Thổ Nhĩ Kỳ đang tìm cách trả lại các hệ thống tên lửa phòng không S-400 cho Nga nhằm tái thiết lập quan hệ với Mỹ, Bloomberg đưa tin.
Động thái này có thể dẫn tới việc Washington dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với ngành công nghiệp quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ và cho phép Ankara quay trở lại chương trình tiêm kích F-35. Theo các nguồn thạo tin, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã trực tiếp nêu vấn đề này với Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo vào tuần trước.
Diễn biến trên xảy ra trong bối cảnh Nga tiến hành chiến dịch quân sự tại Ukraine, khi Ankara duy trì quan hệ với cả hai bên nhưng đồng thời ngăn chặn tàu hải quân của cả Moscow và Kiev ra vào Biển Đen theo Công ước Montreux.
Là lực lượng quân đội lớn thứ hai trong NATO xét về quy mô lục quân, Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục thế cân bằng Đông – Tây bằng cách tránh áp đặt trừng phạt Nga, hạn chế khả năng tiếp cận hải quân của Moscow, đồng thời cung cấp vũ khí cho Ukraine, trong khi ông Erdogan vẫn duy trì quan hệ với cả ông Donald Trump và ông Vladimir Putin.
Ông Erdogan đề nghị Nga nhận lại S-400
Theo Bloomberg, ông Erdogan đã đề nghị Tổng thống Nga Vladimir Putin nhận lại các hệ thống tên lửa S-400 mà Thổ Nhĩ Kỳ mua nhiều năm trước, dẫn lời những người nắm rõ nội dung các cuộc trao đổi. Hai nhà lãnh đạo đã gặp nhau tại Turkmenistan vào tuần trước, và đề xuất này được đưa ra sau các cuộc thảo luận kín trước đó giữa quan chức Thổ Nhĩ Kỳ và Nga. Điện Kremlin đã phủ nhận việc có yêu cầu như vậy được nêu ra trong cuộc gặp.
Bloomberg cho biết Ankara không chỉ đề xuất trả lại các hệ thống phòng không do Nga sản xuất mà còn tìm cách được hoàn tiền. Một phương án đang được cân nhắc là khấu trừ số tiền này vào các khoản thanh toán của Thổ Nhĩ Kỳ cho dầu mỏ và khí đốt Nga. Tuy nhiên, phương án đó vẫn cần thêm các cuộc đàm phán giữa hai bên.
Thổ Nhĩ Kỳ đồng ý mua hệ thống phòng không S-400 của Nga theo hợp đồng trị giá 2,5 tỷ USD ký năm 2017, bất chấp sự phản đối của Mỹ. Ankara khi đó biện minh cho quyết định này bằng việc Washington từ chối bán các hệ thống Patriot nâng cấp.
Sau đợt bàn giao đầu tiên vào tháng 7/2019, Thổ Nhĩ Kỳ bị loại khỏi chương trình F-35 và Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt vào tháng 12/2020. Cũng trong năm 2020, Thổ Nhĩ Kỳ đã nhận đủ 4 khẩu đội S-400. Mỗi hệ thống S-400 bao gồm các bệ phóng tên lửa, radar, sở chỉ huy và các phương tiện hỗ trợ khác.
Áp lực từ Mỹ gia tăng quanh vấn đề S-400
Động thái của ông Erdogan diễn ra trong bối cảnh Washington gia tăng áp lực buộc Ankara từ bỏ S-400.
Theo Bloomberg, vấn đề này một lần nữa được nêu ra trong cuộc gặp giữa ông Erdoğan và Tổng thống Mỹ ông Donald Trump tại Nhà Trắng hồi tháng 9. Ông Tom Barrack, đồng minh thân cận của ông Trump và hiện là đại sứ Mỹ tại Thổ Nhĩ Kỳ, nói với truyền thông trong tháng này rằng Ankara hiện đã “tiến gần hơn” tới việc từ bỏ các hệ thống tên lửa. Ông cho rằng tranh chấp có thể được giải quyết trong vòng bốn đến sáu tháng.
Theo các nguồn tin của Bloomberg, việc từ bỏ trang bị quân sự Nga có thể mở đường cho Mỹ dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với ngành công nghiệp quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ. Một nhà ngoại giao cấp cao của Ankara được cho là kỳ vọng các biện pháp trừng phạt sẽ được gỡ bỏ vào năm tới. Các nguồn tin nhận định giá trị ngoại giao của việc từ bỏ S-400 có thể lớn hơn số tiền hàng tỷ USD mà Thổ Nhĩ Kỳ đã chi cho các hệ thống này.
Tên lửa “đắp chiếu” giữa lo ngại của NATO
Bloomberg cho biết Thổ Nhĩ Kỳ chưa từng kích hoạt các hệ thống S-400 kể từ khi chúng được chuyển tới nước này. NATO cảnh báo rằng việc vận hành hệ thống phòng không Nga song song với máy bay phương Tây có thể làm lộ thông tin nhạy cảm cho Moscow.
Những lo ngại này đã góp phần dẫn tới quyết định của Mỹ loại Thổ Nhĩ Kỳ khỏi chương trình F-35 vào năm 2019. Một năm sau đó, Washington áp đặt các biện pháp trừng phạt theo Đạo luật Chống lại các đối thủ của Mỹ thông qua trừng phạt (CAATSA), cắt đứt khả năng tiếp cận của Thổ Nhĩ Kỳ với các công nghệ quân sự nhạy cảm của Mỹ.
Bloomberg nhận định các tiêm kích F-35 do Lockheed Martin sản xuất vẫn là mục tiêu lớn của Thổ Nhĩ Kỳ. Phiên bản hiện đại nhất của loại máy bay này có giá hơn 100 triệu USD mỗi chiếc. Bằng việc trả lại S-400, Ankara hy vọng sẽ mở lại cánh cửa tiếp cận các tiêm kích này và tái hội nhập đầy đủ vào không gian quốc phòng phương Tây.
Theo Bloomberg
