Theo tờ Ukrainska Pravda ngày 26/2, cách đây vài ngày, tại sân bay quân sự Machulyshchi nằm bên trong lãnh thổ Belarus đã bất ngờ xảy ra một vụ tấn công, hai máy bay không người lái quân sự bất ngờ xuất hiện và tập kích chiếc máy bay quân sự Nga đang đỗ trong sân bay. Sau hai tiếng nổ dữ dội, một chiếc máy bay cảnh báo sớm A-50 của quân đội Nga đã bị phá hủy. Hai quả tên lửa phóng từ máy bay không người lái đã khiến phần trước và giữa của chiếc A-50 bị hư hại nặng. Ngoài ra, thiết bị điện tử và ăng-ten radar của máy bay cũng bị hư hại nghiêm trọng, khiến chiếc máy bay cảnh báo sớm đắt tiền về cơ bản đã bị loại bỏ, quân đội Nga chịu tổn thất lớn.
 |
Hiện nay Quân đội Nga chỉ còn lại 9 chiếc A-50 (Ảnh: airforce-technology). |
Tờ Ukrainska Pravda không hề che giấu sự thật, nói vụ tấn công này là do các thành viên của tổ chức vũ trang chống chính phủ Belarus mang tên "Kế hoạch chiến thắng" tiến hành. Sân bay Machulyshchi nơi xảy ra vụ việc là một sân bay của lực lượng không quân Nga ở Belarus. Chiếc máy bay cảnh báo sớm A-50 bị phá lần này có giá khoảng 330 triệu USD, toàn quân đội Nga chỉ còn lại 9 chiếc, Quân đội Nga đặc biệt biên chế cho chiếc máy bay cảnh báo sớm này phi hành đoàn tới 19 người, trong đó phi công có 5 người, 11 nhân viên vận hành hệ thống vô tuyến điện, 3 kỹ sư và kỹ thuật viên trên máy bay. Chiếc A-50 này được đánh giá cao đến mức gần như là con cưng của quân đội Nga và cực kỳ quý giá. Chiếc máy bay cảnh báo sớm này đã được đưa đến sân bay quân sự Machulyshchi ở Belarus vào ngày 3/1 năm nay. Trong 50 ngày qua, nó đã thực hiện 12 lần xuất kích, hỗ trợ rất nhiều cho các cuộc không kích của Nga vào các mục tiêu Ukraine.
Vụ không kích bằng máy bay không người lái (UAV) này có thể coi là rất thành công, gây thiệt hại có tính hủy diệt cho loại vũ khí trang bị then chốt của quân đội Nga. Theo ông Azarov, người phụ trách Dự án BYPOL, Không quân Nga đã nhiều lần huy động máy bay chiến đấu hoặc máy bay ném bom thực hiện các cuộc không kích vào các mục tiêu ở Ukraine, chính chiếc máy bay cảnh báo sớm A-50 vừa bị tấn công và phá hủy này đã nhiều lần cất cánh để cung cấp điểm tấn công chính xác cho việc không kích và đưa ra cảnh báo an ninh cho các máy bay chiến đấu hoặc máy bay ném bom Nga. Có thể nói, chiếc máy bay cảnh báo sớm A-50 này đã góp phần không nhỏ trong “Chiến dịch quân sự đặc biệt” do Nga phát động.
 |
Sân bay Machulyshchi ở Belarus, nơi xảy ra vụ việc chiếc A-50 bị tấn công (Ảnh: Franak Viacorka / Twitter) |
Trong vụ này, điều đáng chú ý những kẻ tấn công là “lực lượng du kích Belarus”. Vậy, bản chất của “du kích Belarus” này là gì? Rõ ràng, xét về danh nghĩa, "du kích" hoàn toàn khác với quân đội chính quy Belarus, không liên quan gì đến quân đội và chính quyền Belarus, thậm chí còn là lực lượng vũ trang chống chính phủ. Thực tế trước đây đã chứng minh rằng lực lượng này có mối liên hệ chặt chẽ với Ukraine. Vào ngày 11/8/2022, người phát ngôn Không quân Ukraine Yuri Igtner đã công khai ca ngợi “lực lượng du kích Belarus”, nói rằng các thành viên của lực lượng này "khéo léo và dũng cảm, đồng thời rất giỏi trong việc giúp đỡ đất nước chúng tôi và các lực lượng vũ trang Ukraine."
