Hoạt động của tàu sân bay Đô đốc Kuznetsov của Nga ngoài khơi Syria bị phương Tây coi là một thất bại. Con tàu cũ này đi vòng quanh bờ biển châu Âu trước khi đến Syria, tỏa khói mù mịt vì hệ thống năng lượng gặp vấn đề. Sau đó, trong suốt hoạt động diễn tập ở phía đông Địa Trung Hải, tàu Kuznetsov đã làm mất hai máy bay, hai máy bay này bị rơi xuống biển vì lỗi kỹ thuật chứ không phải vì bị kẻ địch tấn công.
Tuy nhiên hải quân Nga vẫn giành được một chiến thắng quan trọng, đó là được Tổng thống Putin cảm thông và ưu ái. Sau khi quay trở về cảng nhà ở Murmansk, tổng thống Nga đã chịu toàn bộ trách nhiệm trước việc con tàu này bị cử đi thực hiện những nhiệm vụ vốn dĩ không thuộc khả năng.
Ông Putin phát biểu trước một nhóm thủy thủ của tàu Kuznetsov vào tháng 2/2017 như sau: “Bộ trưởng Quốc phòng và Tổng tham mưu trưởng biết rằng nhiệm vụ và quá trình chuẩn bị thực hiện nhiệm vụ này đều là ý tưởng của cá nhân tôi. Tôi muốn cám ơn Bộ trưởng quốc phòng và Tổng tham mưu trưởng, đại diện của của quân đội Nga, những người đã nhận được lệnh cách đây một năm và đã nhanh chóng chuẩn bị trang thiết bị cho các bạn. Còn các bạn, về phần mình cũng đã chuẩn bị kỹ càng cho các cấp dưới của mình và thực hiện tốt nhiệm vụ được đặt ra”.
Tổng thống Nga chắc chắn không thể sai lầm. Hơn nữa, hải quân Nga cũng đã chiến thắng trong trận chiến. Do đó hải quân Nga rất có thể sẽ nhận được nguồn tài trợ lớn nhất trong chương trình tái trang bị vũ trang sắp tới.
Một vài tháng trước, các chuyên gia cho rằng hải quân Nga sẽ là nạn nhân của việc cắt giảm ngân sách quân sự vì Nga đang trải qua cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng. Nhưng thật bất ngờ khi ông Putin, trong buổi họp của Ủy ban công nghiệp quân sự tại Rybinsk hồi cuối tháng 4/2017, lại nói rằng:
“Đến cuối năm 2016, tỷ lệ vũ khí và trang thiết bị hiện đại của hải quân vào khoảng 47%. Đồng thời tỷ lệ số vũ khí và trang thiết bị hiện đại của cả Lực lượng vũ trang là 58.3%. Chúng ta phải giải quyết vấn đề này. Trong ba năm tiếp theo, đến năm 2020, tỷ lệ này ở cả quân đội nói chung và hải quân nói riêng phải đạt 70%. Hải quân phải có một đội tàu có khả năng tiến hành một loạt các nhiệm vụ cả trong thời bình và thời chiến, đảm bảo sự hiện diện hải quân của Nga ở các khu vực chiến lược quan trọng trên toàn cầu”.
Tuy nhiên sẽ thật sai lầm nếu hy vọng rằng điện Kremlin sẽ đầu tư những dự án hết sức tham vọng như xây dựng một tàu sân bay mới. Chỉ một vài ngày trước bài phát biểu của ông Putin, Bộ trưởng Bộ quốc phòng Sergei Shoigu đã thể hiện cách tiếp cận khiêm tốn hơn, ông cho biết tàu khu trục tương tự như tàu Đô đốc Gorshkov sẽ trở thành trụ cột của hải quân Nga. Ông Shoigu phát biểu trong cuộc họp hội đồng Bộ quốc phòng rằng: “Những tàu khu trục đa chức năng như vậy sẽ trở thành các tàu chiến chính của hải quân Nga trong tương lai gần”.
Theo cựu chỉ huy hải quân Nga, Đô đốc Igor Kasatonov, lời của bộ trưởng Shoigu đã cho thấy Nga đã có sự thay đổi trong nhận thức về cách thức sử dụng đội tàu hải quân. Các tàu khu trục sẽ trở thành các tàu chính của hải quân Nga vì các cuộc chiến lớn trên biển trong tương lai sẽ khó có khả năng xảy ra, ông Kasatonov lý giải.
