Vấn đề liệu có “Cá lớn” trong Nhà máy thép Azostal hay không, luôn là điểm khiến mọi người tò mò, bởi trước đây chính phủ Ukraine đã nhiều lần điều trực thăng đến giải cứu tiểu đoàn Azov bị bao vây trong nhà máy, dự định dùng lực lượng tấn công cứu người, rồi phương pháp giải cứu bằng tàu biển cũng đã được sử dụng, nhưng tất cả đều kết thúc trong thất bại.
Tuy những người bên trong không được giải cứu nhưng ông Zelensky từng gay gắt nói rằng nếu quân đội Ukraine ở Mariupol bị tiêu diệt, khả năng đàm phán giữa Nga và Ukraine sẽ bị cắt đứt hoàn toàn. Sau đó, ông Zelensky ra lệnh cho những người trong nhà máy thép đầu hàng, nói rằng họ đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và tìm cách đưa người của Hội Chữ Thập Đỏ đến giải cứu, nhưng không biết đã được giải cứu được ai.
Sau khi những người trong nhà máy thép đầu hàng, quân đội Ukraine bắt đầu đầu hàng với quy mô lớn. Có tin hiện trong tay quân Nga đã có hàng chục ngàn tù binh Ukraine, nhưng cũng đã khá lâu mà không thấy có thêm tin gì về những con “Cá lớn” của NATO trong số tù binh này, khiến mọi người rất nghi ngờ liệu sự tồn tại của những con “Cá lớn” đó có phải là thuyết âm mưu hay không? Thực tế không hề có quan chức cấp cao nào của NATO cả.
 |
Binh sĩ Quân đội Ukraine và Tiểu đoàn Azov ở Nhà máy thép Azovstal đầu hàng quân Nga. |
Nhưng gần đây thuyết âm mưu này đã được làm rõ. Quân đội Nga xác định có một số con “Cá lớn” của NATO trong Nhà máy thép Azovstal. Theo hãng truyền thông Hồng Kông Ifeng ngày 2/6, Thiếu tướng Bipovoy của Lực lượng Hàng không Vũ trụ Nga, Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Hiệp hội Sĩ quan toàn Nga, mới đây đã tiết lộ rằng, qua theo dõi và thẩm vấn, bước đầu đã phát hiện thấy trong số những người đã đầu hàng tại Nhà máy thép Azov có tướng Mỹ Eric T. Olson, Trung tá Anh John Bailey và ít nhất bốn cố vấn quân sự từ NATO.
Trang tin Trung Quốc Sohu ngày 2/6 đưa tin thêm, Thiếu tướng Bipovoy cho biết, có 2.439 quân nhân Ukraine và tiểu đoàn Azov đã đầu hàng tại nhà máy thép Azovstal, trong đó có 810 thành viên tiểu đoàn Azov và 78 nữ quân nhân. Hiện tại, quân đội Nga đang đẩy mạnh công tác sàng lọc. Trong số 2.439 người bị bắt này đã tìm ra được tướng Mỹ Eric T. Olson, Trung tá Anh John Bailey, và 4 huấn luyện viên quân sự NATO khác trà trộn mai danh ẩn tích để che giấu thân phận.
 |
Thiếu tướng Nga Bipovoy xác nhận tin tướng Mỹ Eric Olsol bị bắt. |
Theo các nguồn tin, quân đội Nga đã tìm thấy một căn phòng ngầm sang trọng trong đường hầm của nhà máy thép, có phòng tiếp khách, nhà vệ sinh và phòng ăn rất đẹp và trang nhã. Mức độ xa hoa vượt xa so với nơi ở của Prokopenko chỉ huy tiểu đoàn Azov và Voronsky quyền chỉ huy Lữ đoàn 36 Thủy quân lục chiến Ukraine, những người chỉ sống trong một căn phòng nhỏ và đơn sơ.
