Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Bộ KHĐT) vừa trình Thủ tướng dự thảo đề án “Phát triển doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn, đặc biệt là tập đoàn kinh tế nhà nước đa sở hữu nhằm phát huy vai trò mở đường, dẫn dắt cho doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác, phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng trong thời kỳ mới”.
Đề án lựa chọn thí điểm đưa ra những chính sách riêng biệt đối với doanh nghiệp hoạt động trong 3 lĩnh vực lựa chọn: năng lượng, viễn thông và công nghiệp quốc phòng.
Đây là các ngành, lĩnh vực được Bộ KHĐT đánh giá là quan trọng đối với sự phát triển và an ninh, cung cấp nguyên liệu đầu vào không thể thiếu cho các hoạt động sản xuất kinh doanh, cung cấp kết cấu hạ tầng trong thời kỳ chuyển đổi số và cách mạng công nghệ 4.0.
Theo đó, EVN, MobiFone và Viettel là những doanh nghiệp được lựa chọn thí điểm đưa ra những chính sách riêng biệt, thực hiện vai trò "sếu đầu đàn" sẽ phát huy vai trò mở đường, dẫn dắt của doanh nghiệp nhà nước trong việc hình thành và mở rộng các chuỗi sản xuất, cung ứng và chuỗi giá trị.
MobiFone sẽ cổ phần hoá trước VNPT
Theo đề án, MobiFone là doanh nghiệp có tình hình tài chính và kết quả hoạt động kinh doanh tốt nhất trong số 3 doanh nghiệp viễn thông mà đề án phân tích (gồm: MobiFone, Viettel và VNPT).
Bên cạnh đó, doanh nghiệp này được đánh giá có công nghệ và hệ thống quản trị tốt do trước đây đã ký Hợp đồng hợp tác kinh doanh (BCC) với tập đoàn Kinnevik/Comvik (Thụy Điển).
Thứ ba, định hướng đầu tư của MobiFone sẽ tập trung chuyển đổi số rất mạnh và xây dựng hệ sinh thái các sản phẩm chuyển đổi số cho các doanh nghiệp tư nhân (trong đó có các doanh nghiệp vừa và nhỏ).
“Đây là một yếu tố sẽ thu hút các nhà đầu tư quan tâm, đồng thời, cũng là điều kiện để hình thành chuỗi liên kết và thực hiện vai trò dẫn dắt, lan tỏa trong lĩnh vực công nghệ thông tin và dữ liệu data (đặc biệt khi viễn thông di động đang có dấu hiệu bão hòa và sức ép từ các dịch vụ OTT của các nhà khai thác dịch vụ như Facebook, Google, Viber… và cả OTT trong nước như Zalo)” – đề án nêu.
Trong khi đó, Viettel được xác định là doanh nghiệp quốc phòng an ninh 100% vốn nhà nước, tập trung vào xây dựng tổ hợp công nghiệp quốc phòng công nghệ cao. VNPT cũng dịch chuyển sang chuyển đổi số, tuy nhiên sẽ tập trung chủ yếu vào đối tượng là Chính phủ và cơ quan nhà nước.
Giải pháp được xác định cho MobiFone trong thời gian tới để phát huy vai trò dẫn dắt chính là ưu tiên đẩy nhanh tiến độ cổ phần hoá. So với VNPT, đề án cho rằng cần ưu tiên cổ phần hoá MobiFone trước, Nhà nước nắm giữ 51% vốn điều lệ, và không cần thiết lựa chọn nhà đầu tư chiến lược nước ngoai tham gia sau cổ phần hoá.
Bên cạnh đó, đề án cũng lưu ý việc cho IPO MobiFone và VNPT cùng một thời điểm có thể khiến thị trường khó hấp thu và không đạt lợi ích cao nhất cho Nhà nước.
Phát triển EVN và Viettel thành “sếu đầu đàn”
Trong lĩnh vực năng lượng, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) được lựa chọn vì có kinh nghiệm chuyên môn và thực tế đầu tư trong lĩnh vực điện, đặc biệt là năng lượng sạch.
