Tencent - "đế chế" game Trung Quốc quyết định mạch sống của VNG như thế nào?

CTCP Tập đoàn VNG (Mã: VNZ) phát triển ứng dụng nhắn tin và gọi điện Zalo từ năm 2012. Đến nay, Zalo đã vươn lên trở thành ứng dụng nhắn tin được sử dụng phổ biến nhất Việt Nam, vượt xa các nền tảng nước ngoài như Facebook, Viber hay Telegram, khi ghi nhận gần 80 triệu người dùng hàng tháng, 2,1 tỷ tin nhắn gửi đi mỗi ngày và hơn 25.000 tài khoản Zalo OA trả phí.

Cơ cấu cổ đông của công ty mẹ Zalo cho thấy ngoài 2 cổ đông sáng lập của VNG là ông Lê Hồng Minh và ông Vương Quang Khải, thì cổ đông lớn nhất hiện tại của VNG là Tencent - tập đoàn công nghệ Trung Quốc – sở hữu quyền biểu quyết là 23%.

"Đế chế" game điện tử Tencent

Tencent là một tập đoàn công nghệ và internet hàng đầu thế giới, chuyên phát triển các sản phẩm và dịch vụ sáng tạo, được coi là “đế chế” ngành trò chơi điện tử.

Được thành lập vào năm 1998 bởi một lập trình viên tên Ma Huateng (hay tiếng Anh là Pony Ma), Tencent đặt những bước chân đầu tiên vào sân chơi công nghệ tại Trung Quốc giữa những năm 90 của thế kỷ trước.

Với số vốn ban đầu thành lập là 500.000 nhân dân tệ (tương đương 70.450 USD), sản phẩm đầu tiên của Tencent là dịch vụ tin nhắn tức thời có tên là OICQ, sau đổi tên thành QQ vào năm 2000. Để chiếm thị phần lớn hơn, Tencent bắt đầu cung cấp dịch vụ này dưới dạng tải xuống miễn phí. Trong vòng 1 năm dịch vụ đã có hơn 5 triệu người dùng.

Sau đó, Tencent bắt đầu kiếm được tiền nhờ quảng cáo và thu phí hàng tháng với người dùng cao cấp. Đến năm 2001, họ đã huy động được hơn 32 triệu USD vốn đầu tư. Năm 2004, Tencent trở thành dịch vụ tin nhắn lớn nhất Trung Quốc.

Năm 2011, Tencent ra mắt ứng dụng nhắn tin WeChat. Ứng dụng này đã trở thành một hiện tượng toàn cầu với hơn 100 triệu người dùng trong vòng 12 tháng. Năm 2017, giá trị cổ phiếu của Tencent tăng 130% khi WeChat chạm ngưỡng 1 tỷ người dùng.

Tại Trung Quốc, Facebook hay dịch vụ nhắn tin WhatsApp bị cấm hoàn toàn. Vì vậy, WeChat thường được so sánh với Facebook vì sự phổ biến. Theo CNBC, hình thức “siêu ứng dụng” của WeChat đã đi xa hơn rất nhiều so với Facebook khi có hơn 1 tỷ người dùng. Ứng dụng này cung cấp các tính năng như nhắn tin, gọi điện, chơi game, gửi tiền, mua hàng, thanh toán hóa đơn, gọi xe và thậm chí hẹn hò online.

Không chỉ dừng lại ở WeChat, Tencent cũng đã thành công ở các lĩnh vực khác như cung cấp đám mây, liên doanh trí tuệ nhân tạo và giải trí. Fortnite là tựa game phổ biến được phát triển bởi Epic Games - một công ty con của Tencent Games. Sau hơn 6 tháng ra mắt, tựa game này thu về 126 triệu USD chỉ với các giao dịch mua bán trong game.

Bên cạnh đó, Tencent cũng đầu tư vào các công ty game lớn như Activision Blizzard, World of Craft và Candy Crush. Ông Ma Huateng cũng góp mặt trong danh sách cổ đông của các công ty Spotify, Snapchat và Tesla.

Ở thời kỳ đỉnh cao, Tencent từng là doanh nghiệp có giá trị lớn thứ 5 thế giới. Công ty này đã đầu tư vào Tesla Inc., Reddit Inc., Snap Inc., Spotify Technology SA và nhiều thương hiệu giải trí toàn cầu khác.

Hiện tại, nhà sáng lập cũng là Chủ tịch Tencent Ma Huateng sở hữu khối tài sản hơn 500 tỷ USD, trở thành người giàu thứ 29 toàn hành tinh, theo cập nhật của Forbes sáng 30/12.

