Nhân dịp kỷ niệm 10 năm thành lập Tạp chí điện tử VietTimes, ông Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, đã có những chia sẻ về vai trò của báo chí trong kỷ nguyên số và những thách thức đặt ra với người làm báo hôm nay. Ông cũng gợi mở những giải pháp để VietTimes tiếp tục phát triển, nâng cao vị thế trong kỷ nguyên mới.
- Thưa ông, trong bối cảnh Đảng và Nhà nước thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, báo chí cần làm gì để vừa tuyên truyền, vừa dẫn dắt xã hội số?
- Đầu tiên, chính báo chí phải đi đầu trong quá trình chuyển đổi số, chuyển đổi chính mình để phù hợp với sự phát triển của xã hội hiện đại, để tiếp cận được độc giả, khán thính giả một cách hiệu quả, từ đó mới đưa được các thông điệp chính sách nhắm trúng đối tượng người dùng.
Tuyên truyền về chuyển đổi số mà báo chí lại đứng yên, lại chỉ sử dụng những cách thức lỗi thời thì không thể thành công. Các tòa soạn báo, cơ quan báo chí phải xây dựng cho mình một văn hóa số: từ vận hành hoạt động báo chí cho đến kinh tế báo chí, tranh thủ hiệu quả các công cụ, phần mềm hiện đại, nhất là trí tuệ nhân tạo (AI) và trí tuệ nhân tạo tạo sinh (GenAI).
Để thực hiện tốt nhiệm vụ của mình trong việc tiên phong xây dựng xã hội số, báo chí phải hoạt động theo cách thức chuyên nghiệp nhất: đó là cung cấp đầy đủ những đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, các văn bản pháp luật, thông tin về diễn biến trên thế giới, những bài học kinh nghiệm, những ví dụ hay của các quốc gia, các tổ chức, các doanh nghiệp, các cá nhân.
Đương nhiên, báo chí phải nhìn từ nhiều góc độ, nhiều khía cạnh, phải đa chiều, có phản biện chính sách, phải cung cấp những nội dung mang tính luận giải, phân tích cặn kẽ và gợi ý các giải pháp. Báo chí hiện đại còn phải tập trung vào dữ liệu, cung cấp dữ liệu đa dạng và sinh động thông qua các cách thức trực quan hóa, sử dụng các công cụ AI để tương tác với người dùng.
- Theo ông báo chí phải đổi mới cách truyền thông trong thời đại số như thế nào để thu hút công chúng?
- Chúng ta đang sống trong một xã hội thông minh: thiết bị thông minh, người dùng thông minh. Người dân ngày càng đòi hỏi cao hơn về chất lượng thông tin, và họ có quá nhiều kênh để tiếp cận thông tin. Vì thế, trong khi giữ đúng nguyên tắc là định hướng tuyên truyền hiệu quả đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, thì báo chí phải chủ động đổi mới cách thức truyền thông để đảm bảo thông điệp tới được với công chúng, và cao hơn nữa là biến thành hành động của họ.
Những cách tiếp cận truyền thống, chính thống vẫn có những tác dụng nhưng cần kết hợp với những cách làm sáng tạo, mới mẻ, kết hợp với công nghệ mới thì mới thu hút được đông đảo người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ – những người chủ tương lai của đất nước.
Hội Nhà báo Việt Nam cùng với nhiều tổ chức nghiên cứu, cơ quan báo chí lớn trong nước và quốc tế đã thúc đẩy việc áp dụng cách làm báo hiện đại, ứng dụng công nghệ báo chí-truyền thông hiện đại thông qua rất nhiều hội nghị, hội thảo, diễn đàn, chương trình đào tạo, tập huấn.
- Ông đánh giá ra sao về hiệu quả tuyên truyền của báo chí, trong đó có VietTimes đối với chủ trương, chính sách về khoa học công nghệ và chuyển đổi số thời gian qua?
- Trong thời gian qua, báo chí, trong đó có VietTimes đã làm khá tốt nhiệm vụ tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng về khoa học công nghệ và chuyển đổi số, đặc biệt sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia thì báo chí càng tích cực đăng tải thông tin đa dạng về chủ đề này.