Vậy, ai là người ở dưới tầng hầm của nhà máy thép mà có một căn hộ sang trọng như vậy? Điều kiện sống cũng tốt hơn rất nhiều so với các chỉ huy tiểu đoàn Azov và Lữ đoàn thủy quân lục chiến Ukraine số 36?
Tất nhiên, có lẽ thông tin mà quân đội Nga nắm được khi theo dõi hệ thống liên lạc là sự thật, thực sự có các sĩ quan Mỹ và Anh trong nhà máy thép.
Trong cuộc vây hãm Mariupol, quân đội Ukraine đã tổ chức 7 cuộc hành quân bằng trực thăng, mỗi lần huy động 4-5 chiếc để vận chuyển vũ khí và đạn dược, lương thực và nước uống cho quân đội Ukraine. Nhưng mỗi lần đều đón một số người. Quân đội Nga đã chặn được 2 lần, nhưng 5 cuộc hành quân của trực thăng với hơn 25 lượt chiếc xuất kích đã thành công.
 |
Đài Ifeng Hồng Kông phát phóng sự đề cập đến thông tin các tướng lĩnh Mỹ và châu Âu bị Nga bắt. |
Điều này có nghĩa là, bao gồm cả những người bị thương, ít nhất 100 người đã chạy khỏi nhà máy thép. Do đó, có thể những con cá lớn mà quân đội Nga đang tìm kiếm không nằm trong trại tù.
Ngoài ra, cũng có khả năng khi quân đội Ukraine và các tù nhân của trại Azov đang bị thẩm vấn, họ đã làm loạn thông tin. Rốt cuộc, chỉ huy Tiểu đoàn Azov Prokopenko và quyền chỉ huy Lữ đoàn 36 Thủy quân lục chiến Ukraine Vronsky đều đang ở trong trại tù, và họ biết rõ nhất liệu có các sĩ quan Mỹ và Anh trong số các tù binh hay không.
Thật khó để nói rằng bao nhiêu trong số những tù binh quân đội Ukraine và tù binh Azov nói thật và bao nhiêu đưa thông tin gây nhầm lẫn. Nhưng mặt khác, các nhà lãnh đạo Đức, Pháp và Áo đều đã gọi điện cho Tổng thống Nga Putin yêu cầu trả tự do cho các tù binh quân đội Ukraine và Azov ở nhà máy thép.
 |
Truyền thông Nga đưa tin Eric Olson bị bắt. |
Nó cũng cho thấy từ một khía cạnh khác rằng trong số các tù nhân của nhà máy thép, thực sự có thể có những người với danh tính khác. Đến nay, quân đội Nga đã thẩm vấn được nửa tháng, rất có thể đến tháng 6, họ mới có thể làm rõ được tình hình của tất cả tù nhân trong nhà máy thép.
Theo báo chí, điều quân đội Nga quan tâm nhất là ai trong số các tù nhân là cố vấn quân sự và giáo viên hướng dẫn của Mỹ và NATO, những người nào là nhân viên thông tin của quân đội Ukraine. Đồng thời, cần làm rõ quân đội Mỹ và quân đội Ukraine liên lạc với nhau như thế nào, sử dụng tần số và kênh nào? Quân đội Mỹ chia sẻ các thông tin tình báo chiến thuật cho quân đội Ukraine như thế nào, v.v.
Tuy nhiên, có rất ít hy vọng họ được trả tự do thông qua trao đổi tù nhân. Rốt cuộc, có 2.439 quân Ukraine và tiểu đoàn Azov đã bị bắt trong đường hầm thép, và 1.500 người đầu hàng tại Nhà máy Ilyich. Số tù binh quân đội Nga trong tay quân đội Ukraine chỉ có vài trăm người. Liệu Nga có trao đổi vài trăm người với 4000 người?
 |
Truyền thông Ukraine đưa tin tướng Mỹ Olson bị bắt. |
Về mặt chiến dịch, thắng lợi tại Nhà máy thép có ý nghĩa to lớn. Đầu tiên, quân đội Ukraine trong nhà máy thép liên tục cáo buộc Zelensky thấy chết không cứu, cuối cùng còn lấy quân đội Ukraine trong đường hầm ra để đàm phán với quân đội Nga. Điều này đã gây ảnh hưởng tâm lý đến những người Ukraine phòng thủ các thành phố quan trọng khác.
