thế một số năng lực mà Mỹ đang cung cấp trong ngắn hạn.
Ngoài ra, các nước NATO đang đối mặt tình trạng tồn đọng đơn hàng quốc phòng. Dù Mỹ khuyến khích châu Âu mua thêm khí tài của Mỹ, thì nhiều hệ thống vũ khí giá trị nhất sẽ mất nhiều năm mới có thể bàn giao nếu đặt mua bây giờ.
Mỹ cũng cung cấp những năng lực không thể mua được, như hệ thống tình báo, giám sát và trinh sát đặc biệt quan trọng đối với chiến trường Ukraine.
Khi được hỏi, một quan chức NATO cho biết các đồng minh châu Âu đã bắt đầu gánh thêm trách nhiệm về an ninh của lục địa, nhưng không bình luận về mốc 2027.
“Các đồng minh đã nhận thức nhu cầu tăng đầu tư quốc phòng và chuyển gánh nặng phòng thủ thông thường từ Mỹ sang châu Âu”, quan chức này nói.
Lầu Năm Góc và Nhà Trắng chưa phản hồi yêu cầu bình luận.
Các quốc gia châu Âu phần lớn đã chấp nhận yêu cầu của Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng họ phải tự chịu trách nhiệm nhiều hơn đối với an ninh của chính mình, và đã cam kết tăng mạnh chi tiêu quốc phòng.
Liên minh châu Âu đặt mục tiêu đưa lục địa này vào trạng thái “tự vệ” trước năm 2030, và tuyên bố phải lấp đầy các lỗ hổng lớn về phòng không, UAV, chiến tranh mạng, đạn dược và các lĩnh vực then chốt khác. Tuy vậy, nhiều quan chức và chuyên gia cho rằng ngay cả mục tiêu 2030 cũng quá tham vọng.
Quan hệ Mỹ-NATO lúc nóng lúc lạnh
Chính quyền Trump liên tục cho rằng các đồng minh châu Âu phải đóng góp nhiều hơn cho NATO, nhưng lập trường của ông Trump về NATO không phải lúc nào cũng rõ ràng.
Trong chiến dịch tranh cử 2024, ông Trump thường xuyên chỉ trích các đồng minh châu Âu và từng tuyên bố sẽ “khuyến khích” Tổng thống Nga Vladimir Putin tấn công những nước NATO không chi tiêu đủ mức cam kết.
Tuy nhiên tại hội nghị thượng đỉnh NATO tháng 6, ông lại hết lời ca ngợi các lãnh đạo châu Âu vì đã đồng ý nâng mục tiêu chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP – theo đề xuất của Mỹ.
Những tháng sau đó, ông Trump dao động giữa lập trường cứng rắn hơn với Nga và thái độ sẵn sàng đàm phán với Moscow về xung đột Ukraine – điều khiến các nước châu Âu không hài lòng do họ bị loại khỏi quá trình thương lượng.
Tại cuộc họp ngoại trưởng NATO tuần này, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Christopher Landau nói rằng rõ ràng các đồng minh phải chịu trách nhiệm cho an ninh châu Âu.
“Các chính quyền Mỹ nối tiếp nhau đã nói điều này theo cách này hay cách khác trong suốt cuộc đời tôi… nhưng chính quyền của chúng tôi thực sự có ý như vậy”, ông Landau viết trên X.
Xem khoảnh khắc F-16 của Mỹ lao thẳng xuống đất, phát nổ
Nga hé lộ tín hiệu mới về kế hoạch hòa bình 28 điểm của Mỹ về Ukraine
Ông Putin gặp phái đoàn Mỹ trong hơn 4 giờ để thảo luận về hòa bình Ukraine
Mỹ–Ukraine sau 4 giờ họp: Washington có còn ép Kiev nhượng bộ lãnh thổ?
Theo Reuters