Dù là trên các ấn phẩm báo in, phát thanh-truyền hình hay báo điện tử, chúng ta đều có thể thấy chủ đề này được nhắc đến liên tục, thường xuyên, thậm chí là hằng ngày hằng giờ. Đương nhiên, nâng cao nhận thức là một quá trình nên không thể đòi hỏi sự thay đổi nhanh chóng, nhưng chúng ta có thể nhìn thấy những chuyển động trong xã hội, từ các cơ quan chính quyền cho đến doanh nghiệp và người dân.
Là cơ quan của Hội Truyền thông số Việt Nam, tạp chí điện tử VietTimes đã đi theo đúng tôn chỉ mục đích của mình là tập trung vào công tác thông tin về lĩnh vực truyền thông số, phản biện chính sách trên các lĩnh vực khoa học công nghệ, kinh tế số, truyền thông số.
Bên cạnh đó, Giải thưởng Vietnam Digital Awards (VDA) do VietTimes tổ chức đã chọn lựa và vinh danh được những cơ quan, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp chuyển đổi số xuất sắc cùng các sản phẩm, giải pháp chuyển đổi số tiêu biểu, đó là một hoạt động ý nghĩa, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trên cả nước.
Việc có đến hàng nghìn hồ sơ tham gia 8 mùa giải VDA là minh chứng cho thấy giá trị của giải thưởng, thu hút sự quan tâm của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp ở tất cả các tỉnh, thành phố.
- Trong bối cảnh cạnh tranh thông tin ngày càng khốc liệt, VietTimes cần làm gì để tiếp tục phát triển và nâng cao vị thế?
- VietTimes phải tạo ra sự khác biệt cho riêng mình. Giờ đây, khi cơ quan báo chí nào cũng có nhiều nội dung về chuyển đổi số, kinh tế số, xã hội số, thì đâu là cái riêng của VietTimes để thu hút người đọc, trong đó có cả các bạn đọc thông thường cũng như những nhà hoạch định chính sách, nhà quản lý.
Tôi cho rằng tạp chí nên nghiên cứu và xây dựng một chiến lược nội dung chỉn chu, độc đáo, tranh thủ những lợi thế riêng của mình. Cần phải tự đặt câu hỏi “độc giả đến với VietTimes vì lý do gì” để tìm ra lối đi riêng. Và cũng cần phải có những cách làm báo sáng tạo, đổi mới, ứng dụng công nghệ hiện đại, quan tâm đến đối tượng độc giả trẻ – những người rất thích công nghệ. Cần lưu ý rằng người trẻ có thói quen tiếp nhận thông tin khác với thế hệ trước, và họ rất thích sử dụng công nghệ.
- Bên cạnh việc phát triển nội dung, VietTimes đã chủ động tổ chức nhiều sự kiện, hội thảo lớn nhằm kết nối tri thức khoa học, tham gia xây dựng chính sách. Ông đánh giá thế nào về hướng đi này của tạp chí?
- VietTimes không chỉ tập trung phát triển nội dung mà còn chủ động tổ chức các sự kiện chuyên đề về khoa học công nghệ, an toàn thông tin, chuyển đổi số… là một hướng đi rất đáng ghi nhận. Những hội thảo như “An toàn thông tin trong chuyển đổi số”, “Hoàn thiện pháp luật để báo chí phát triển trong kỷ nguyên số”, Hội thảo "Hoàn thiện pháp luật đất đai tạo động lực phát triển trong kỷ nguyên số"… đã cho thấy VietTimes đang mở rộng vai trò của báo chí, không chỉ là người đưa tin mà còn là người kiến tạo không gian đối thoại, kết nối tri thức và xây dựng chính sách.
Tôi cho rằng đây là một mô hình hoạt động báo chí hiện đại, phù hợp với xu thế phát triển của truyền thông toàn cầu. Báo chí không thể đứng ngoài cuộc cách mạng số, và càng không thể chỉ làm nhiệm vụ truyền tải thông tin một chiều.
Việc tổ chức các sự kiện gắn với tôn chỉ, mục đích và thế mạnh của tòa soạn sẽ giúp nâng cao vị thế, tạo ra giá trị xã hội thực chất và góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền báo chí nước nhà. Đây cũng là điều mà Hội Nhà báo Việt Nam luôn khuyến khích và sẵn sàng đồng hành, hỗ trợ. Chúng tôi rất hoan nghênh và kỳ vọng VietTimes sẽ tiếp tục phát huy những chiến lược nội dung độc đáo và hiệu quả này.
- Xin cảm ơn ông!