Về hoạt động kinh doanh của Tencent, theo báo cáo mới nhất vào quý III/2025, tập đoàn đã có kết quả kinh doanh vượt dự báo của giới phân tích. Doanh thu trong quý đạt 192,9 tỷ nhân dân tệ (tương đương 27,1 tỷ USD), tăng 15% so với cùng kỳ năm ngoái. Lợi nhuận ròng tăng 19% lên 63,1 tỷ nhân dân tệ, cao hơn mức dự báo 55,9 tỷ nhân dân tệ.

Cơ cấu doanh thu cho thấy nguồn thu từ dịch vụ giá trị gia tăng (VAS) tăng 16% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 95,9 tỷ nhân dân tệ, chiếm gần một nửa tổng doanh thu của tập đoàn.

Doanh thu mảng trò chơi trong nước đạt 42,8 tỷ nhân dân tệ, tăng 15% so với cùng kỳ năm ngoái, chủ yếu nhờ đóng góp từ các trò chơi mới phát hành gần đây. Doanh thu trò chơi quốc tế đạt 20,8 tỷ nhân dân tệ, tăng 43%, chủ yếu do doanh thu cao hơn từ các trò chơi của Supercell, ghi nhận doanh thu trả trước từ việc bán bản sao của các trò chơi mới phát hành, và do việc hợp nhất các studio mới được mua lại.

Doanh thu mạng xã hội tăng 5% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 32,3 tỷ nhân dân tệ.

Theo cập nhật của tập đoàn, tổng số người dùng hoạt động hàng tháng của Weixin tại Trung Quốc và WeChat tại thị trường quốc tế đạt 1,41 tỷ vào cuối tháng 9, phản ánh sức ảnh hưởng rộng lớn của Tencent trên thị trường toàn cầu.Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu nổi bật của tập đoàn công nghệ hàng đầu Tencent, Trung Quốc cũng đang đối mặt với yêu cầu cấp thiết về tăng cường quản lý sự phát triển nhanh của AI, nhằm bảo đảm an toàn thông tin và định hướng công nghệ phục vụ phát triển.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu nổi bật của tập đoàn công nghệ hàng đầu Tencent, Trung Quốc cũng đang đối mặt với yêu cầu cấp thiết về tăng cường quản lý sự phát triển nhanh của AI, nhằm bảo đảm an toàn thông tin và định hướng công nghệ phục vụ phát triển.

Vai trò của Tencent và rủi ro đối với VNG?

Hồ sơ gửi lên Ủy ban Giao dịch Chứng khoán Mỹ của VNG vào năm 2023 không chỉ hé lộ cổ phần của nhóm cổ đông ngoại như Tencent, mà còn thể hiện mối quan hệ hợp tác lâu bền giữa những cổ đông này với “kỳ lân” công nghệ VNG.

Theo đó, VNG là đơn vị phát hành tại thị trường Việt Nam cũng như khu vực Đông Nam Á cho các trò chơi trực tuyến được Tencent Games, Kingsoft, NetEase, Perfect World, Riot Games và Take-Two Interactive phát triển.

Nhờ lợi thế đi đầu về các thể loại game nhập vai và game sinh tồn, VNG đã mang tới thị trường Việt Nam cũng như các nước Đông Nam Á khác những tựa game nổi tiếng của PUBG Mobile do Tencent phát triển và Võ Lâm Truyền Kỳ thuộc Kingsoft.

Võ Lâm Truyền Kỳ là một tựa game nổi tiếng với giới game thủ Việt trong những ngày đầu Việt Nam gia nhập bản đồ internet toàn cầu. Đây là trò chơi đầu tiên do VNG phát hành trên nền tảng PC và vẫn còn hoạt động sau 18 năm ra mắt. Với thành công trong quá khứ, VNG tiếp tục kết hợp với Kingsoft để phát hành thêm bản Mobile cho tựa game huyền thoại này.

Hồi đầu năm 2023, VNG đã có được quyền phát hành Liên Minh Huyền Thoại - thể loại game MOBA (đấu trường trực tuyến nhiều người chơi), từ tay của Garena (thuộc Sea). Liên Minh Huyền Thoại là tựa game phổ biến tại Việt Nam cũng như trên toàn cầu do Riot Games phát triển - đây là công ty thuộc hệ sinh thái của Tencent.

Mối quan hệ bền chặt với các ông lớn trong ngành cũng như lợi thế là nhà phát hành game hàng đầu thị trường, mảng kinh doanh game trong nhiều năm qua đã trở thành trụ cột chính trong kết quả kinh doanh của VNG.