Hiện nay, sản lượng điện sản xuất của tất cả các nhà máy điện thuộc EVN (gồm cả các CTCP) chiếm tỷ trọng gần 50% sản lượng điện toàn quốc (trong đó sản lượng điện do các nhà máy điện EVN sở hữu 100% vốn chiếm 31%).
Tuy nhiên, theo ban soạn thảo, vấn đề của EVN là tình hình tài chính và sản xuất kinh doanh còn có một số hạn chế (như trong năm 2019, vay nợ nước ngoài của công ty mẹ EVN là cao nhất trong khối DNNN là 206.386 tỉ đồng; nợ phải thu khó đòi là khoảng gần 400 tỉ, nợ vay từ ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng vào khoảng 117.551 tỉ đồng…).
Bộ KHĐT đề xuất chỉ đạo SCIC phối hợp với EVN để đầu tư các dự án năng lượng tái tạo và thu hút thêm sự tham gia của các doanh nghiệp tư nhân trong cùng lĩnh vực. Trong đó ưu tiên nghiên cứu điện gió ngoài khơi có sự tham gia của PVN. Nguyên nhân là do PVN có hệ thống dữ liệu về biển và đội ngũ chuyên gia trong lĩnh vực khai thác, thăm dò dầu khí) để đánh giá tính khả thi hướng tới phát triển điện.
Trong lĩnh vực công nghiệp quốc phòng, Tập đoàn Công nghiệp Viễn thông quân đội (Viettel) được lựa chọn vì là đơn vị hàng đầu trong nghiên cứu, phát triển, chế tạo, sản xuất, chuyển giao công nghệ, xuất nhập khẩu các sản phẩm trang thiết bị kỹ thuật quân sự và các mặt hàng lưỡng dụng phục vụ quốc phòng và dân sự.
Từ năm 2017 đến nay, Viettel đã tiếp tục nghiên cứu các ngành sản phẩm cho công nghiệp quốc phòng công nghệ cao gồm: Tên lửa, Ra đa, Thông tin, Tác chiến điện tử, Tự động hóa chỉ huy…với nhiều dòng sản phẩm tương đương với sản phẩm hiện đại của các hãng trên thế giới.
Viettel có tiềm lực về tài chính và hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả. Các chỉ tiêu về tài chính giai đoạn 2017-2019 cho thấy hiệu quả cao với vốn chủ sở hữu bình quân trong 3 năm khoảng gần 140.000 tỉ đồng, lợi nhuận trước thuế khoảng 40.000 tỉ đồng, giá trị tài sản bình quân 180.000 tỉ đồng, nộp ngân sách: 30.000 tỉ đồng.
Theo đề án, 5 tiêu chí xác định một doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn bao gồm:
(1) Vốn điều lệ trên 1.800 tỉ đồng;
(2) Có khả năng mở rộng thị trường hoặc/và tăng được thị phần, theo đó, phải đạt được thị phần đủ lớn để có khả năng chi phối thị trường (đề xuất ở mức chiếm thị phần từ 30% trở lên);
(3) Có hệ thống quản trị tốt như đạt yêu cầu tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, áp dụng khoa học - công nghệ tiên tiến;
(4) Hoạt động trong những ngành có tính chất lan tỏa, dẫn dắt (không thuộc ngành, lĩnh vực nhà nước độc quyền) như kết cấu hạ tầng kinh tế, công nghiệp, năng lượng, viễn thông, tài chính ngân hàng...;
(5) là công ty 100% vốn nhà nước hoặc có vốn góp, cổ phần chi phối của nhà nước, ưu tiên các doanh nghiệp đã đa dạng hóa sở hữu hoặc có khả năng đa dạng hóa sở hữu trong thời gian tới, nhà nước sẽ nắm giữ từ 50% vốn điều lệ trở lên.
