Tóm tắt bài viết
Trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành từ khóa then chốt trên thị trường lao động. Theo công ty tư vấn nhân sự Challenger, Gray & Christmas, việc các doanh nghiệp Mỹ thúc đẩy chiến lược liên quan đến AI đã khiến tổng cộng gần 55.000 vị trí việc làm bị cắt giảm tính từ đầu năm đến nay.
Theo trang tin tài chính Mỹ CNBC, tổng số lao động bị sa thải tại Mỹ trong năm 2025 đã lên tới 1,17 triệu người, mức cao nhất kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát năm 2020; (cuối năm 2020, số việc làm bị cắt giảm là 2,2 triệu).
Dữ liệu cho thấy, chỉ riêng tháng 10, các doanh nghiệp Mỹ đã thông báo sa thải 153.000 người; tiếp đó tháng 11 là hơn 71.000 người, trong đó trên 6.000 trường hợp mất việc có liên quan trực tiếp đến AI.
Trong bối cảnh lạm phát gia tăng, thuế quan đẩy chi phí vận hành lên cao và doanh nghiệp tìm cách siết chặt chi tiêu, AI trở thành một giải pháp ngắn hạn hấp dẫn.
Một nghiên cứu do Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) công bố hồi tháng 11 chỉ ra rằng, hiện nay AI đã có thể đảm nhiệm 11,7% công việc trên thị trường lao động Mỹ; trong các lĩnh vực như tài chính, y tế cùng nhiều ngành nghề chuyên môn khác, AI được ước tính có thể giúp doanh nghiệp tiết kiệm tới 1.200 tỷ USD tiền lương.
Tuy nhiên, không phải ai cũng cho rằng AI là nguyên nhân chính dẫn tới làn sóng sa thải quy mô lớn. Fabian Stephany, trợ lý giáo sư về AI và lao động tại Oxford Internet Institute (Viện Internet Oxford), nói với CNBC rằng, lấy AI làm lý do sa thải có thể chỉ là cái cớ.
Ông cho rằng nhiều công ty từng tăng trưởng mạnh và ồ ạt tuyển dụng trong thời kỳ đại dịch COVID-19, các đợt cắt giảm gần đây có thể chỉ là một phần của quá trình rà soát lại nhu cầu nhân sự.
Stephany nói: “Ở một mức độ nào đó, đây là việc loại bỏ những vị trí thiếu triển vọng tăng trưởng dài hạn. Thay vì thừa nhận rằng đã đánh giá sai tình hình 2–3 năm trước, giờ đây họ lấy AI làm vật tế thần và nói rằng ‘tất cả là do AI’”.
Nhiều doanh nghiệp lớn cắt giảm nhân sự liên quan đến AI
Dưới đây là một số doanh nghiệp lớn đã đưa AI vào các kế hoạch cắt giảm nhân sự và tái cơ cấu trong năm 2025, theo tổng hợp của CNBC.
Amazon
Trong tháng 10, Amazon cắt giảm 14.000 việc làm, được coi là đợt sa thải lớn nhất trong lịch sử công ty, một phần do Amazon đang đổ vốn mạnh vào các dự án quy mô lớn liên quan đến AI.
Trong một bài viết trên blog, Phó Chủ tịch cấp cao Amazon phụ trách trải nghiệm nhân sự và công nghệ Greg Hart viết: “Thế hệ AI này là công nghệ mang tính chuyển đổi lớn nhất kể từ khi Internet ra đời, giúp tốc độ đổi mới của doanh nghiệp tăng mạnh… Chúng tôi tin rằng cần tinh gọn tổ chức, đơn giản hóa tầng quản lý và tăng cường trách nhiệm giải trình, để có thể phản ứng nhanh hơn với nhu cầu của khách hàng và hoạt động kinh doanh”.
Trước đó, CEO Andy Jassy cũng cảnh báo rằng AI sẽ khiến Amazon thu hẹp lực lượng lao động, khi “một số vị trí hiện có sẽ giảm bớt, trong khi các loại hình công việc khác sẽ tăng lên”.
Microsoft
Tính đến nay trong năm 2025, Microsoft đã cắt giảm khoảng 15.000 nhân sự, trong đó đợt gần nhất vào tháng 7 với 9.000 người. Trong bản ghi nhớ gửi nhân viên, CEO Satya Nadella nhấn mạnh Microsoft cần “xem xét lại sứ mệnh của mình trong kỷ nguyên mới”, đồng thời khẳng định AI có vai trò sống còn đối với công ty.
