Thuật toán đề xuất nội dung, "trái tim" vận hành nền tảng video ngắn TikTok, một lần nữa trở thành tâm điểm chú ý sau khi tập đoàn ByteDance ký kết các thỏa thuận ràng buộc nhằm thành lập một liên doanh mới.
Theo đó, quyền kiểm soát hoạt động của ứng dụng này tại Mỹ sẽ được bàn giao cho nhóm các nhà đầu tư tại Mỹ và quốc tế, bao gồm cả gã khổng lồ điện toán đám mây Oracle. Mặc dù sự ra đời của thực thể mới này là một bước tiến lớn giúp TikTok tránh được lệnh cấm vận và giảm bớt căng thẳng công nghệ giữa Washington và Bắc Kinh, nhưng sự mơ hồ xung quanh quyền sở hữu thuật toán vẫn đang gây ra nhiều tranh cãi trong giới quan sát.
Hiện vẫn chưa rõ liệu thuật toán này đã được chuyển giao hoàn toàn, cấp phép sử dụng hay vẫn nằm dưới sự kiểm soát của phía Bắc Kinh với việc Oracle chỉ đóng vai trò giám sát. Trước đây, quan điểm của ByteDance rất cứng rắn khi tuyên bố thà đóng cửa ứng dụng tại Mỹ còn hơn là bán đi viên ngọc quý này.
Tuy nhiên, các nguồn tin gần đây cho thấy ByteDance sẽ duy trì quyền sở hữu các hoạt động kinh doanh nhưng nhường quyền kiểm soát dữ liệu, nội dung và thuật toán cho liên doanh mới. Thực thể này sẽ đóng vai trò là đơn vị vận hành hậu cần, xử lý dữ liệu người dùng Mỹ và thực thi các thuật toán đề xuất. Trong khi đó, một bộ phận riêng biệt do ByteDance sở hữu toàn phần sẽ tiếp tục quản lý các mảng tạo ra doanh thu như thương mại điện tử và quảng cáo.
Về phía chính phủ Trung Quốc, cơ quan chức năng vẫn chưa đưa ra nhận định chính thức về thỏa thuận này. Việc Bắc Kinh sửa đổi luật xuất khẩu vào năm 2020, yêu cầu phải có sự phê duyệt đối với bất kỳ hoạt động xuất khẩu thuật toán hay mã nguồn nào, đã tạo thêm một lớp rào cản phức tạp cho nỗ lực thoái vốn của TikTok tại Mỹ. Điều này khiến câu hỏi về việc liệu thuật toán có thực sự được bàn giao cho phía Mỹ hay không vẫn còn bỏ ngỏ.
TikTok luôn tập trung phát triển thuật toán để nắm bắt được sở thích của người dùng. Định dạng video ngắn cho phép thuật toán trở nên năng động hơn, có khả năng theo dõi những thay đổi tinh vi trong sở thích của người dùng theo từng thời điểm trong ngày.
Ngoài ra, việc được thiết kế tối ưu cho thiết bị di động ngay từ đầu đã mang lại cho TikTok ưu thế vượt trội so với các đối thủ phải loay hoay thích nghi từ giao diện máy tính. Sự gia nhập thị trường sớm cũng giúp hãng tích lũy được lượng dữ liệu khổng lồ, bỏ xa các tính năng tương tự như Reels của Instagram hay Shorts của YouTube.
Các nghiên cứu khoa học cũng hé lộ những góc nhìn thú vị về nghệ thuật cá nhân hóa của TikTok. Một nghiên cứu từ các chuyên gia Mỹ và Đức cho thấy thuật toán này thường xuyên gợi ý những nội dung nằm ngoài mối quan tâm hiện tại của người dùng. Cụ thể, TikTok khai thác sở thích trong khoảng 30% đến 50% số video được đề xuất, phần còn lại là những video mang tính khám phá.
Chiến lược này không chỉ giúp ứng dụng hiểu sâu hơn về hành vi người dùng mà còn tối đa hóa khả năng giữ chân họ bằng cách liên tục mở rộng những trải nghiệm mới mẻ. Chính khả năng dự đoán và dẫn dắt sở thích tài tình này đã biến thuật toán của ByteDance thành một công cụ quyền lực nhất trong kỷ nguyên kinh tế số hiện nay.
