Trung tuần tháng 12/2025, Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) tuyên bố đã sử dụng thiết bị lặn không người lái (Unmanned underwater vehicle, UUV) tấn công một tàu ngầm lớp Kilo của Nga đang neo đậu trong cảng căn cứ Novorossiysk trên Biển Đen, gây chấn động dư luận quốc tế. Đây là lần đầu tiên UUV được sử dụng trong tác chiến thực tế kể từ khi xung đột Nga–Ukraine bùng phát tháng 4/2022, và có ý nghĩa định hướng quan trọng đối với tương lai của chiến tranh hải quân.
Đội hình UUV của Ukraine
Theo giới nghiên cứu trang bị quân sự quốc tế, Ukraine hiện đã phát triển và đưa vào trang bị một số loại UUV.
UUV Toloka TLK-150
Toloka TLK-150 là UUV do Tập đoàn công nghệ quốc phòng Brave1 của Ukraine phát triển, lần đầu ra mắt năm 2023 và trưng bày phiên bản mới nhất tại Triển lãm Công nghiệp Quốc phòng Kiev hồi tháng 2/2025.
Thiết kế của Toloka TLK-150 kết hợp tính cơ động tốc độ cao của ngư lôi với khả năng tàng hình của tàu ngầm. Các công nghệ cốt lõi gồm:
Kích thước & tải trọng: Toloka TLK-150 dài khoảng 2,5 m, mang đầu đạn 20–50 kg thuốc nổ, tầm hoạt động khoảng 100 km. là một mẫu trong dòng UUV Toloka.
Dòng TLK gồm các mẫu TLK-150, TLK-400 và TLK-1000. Trong đó, TLK-1000 dài tới 10 m, mang đầu đạn trên 1 tấn, tầm hoạt động tới 2.000 km – gần như một tàu ngầm tấn công tự sát cỡ nhỏ.
Về khả năng lặn và liên lạc: các UUV Toloka có trang bị cột buồm dạng tiềm vọng (gắn camera và ăng-ten liên lạc), cho phép duy trì kết nối với người điều khiển qua vô tuyến hoặc vệ tinh (như Starlink) khi đang lặn, đồng thời vẫn đảm bảo mức độ bí mật nhất định.
Động lực và điều khiển: Toloka sử dụng động cơ điện và bánh lái độ sâu, có thể hành trình với độ tĩnh lặng cao dưới nước ở tốc độ 5 hải lý/giờ, có thể tăng tốc lên trên 30 hải lý/giờ khi tấn công.
UUV Marichka
Marichka là một loại UUV khác do Ukraine phát triển. Theo các thông tin công khai, UUV Marichka dài khoảng 6 m (20 feet), đường kính khoảng 1 m (3 feet)
Nguồn động lực hiện chưa rõ ràng, nhưng không có dấu hiệu cho thấy sử dụng động cơ hút khí, nhiều khả năng hoàn toàn dùng pin điện. UUV này có thân dạng ống, phía đuôi bố trí bốn cánh ổn định, phía trước có một cặp cánh ngang.
UUV Sub Sea Baby
Ngoài hai mẫu trên, Ukraine còn phát triển một UUV có tên Sub Sea Baby, nhưng thông tin đã công khai về nó rất ít. Có thể suy đoán, dựa trên Toloka TLK-150 và Marichka, rằng: Sub Sea Baby sử dụng động cơ điện, có cột buồm liên lạc, được thiết kế tối ưu cho tác chiến tấn công trong môi trường phức tạp.
Phân tích về tính năng các loại
Thiết kế của Marichka được cho là mang tính truyền thống hơn, có thể đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ như: Trinh sát, tiếp sóng thông tin, tấn công hỏa lực, mang các loại tải trọng nhiệm vụ khác nhau.
Trong khi đó, Toloka TLK-150 là một trường hợp đặc biệt: Chỉ phục vụ nhiệm vụ tấn công, có thể xem nó là một loại ngư lôi cải tiến. Nhờ tầm hoạt động lên tới hàng trăm km, TLK-150 không cần tàu chiến hay tàu ngầm mang ra tiền tuyến, mà có thể tự hành đến khu vực mục tiêu để thực hiện nhiệm vụ.
Một thiết kế cực kỳ thực dụng của TLK-150 là cột buồm liên lạc trên đỉnh tích hợp camera và thông tin vệ tinh. Dù làm giảm phần nào khả năng tàng hình, nhưng nó giải quyết được bài toán liên lạc vốn là điểm yếu truyền thống của UUV và ngư lôi, cho phép thiết bị được điều khiển và cập nhật tình huống từ khoảng cách hàng trăm, thậm chí hàng nghìn km.
Trường hợp tác chiến thực tế vụ tấn công tàu Kilo
Tháng 12/2025, Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) tuyên bố đã lần đầu tiên sử dụng UUV để tấn công tàu ngầm Nga. Mục tiêu là một tàu ngầm diesel-điện lớp Kilo, đang neo đậu tại căn cứ hải quân Novorossiysk trên Biển Đen. SBU công bố đoạn video cho thấy chiếc tàu ngầm lớp Kilo neo đậu cùng nhiều tàu khác trong cảng.
Camera lia từ phải sang trái cho thấy, ở khoảng giây thứ 16, tàu ngầm Kilo phát nổ. Giới quan sát quân sự quốc tế cho rằng phía Ukraine đã sử dụng UUV Sub Sea Baby trong vụ tấn công này. Qua video và hình ảnh, có thể thấy chiếc UUV đã vượt qua nhiều tàu bảo vệ ở vòng ngoài, đánh trúng chiếc tàu ngầm Kilo nằm sâu hơn trong cảng. Điều này cho thấy nhiều khả năng chiếc UUV được người điều khiển dẫn đường từ xa.
Nhìn tổng thể, Ukraine đã phát triển nhiều loại UUV khác nhau, trong đó Toloka TLK-150 là mẫu nổi bật nhất được phát triển dựa trên nền tảng ngư lôi truyền thống, bổ sung thêm cột buồm liên lạc và cải tiến hệ thống động lực. Nhờ đó, người điều khiển có thể chỉ đạo tác chiến từ khoảng cách hàng trăm km. Dù hình dáng khác thường, nhưng thiết kế này có tính thực dụng rất cao.
UUV Sub Sea Baby được sử dụng để tấn công tàu ngầm lớp Kilo nhiều khả năng cũng tham khảo thiết kế của TLK-150, cho phép nó nhận chỉ thị từ xa, đột phá qua môi trường cảng phức tạp và đánh trúng mục tiêu giá trị cao với độ chính xác lớn.
Theo Wforum