Ukraine mượn tay “quân du kích Belarus” để tấn công các mục tiêu quân sự của Nga, cách làm này rất tài tình nhưng tất nhiên cũng vô cùng hiểm ác khiến các căn cứ quân sự của Nga tại Belarus khó lòng chống đỡ. Trước đó, quân đội Ukraine cũng đã đích thân tiến hành các cuộc tấn công vào nội địa Nga. Chẳng hạn, ngày 5/12 năm ngoái, quân đội Ukraine đã cho máy bay không người lái tấn công sân bay quân sự Ryazan gần Moscow từ khoảng cách xa, gây ra vụ nổ xe chở nhiên liệu trong sân bay, khiến 3 người thiệt mạng và nhiều người khác bị thương. Gần như cùng lúc đó, một cặp máy bay không người lái khác của Ukraine đã tấn công Sân bay Không quân Engels ở vùng Saratov của Nga, gây thiệt hại ở các mức độ khác nhau cho hai máy bay ném bom chiến lược TU-95.
 |
Ảnh vệ tinh chụp ngày 19/2 cho thấy chiếc A-50 đỗ tại sân bay Machulyshch của Belarus (Ảnh: Toutiao). |
Đối với các cuộc không kích của lực lượng vũ trang Ukraine, quân đội Nga tất nhiên đã tiến hành trả đũa gấp bội, liên tục tiến hành các cuộc không kích dữ dội vào các mục tiêu năng lượng và quân sự quan trọng của Ukraine. Vào rạng sáng ngày 26/12 năm ngoái, sân bay quân sự Engels ở Saratov, Nga đã bị tấn công dữ dội khiến 3 sĩ quan và binh sĩ Nga bị thương nặng. Rõ ràng, vài tháng trước, Ukraine đã quyết tâm khiêu khích Nga sâu sắc và cố tình làm leo thang tình hình.
Lần này, sân bay quân sự của Nga lại bị tấn công, người ta đoán rằng Nga sẽ hạ quyết tâm trả đũa quyết liệt một lần nữa và có khả năng sẽ hợp lực với Belarus để quét sạch quân du kích thân Ukraine trên lãnh thổ của họ. Tóm lại, tình hình xung đột Nga-Ukraine đã nguy hiểm hơn trước rất nhiều.
Tờ The Moscow Times của Nga cũng đưa tin về vụ tấn công này, nói phe đối lập Belarus lưu vong cho biết nhóm du kích chống lại Tổng thống Alexander Lukashenko đã phá hủy một máy bay Nga tại một sân bay gần thủ đô Minsk; có tin nói đó là một chiếc máy bay báo động sớm A-50 hiếm hoi của Không quân Nga.
Ông Franak Viacorka, cố vấn của bà Svetlana Tikhanovskaya, lãnh tụ phe đối lập Belarus, người từng ra tranh cử Tổng thống, hiện đang sống lưu vong tại Liva, viết trên Twitter: "Các du kích quân đã tiến hành một cuộc đột kích thành công, phá hủy một chiếc máy bay hiếm hoi của Nga tại sân bay Machulishchy gần Minsk...Đây là hoạt động thành công nhất kể từ đầu năm 2022."
Ông cho biết hai du kích người Belarus đã sử dụng máy bay không người lái để phát động vụ tấn công đã trốn thoát thành công an toàn và hiện không còn ở Belarus.
Viacorka không chỉ rõ máy bay Nga nào là mục tiêu, nhưng cho biết giá trị lên tới 330 triệu euro. Theo các cơ quan truyền thông ủng hộ phe đối lập, đó là loại máy bay cảnh báo sớm trên không A-50 của Nga.
Hiện mới có tuyên bố của phe đối lập Belarus, quân đội Nga chưa lên tiếng.
 |
Mỗi chiếc máy bay báo động sớm A-50 trị giá 330 triệu USD (Ảnh: Sohu). |
Trang The WarZone/Drive cho biết thêm, nếu điều này xảy ra, đó sẽ là một tổn thất vô cùng nặng nề đối với Không quân Nga. WarZone đã cung cấp một bức ảnh vệ tinh chụp ngày 19/2 cho thấy một chiếc A-50 đậu tại căn cứ không quân của Belarus. Hình ảnh sân bay sau vụ tấn công vẫn chưa được công bố.
A-50 là máy bay cảnh báo sớm cỡ lớn cải tạo từ máy bay vận tải Il-76, được đưa vào biên chế năm 1984. Đây là loại máy bay cảnh báo sớm đầu tiên và duy nhất của Không quân Nga, có thể giám sát trên không diện rộng. Phạm vi quét của radar có thể bao phủ từ không phận Bêlarut đến Ukraine, vì vậy sau khi chiến tranh Nga-Ukraine bắt đầu, nó cung cấp khả năng giám sát radar quan trọng cho các hoạt động trên không của Nga.
Theo quan điểm của phương Tây, tính năng của A-50 thực sự không xuất sắc, Nga cũng nhận thức được điều này và đã đề xuất kế hoạch A-100 tiếp theo, nhưng do năng lực nghiên cứu và phát triển thấp, kế hoạch A-100 đã bị trì hoãn, điều này khiến A-50 trở thành loại máy bay báo động sớm (AWACS) duy nhất hiện đang hoạt động ở Nga. Vì vậy, dù chỉ một chiếc A-50 bị tê liệt cũng là một tổn thất lớn đối với Không quân Nga.
