Khám phá máy bay vận tải tầm trung Y-30 Trung Quốc vừa thử nghiệm thành công

Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Trung Quốc (AVIC) vào trung tuần tháng này đã bay thử thành công máy bay vận tải tầm trung mới (tạm gọi là Y-30) đang được giữ bí mật.

Tuy nhiên, khác với hai mẫu tiêm kích thế hệ 6 xuất hiện gần như cùng lúc vào thời điểm cuối năm ngoái, chiếc vận tải cơ tầm trung mới năm nay lại làm dấy lên khá nhiều tranh luận trong cộng đồng đam mê quân sự.

Vận tải cơ tầm trung chiến thuật mới

Tên gọi Y-30 (tức Yun-30 được các nguồn Trung Quốc gọi tạm, cũng có tên thử nghiệm là Y-15). Y-30 thuộc loại máy bay vận tải quân sự tầm trung, do Tập đoàn Máy bay Thiểm Tây – Shanxi Aircraft Corporation (thuộc AVIC) phát triển.

Các mốc phát triển quan trọng: Tháng 11/2014, Y-30 xuất hiện lần đầu trước công chúng tại Triển lãm Hàng không Chu Hải dưới dạng mô hình, đánh dấu ý tưởng phát triển một vận tải cơ tầm trung hiện đại cho PLA.

Ngày 16/12 vừa qua, Y-30 được ghi nhận bay thử lần đầu tại Tây An, Trung Quốc sau hơn một thập kỷ kể từ khi dự án được giới thiệu.

Thiết kế và công nghệ

Về kiểu dáng & cấu hình: Y-30 có đuôi chữ T với cánh cao là thiết kế cổ điển cho vận tải cơ, giúp bốc dỡ hàng hóa thuận tiện và ổn định khi bay chậm; 4 động cơ turboprop (tuốc-bin cánh quạt) định hướng vận hành hiệu quả trên đường băng ngắn và các sân bay dã chiến. Y-30 có cửa sau lớn, thuận tiện cho việc thả hàng, vận chuyển phương tiện và trang thiết bị.

Khả năng vận tải

Tải trọng của Y-30 (dự kiến) khoảng 30–35 tấn, lớn hơn đáng kể so với Y-9 (~20 tấn) và C-130J (~19–21 tấn) nhưng thấp hơn Airbus A400M (~37 tấn). Khoang chở hàng: đủ rộng để chứa xe bọc thép nhỏ, 120 lính dù, hoặc các container tiêu chuẩn.

Tính năng vận hành (dự kiến) của Y-30: Tầm bay 6.000–7.000 km với tải đầy. Tốc độ: khoảng 600–700 km/h (nhanh hơn Y-9 và C-130J).

Khả năng STOL (cất/hạ cánh đường ngắn): khoảng 800 m trên đường băng đất dã chiến, rất phù hợp với hoạt động chiến thuật trên nhiều địa hình khác nhau.

Hệ thống hiện đại

Y-30 được cho là tích hợp buồng lái kính điện tử, hệ thống fly-by-wire (điều khiển bay bằng tín hiệu điện) và vật liệu composite giúp giảm trọng lượng khung máy bay và tăng hiệu quả tiêu thụ nhiên liệu.

Ra đời từ nhu cầu thực tế của Trung Quốc

Thứ nhất, từ nhu cầu tác chiến trong môi trường khắc nghiệt. Từ góc độ sử dụng chiến thuật, Lục quân Trung Quốc về lâu dài phải đối mặt với các nhiệm vụ tác chiến trên địa hình khắc nghiệt như: Tây Tạng, khu vực biên giới Tân Cương và các đảo…

Những khu vực này có điều kiện khí tượng xấu, hạ tầng sân bay hạn chế, thậm chí thiếu đường băng kiên cố. Trong bối cảnh đó, khả năng vận chuyển bằng đường không gặp nhiều thách thức.

Thứ hai, từ tính năng vận chuyển. Ví dụ: vận chuyển từ Thành Đô vào Tây Tạng, hay từ Lan Châu tới Tân Cương. Nếu khối lượng vận chuyển không lớn (chỉ là phụ tùng hoặc ít nhân sự) mà vẫn sử dụng Y-20 cỡ lớn, sẽ gây dư thừa năng lực, lãng phí tuổi thọ trang bị và tài sản quốc gia.

Do đó, cần một loại vận tải cơ tầm trung nhỏ hơn để đảm nhiệm các nhiệm vụ thường xuyên, giải phóng Y-20 khỏi các công việc hàng ngày, tập trung vào nhiệm vụ vận tải chiến lược – điều này giúp nâng cao hiệu quả tổng thể.

Thứ ba, từ hạn chế của các loại máy bay vận tải chiến thuật Y-8/Y-9. Hai mẫu này đều dựa trên thiết kế An-12 của Liên Xô, chủ yếu là cải tiến từ khoang bán áp suất sang khoang áp suất hoàn toàn, nâng cấp động cơ, hệ thống sưởi và oxy, tối ưu hóa hạn chế của hệ thống chống băng...

Do đó, khả năng bay cao nguyên của chúng bị hạn chế: hoặc tải trọng thấp, hoặc điều kiện cất hạ cánh khắt khe. Điều này khiến việc phát triển một nền tảng hoàn toàn mới trở nên cần thiết.