Salesforce
Gã khổng lồ ngành quản lý quan hệ khách hàng (Customer Relationship Management, CRM) Salesforce đã sử dụng AI để hỗ trợ vận hành. Tháng 9, CEO Marc Benioff xác nhận công ty đã cắt giảm 4.000 nhân viên dịch vụ khách hàng.
Trong một chương trình podcast, ông nói: “Do nhu cầu nhân sự giảm, tôi đã thu hẹp đội ngũ (chăm sóc khách hàng) từ 9.000 người xuống còn khoảng 5.000 người”. Benioff cũng tiết lộ hồi mùa hè rằng AI đã thay thế tới 50% khối lượng công việc nội bộ của công ty.
IBM
Tháng 5, CEO IBM Arvind Krishna nói với Wall Street Journal rằng các chatbot AI đã thay thế hàng trăm vị trí trong bộ phận nhân sự. Tháng 11, IBM thông báo cắt giảm 1% nhân sự toàn cầu, ước tính ảnh hưởng tới gần 3.000 người.
Tuy nhiên, khác với nhiều doanh nghiệp khác lấy AI làm lý do sa thải, Krishna thừa nhận rằng song song với việc tinh giản nhân sự, IBM vẫn tuyển dụng ở các lĩnh vực đòi hỏi tư duy phản biện cao hơn, như kỹ thuật phần mềm, bán hàng và marketing.
CrowdStrike
Công ty an ninh mạng CrowdStrike hồi tháng 5 công bố sa thải 500 nhân viên, tương đương khoảng 5% lực lượng lao động, và trực tiếp quy nguyên nhân cho AI.
Trong bản ghi nhớ gửi cơ quan quản lý, đồng sáng lập kiêm CEO George Kurtz viết: “AI luôn là nền tảng vận hành của chúng tôi. AI giúp duy trì đường cong tuyển dụng phẳng, cho phép chúng tôi nhanh chóng chuyển từ ý tưởng sang sản phẩm, tinh gọn quy trình ra thị trường, cải thiện kết quả cho khách hàng, đồng thời nâng cao hiệu quả cả ở tuyến trước lẫn hậu cần văn phòng. AI chính là chất xúc tác cho hoạt động kinh doanh”.
Workday
Workday là nền tảng quản trị nhân sự và tài chính trên đám mây, được nhiều tập đoàn toàn cầu sử dụng để quản lý nhân lực và vận hành doanh nghiệp, hiện đang mở rộng đầu tư vào AI, hồi tháng 2 đã thông báo cắt giảm 1.750 việc làm, tương đương 8,5% tổng nhân sự. CEO Carl Eschenbach cho biết đợt sa thải này nhằm giúp công ty ưu tiên đầu tư vào AI và giải phóng thêm nguồn lực.
AI: Thủ phạm thật hay cái cớ làn sóng sa thải?
Theo Reuters, việc các doanh nghiệp Mỹ thúc đẩy chiến lược liên quan đến AI đã khiến tổng cộng gần 55.000 vị trí việc làm bị cắt giảm trong năm nay.
Làn sóng sa thải tại các doanh nghiệp Mỹ được gắn chặt với một từ khóa thời thượng: trí tuệ nhân tạo (AI). Hơn 55.000 việc làm bị cắt giảm được cho là liên quan trực tiếp đến các chiến lược AI. Tuy nhiên, nếu nhìn sâu hơn, AI không hoàn toàn là “thủ phạm”, mà trong nhiều trường hợp đang trở thành vật tế thần hợp lý hóa cho những quyết định cắt giảm đã được chuẩn bị từ trước.
Như nhận định của các nhà nghiên cứu tại Đại học Oxford, nhiều ca sa thải mang danh AI thực chất là quá trình thanh lọc những vị trí thiếu triển vọng tăng trưởng dài hạn, chứ không hẳn do công nghệ thay thế trực tiếp; vì thế AI vừa là nguyên nhân thật, vừa là “bình phong” che chắn cho các quyết định cắt giảm đã được định hình bởi chu kỳ kinh tế.
Điều đáng lo ngại không nằm ở việc AI “cướp” bao nhiêu việc làm, mà ở chỗ AI đang tái phân phối lại thị trường lao động. Trong khi các vị trí theo quy trình bị thu hẹp, nhu cầu với kỹ sư AI, chuyên gia dữ liệu, quản lý sản phẩm và các công việc đòi hỏi tư duy phản biện vẫn tăng lên. Vì thế, làn sóng sa thải hiện nay, không chỉ phản ánh sức mạnh của AI, mà còn là hệ quả của một giai đoạn tăng trưởng nóng, để lại những điều chỉnh khó tránh.
Theo CNA, Worldjournal