Trong quý III/2025 vừa qua, mảng game có tổng bookings đạt 2.328 tỷ đồng, trong đó 17% đến từ thị trường quốc tế. Đáng chú ý, các tựa game mang tính chiến lược dài hạn của VNGGames ghi nhận mức tăng trưởng lên tới 39% doanh thu so với cùng kỳ 2024.

Tuy nhiên, việc phụ thuộc chặt chẽ vào một số nhà phát triển trò chơi cũng mang lại rủi ro cho VNG trong các hoạt động kinh doanh. Trong hồ sơ gửi Ủy ban Giao dịch Chứng khoán Mỹ, công ty cho biết: "Nếu chúng tôi không thể duy trì mối quan hệ tốt với các nhà phát triển trò chơi hoặc nếu bất kỳ nhà phát triển trò chơi nào thiết lập mối quan hệ tương tự hoặc có lợi hơn với đối thủ cạnh tranh của chúng tôi, chúng tôi có thể mất quyền phát hành".

Việc không được phát hành tựa game mới có thể gây tổn hại đến hoạt động kinh doanh của VNG tại các thị trường chính như Việt Nam, Đông Nam Á bởi nguồn thu của công ty phụ thuộc chủ yếu vào mảng trò chơi. Do đó, công ty phải luôn giữ mối quan hệ thương mại gắn bó với các nhà phát triển, đồng thời đảm bảo rằng họ hiểu và nhận thức được lợi thế cạnh tranh của VNG so với các đối thủ trên thị trường.

"Việc mất đi bất kỳ mối quan hệ quan trọng nào của chúng tôi có thể dẫn đến việc công ty mất quyền phát hành một số trò chơi nhất định. Chúng tôi không thể đảm bảo rằng sẽ có thể duy trì các mối quan hệ hiện tại hoặc có thể hình thành các mối quan hệ mới với các nhà phát triển trò chơi bên thứ ba khi chúng tôi cần", VNG giải thích.

"Chúng tôi cũng duy trì mối quan hệ bền chặt với Tencent và đã phát hành nhiều trò chơi hàng đầu của họ", hồ sơ của VNG gửi lên SEC vào năm 2023 thể hiện.

Để đảm bảo quyền đối với trò chơi từ nhà phát triển, công ty phải thực hiện nhiều nghĩa vụ hơn như thanh toán trước để đảm bảo quyền đối với trò chơi, trả tiền bản quyền cho trò chơi theo thời hạn của giấy phép, đưa ra cam kết chi tiêu tiếp thị tối thiểu và cung cấp nhà phát triển trò chơi bên thứ ba với số liệu thống kê về trò chơi.

Một số cam kết này đòi hỏi nhiều vốn và phát sinh khi ký thỏa thuận cấp phép, có thể từ 3 đến 12 tháng trước khi ra mắt trò chơi. Đơn vị phát hành sẽ không thể biết trò chơi có ăn khách và tạo đủ nguồn thu để bù đắp chi phí liên quan hay không, ranh giới giữa lỗ và lãi là 50/50.

Các nhà phát triển trò chơi bên thứ ba có thể chấm dứt thỏa thuận của VNG trước khi hết hạn hợp tác nếu VNG không tuân thủ các điều khoản và điều kiện của thỏa thuận cấp phép. Họ cũng có thể chọn không gia hạn giấy phép cho một trò chơi khi hết hạn và trong trường hợp họ bắt tay với các đối thủ cạnh tranh thì điều đó có thể khiến VNG thua lỗ trên các chi phí liên quan đến việc phát hành trò chơi lần đầu.

Ngoài ra, VNG cũng không thể kiểm soát những hành động mà nhà phát triển game thực hiện - điều khiến công ty gặp bất lợi nghiêm trọng, ví dụ như tung ra bản cập nhật không vừa ý người dùng hoặc không phù hợp quy định của nhà chức trách địa phương, nội dung trò chơi không đủ sức hút...

"Chúng tôi đã ký kết quan hệ đối tác chiến lược với các bên thứ ba và có thể tiếp tục làm như vậy để mở rộng và phát triển hoạt động kinh doanh của mình. Nếu chúng tôi không thể duy trì mối quan hệ với bất kỳ đối tác chiến lược hiện tại, hoạt động kinh doanh của chúng tôi có thể bị ảnh hưởng bất lợi và nghiêm trọng", VNG cho biết trong hồ sơ gửi lên Ủy ban Giao dịch chứng khoán Mỹ.