Thứ tư, do nhu cầu phát triển các biến thể đặc nhiệm. Y-20 có tính năng mạnh, nhưng không phù hợp cho một số biến thể đặc thù. Ví dụ, máy bay KC-130 được Bộ Tư lệnh tác chiến đặc biệt Mỹ sử dụng để tiếp dầu cho trực thăng nhờ có cánh thẳng, động cơ turboprop, khả năng bay chậm, luồng khí đuôi chấp nhận được.

C-130 còn có biến thể AC-130 "pháo hạm trên không" nổi tiếng. Về lâu dài, Trung Quốc cũng cần các năng lực tương tự như tiếp dầu trực thăng hay pháo hạm trên không.

Các loại Y-8/Y-9 không còn đáp ứng tốt nhiệm vụ cao nguyên và cao nguyên cao, còn Y-20 lại không thể bao trùm mọi kịch bản sử dụng. Nhu cầu tác chiến đặc biệt và vận chuyển thường nhật đòi hỏi một máy bay tầm trung mới, nên việc phát triển vận tải cơ tầm trung mới Y-30 là tất yếu.

Quan điểm của Trung Quốc

Vì đã có Y-20, Trung Quốc cần loại vận tải cơ tầm trung mới có trọng lượng cất cánh tối đa, tải trọng và tầm bay tương đương C-130J của Mỹ, cánh thẳng để tối ưu bay chậm, bốn động cơ tuốc-bin cánh quạt để tăng độ an toàn và khả năng dã chiến, khoang hàng đủ khả năng triển khai lực lượng đổ bộ đường không nhẹ.

Y-9 phát triển từ AN-12, có ưu điểm là bền bỉ, chắc chắn, nhưng tồn tại hạn chế bẩm sinh về khí động học và cấu trúc khoang: diện tích cánh tương đối nhỏ, khoang hàng thấp và hẹp. Y-9 có tải trọng tối đa khoảng 20 tấn, trong khi đó, xe bọc thép bánh lốp chủ lực của lữ đoàn hợp thành hạng trung (dòng Type 08) có khối lượng cơ bản khoảng 20 tấn; chỉ cần mang thêm đạn, người và trang bị đi kèm là đã vượt quá tải trọng. Chiều cao xe khoảng 3 m cũng là thách thức đối với chiều cao khoang của Y-9.

Khoang lớn hơn, trần cao hơn và khả năng cất hạ cánh đường băng ngắn tốt hơn cũng sẽ làm tăng mạnh tiềm năng cải hoán. Hiện nay, các nền tảng chống ngầm, trinh sát điện tử, cảnh báo sớm… phần lớn đều hoán cải từ Y-8/Y-9. Thân máy bay đáng tin cậy nhưng không gian bên trong nhỏ, bố trí thiết bị chật chội, nâng cấp gặp khó khăn.

Nếu có một nền tảng lớn hơn, bố cục thoáng hơn, nguồn điện dồi dào hơn, khoang thiết bị linh hoạt hơn, thì các hệ thống điện tử và trang bị nhiệm vụ thế hệ mới có thể được lắp đặt “mạnh tay” hơn: cáp kéo thiết bị chống ngầm dài hơn, mảng radar cảnh báo rộng hơn, thiết bị trinh sát điện tử đầy đủ hơn. Cốt lõi nằm ở những chỉ số “vô hình” như không gian, cấp điện và tản nhiệt.

Nét vẽ hoàn chỉnh cho bức tranh vận tải đường không

Bức tranh tương lai đã khá rõ ràng: khi máy bay vận tải hạng trung mới Y-30 đi vào biên chế sẽ thay thế một phần Y-8/Y-9, cùng với Y-20 tạo thành một mạng lưới vận tải đường không dày và vững chắc hơn. Hàng nặng tầm xa do Y-20 vận chuyển; tiếp tế tầm trung-ngắn theo nhiều đợt do Y-30 đảm nhiệm với đường băng ngắn, sân bay tạm thời; khi cần cải hoán thành nền tảng nhiệm vụ mới, nó cung cấp không gian lớn hơn và dư địa điện năng lớn hơn để bố trí thiết bị và nhân sự hiệu quả hơn, thậm chí có thể là pháo hạm trên không như AC-130.

Trang tin Trung Quốc Sina bình luận: Chuyến bay đầu tiên của Y-30 không chỉ là việc “chế tạo được một máy bay vận tải tốt”, mà là “tái định nghĩa các quy tắc của vận chuyển chiến thuật”.

Từ đường băng cao nguyên chỉ dài 850 mét cho tới khả năng tiếp dầu trên không toàn cầu; từ sản xuất hàng loạt với hiệu quả chi phí cao cho tới các biến thể cải tiến mang tính hệ thống, Y-30 với tải trọng 30-35 tấn và khả năng thích ứng theo kịch bản tác chiến đã đưa năng lực vận chuyển chiến thuật của Trung Quốc từ thế “theo sau” sang “dẫn dắt”.

Đối với Trung Quốc, đây là điểm khởi đầu của năng lực “phản ứng nhanh toàn cầu”. Trong chiến tranh hiện đại, “có thể đưa lực lượng tới đâu và nhanh đến mức nào” còn quan trọng hơn “sở hữu bao nhiêu vũ khí tiên tiến”.

UAV chiến đấu tàng hình CH-7 Trung Quốc vừa công bố bay thử mạnh cỡ nào?

UAV tàu mẹ “Cửu Thiên” lớn nhất thế giới của Trung Quốc có chuyến bay đầu tiên

Không quân Trung Quốc công bố “tân binh” UAV chiến đấu mới, mật danh “Huyền Long”

Theo Sina, NetEase