“Nhiệm vụ chính của hải quân là tấn công các căn cứ trên bờ bằng tên lửa hành trình. Các tàu chiến, tàu ngầm và máy bay thực hiện nhiệm vụ tấn công các mục tiêu của IS ở Syria bằng tên lửa Kalibr từ khoảng cách xa. Vì vậy tuyên bố của Bộ trưởng Shoigu là hoàn toàn có căn cứ”.
Tuy nhiên, The Jamestown Foundation lưu ý rằng Mátxcơva sẽ không từ bỏ các kế hoạch xây dựng năng lực để tấn công các đội tấn công tàu sân bay của kẻ thù tiềm năng. Rõ ràng, Nga đang tiến hành sửa chữa và hiện đại hóa tàu tuần dương chạy bằng năng lượng hạt nhân Đô đốc Nakhimov. Con tàu này cũng giống như tàu tuần dương Peter Đại Đế, dự kiến sẽ nhận được các tên lửa chống hạm Onyx và Granite, vốn được thiết kế để tiêu diệt các tàu chiến có kích cỡ của tàu sân bay.
Truyền thông Nga cũng cho rằng những tàu tuần dương sẽ sớm được trang bị tên lửa hành trình siêu thanh Zircon. Loại tên lửa với tốc độ tới Mach 8 được khiến giới quân sự phương Tây khiếp hãi. Một quan chức quốc phòng Anh mới đây đã thừa nhận rằng tàu sân bay mới của Anh không thể chống đỡ nổi đòn tấn công của Zircon và tên lửa này chỉ với một phát bắn có thể hạ gục hàng không mẫu hạm tối tân của Anh.
Với việc tập trung vào tàu khu trục, tàu Đô đốc Gorshkov trở thành chiến hạm hàng đầu của hải quân Nga. Tàu khu trục này được xây dựng vào năm 2006 và lần đầu được đưa xuống nước năm 2010. Tàu chiến này bắt đầu hoạt động thử nghiệm vào tháng 11/2014. Và bước thử nghiệm trên biển cuối cùng của tàu Gorshkov diễn ra vào ngày 20/3/2017. Đề án 22350 xây dựng các tàu khu trục như tàu Gorshkov nặng 4.500 tấn và có thể tăng tốc độ lên 29 hải lý. Các tàu khu trục như tàu Gorshkov sẽ được trang bị tên lửa hành trình Onyx và Kalibr cùng hệ thống tên lửa chống máy bay Poliment-Redut, tờ Gazeta cho biết.
Tuy nhiên, dự án này cũng có một số vấn đề đáng bàn. Thứ nhất, chỉ kỳ hạm trong số các tàu này có động cơ tua bin khí được xây dựng tại nhà máy Zorya-Mashproekt của Ukraine. Vì cuộc chiến của Nga và Ukraine bắt đầu từ năm 2014 đến nay, mọi thương vụ liên quan đến các bộ phận của trang thiết bị quân sự do Ukraine sản xuất cho Nga đều bị chấm dứt. Vào cuối tháng 4/2017, chính phủ Nga tuyên bố họ có thể bắt đầu sản xuất động cơ của tàu chiến tại nhà máy Saturn ở Rybinsk. Báo Vedomosti trích nguồn tin thân cận từ Bộ quốc phòng tuyên bố rằng “Động cơ M90FR đầu tiên cho các tàu khu trục mới có thể sẽ hoàn thành vào năm 2019”.
Một vấn đề khác ảnh hưởng đến Đề án tàu khu trục 22350 là doanh nghiệp quốc phòng Almaz-Antey vẫn không thể hoàn thành việc bán hệ thống phòng không hiện đại Poliment-Redut cho hải quân Nga. Một nguồn từ Ủy ban công nghiệp quân sự Nga cho biết Almaz-Antey đã hủy đơn hàng từ bộ quốc phòng “vì đơn hàng tồn đọng Poliment-Redut, chủ yếu liên quan đến sự thất bại trong các đặc tính kỹ thuật của tên lửa máy bay dẫn đường 9M96, 9M96D và 9M100”.
“Vì Almaz-Antey không thực hiện được nhiệm vụ phát triển hệ thống Poliment-Redut và Shtil (phiên bản hải quân của tên lửa phòng không Buk), việc hoàn thành đề án 22350 Admiral Gorshkov và đề án 11356 Admiral Makarov đúng thời hạn hiện đang khó thực hiện được”, Thứ trưởng Bộ quốc phòng Yuri Borisov phát biểu hồi cuối tháng 3.
Do đó Nga sẽ khó có thể sớm có đội tàu mà mình mong muốn trong vòng hai năm tới. Tuy nhiên điều này vẫn không thể ngăn chặn việc Nga vẫn tiếp tục triển khai xây dựng đề án này.