Bây giờ người ta có thể hiểu tại sao Mariupol và tiểu đoàn Azov lại có thể trụ vững trong thời gian dài như vậy, hóa ra có các sĩ quan cấp cao của NATO chỉ huy tác chiến. Tiểu đoàn Azov vốn không phải là lực lượng tinh nhuệ của Quân đội Ukraine. Là đơn vị tình nguyện, sau này do tuyển mộ quá nhiều người nên bị Vệ binh quốc gia Ukraine thu nạp, tuy do quân đội tiếp quản nhưng người bên trong hỗn tạp, trình độ quân sự hoàn toàn khác với của quân đội chính quy. Nhưng chính một đội quân như vậy đã thực chiến với quân đội Nga trong thành phố suốt hai tháng trời trong điều kiện bị bao vây. Chiến tích này khiến mọi người không thể tin nổi, bởi sức mạnh của quân đội Nga là thuộc Top thứ ba thế giới.
Nhưng cũng có thể hiểu được với những sĩ quan NATO này, đặc biệt là tướng Mỹ 4 sao Eric T. Olson năm nay 70 tuổi, một đô đốc đã phục vụ trong Hải quân Mỹ hơn 38 năm, từ năm 2007 đến năm 2011 là Tư lệnh của Bộ Chỉ huy Tác chiến Đặc biệt Mỹ (USSOCOM), sau đó nghỉ hưu. Là sĩ quan hải quân đầu tiên trong lịch sử Mỹ giữ chức vụ Tư lệnh Lực lượng Đặc biệt, ông chịu trách nhiệm về các nhiệm vụ tác chiến đặc biệt của 4 binh chủng Hải, Lục, Không quân và Thủy quân lục chiến. Khi bin Laden bị giết Olson là người chỉ huy chiến dịch đặc biệt này. Mặc dù hiện đã nghỉ hưu, nhưng ông ta vẫn hoạt động sôi nổi trong các công ty lớn và quân đội, cung cấp các kinh nghiệm và lời khuyên mang tính xây dựng cho người khác, đồng thời ủng hộ việc đi sâu vào bối cảnh của cuộc xung đột để hiểu rõ về nó. Viên tướng Mỹ đã đi sâu tìm hiểu, đến mức đi sâu vào trại tù binh chiến tranh.
 |
Tù binh bị bắt trong trại giam của quân Nga. |
Về các sĩ quan khác, người ta ước tính rằng họ chịu trách nhiệm huấn luyện binh lính của tiểu đoàn Azov này, hướng dẫn những người lính này cách sử dụng thiết bị của NATO, dạy họ thành lập các phân đội chiến thuật chuyên nghiệp để giúp chiến đấu hiệu quả hơn.
Trước đây có tin Trevor Cadier Tư lệnh Lục quân về hưu của Canada và Tư lệnh Lục quân của Mỹ Roger Crutier cũng có mặt ở đó, nhưng không có tin tức nào khẳng định. Hai người này hiện cũng đã mất tích, không ai biết họ đi đâu. Quân đội Nga cũng đang ưu đãi các tù binh, phục vụ các tù nhân này đồ ăn thức uống ngon lành, để tìm ra tất cả những con cá lớn còn đang trà trộn ẩn náu.
Những con “Cá lớn” này nổi lên có thể xem như đã giáng cái tát vào mặt Mỹ và các nước NATO khác; nhưng xét trên bộ mặt của họ, những con “Cá lớn” này lại được cho là những người đã nghỉ hưu, “tự ý” ra nước ngoài tham gia cuộc xung đột Nga-Ukraine; những gì họ làm là hành vi cá nhân và không liên quan gì đến nhà nước.
