Làn sóng đóng cửa tăng mạnh
Theo trang web tài chính hàng đầu Đệ nhất Tài kinh (Yicai), dữ liệu mới nhất cho thấy: tính đến ngày 8/12, số ngân hàng bị hủy đăng ký trong năm nay do sáp nhập hoặc giải thể đã lên tới 377, tăng mạnh so với hơn 190 ngân hàng bị xóa sổ trong cả năm ngoái. Song song đó, số lượng điểm giao dịch ngân hàng cũng giảm rất nhanh: hơn 9.000 điểm đã được phê duyệt rút khỏi thị trường trong năm nay, tăng hơn 200% so với 2.533 điểm của cả năm 2024, báo hiệu một đợt tái cấu trúc mạnh chưa từng có trong ba thập niên qua.
Tính đến ngày 8/12, trên toàn Trung Quốc có 9.661 điểm giao dịch đã chính thức ngừng hoạt động. Trong đó, các ngân hàng thương mại nông thôn chịu ảnh hưởng lớn nhất với 5.400 chi nhánh rút lui; các ngân hàng quốc doanh lớn đóng cửa 962 điểm; còn các ngân hàng đô thị và ngân hàng cổ phần giảm ít hơn.
Về mặt địa lý, các địa phương có số lượng giảm mạnh nhất là Khu tự trị Nội Mông, Sơn Đông và một số tỉnh miền trung. Trong số 377 ngân hàng bị hủy đăng ký, nhóm ngân hàng làng xã chiếm nhiều nhất với 218 ngân hàng (gần 60%); tiếp theo là ngân hàng thương mại nông thôn (79 ngân hàng) và hợp tác xã tín dụng (70 ngân hàng).
So sánh với dữ liệu nửa đầu năm cho thấy tốc độ đóng cửa ngân hàng đang tăng nhanh rõ rệt.
Trước đó, theo Jiemian News, trong nửa đầu năm (tính đến 7/7/2025), dựa trên mục “Thông tin giấy phép tài chính” của Cục Quản lý Tài chính quốc gia, phóng viên rà soát danh sách “các tổ chức rút khỏi thị trường” của nhóm “ngân hàng thương mại” và phát hiện có 2.881 điểm giao dịch thương mại bị công bố đóng cửa theo ngày chấm dứt hoạt động. Trong đó, ngân hàng thương mại nông thôn có nhiều điểm ngừng hoạt động nhất với hơn 2.000 mục ghi nhận. Các ngân hàng quốc doanh lớn đóng cửa 244 điểm; ngân hàng cổ phần 149 điểm và ngân hàng đô thị ít hơn, 105 điểm.
Theo chuyên trang tài chính Tài Liên xã (CLS), trường hợp “đóng cửa đầu tiên” trong nửa đầu năm 2025 diễn ra vào ngày 2/1 — chi nhánh Văn Bác Thành của Ngân hàng Trung Nguyên tại thành phố Tam Môn Hiệp, Hà Nam, được phê duyệt rút khỏi thị trường.
Một số điểm giao dịch trong số bị đóng cửa đã hoạt động trong hơn 30 năm. Ngày 30/6, phòng giao dịch tại số 10 đường Yên Hà Đông, thị trấn Thường Bình (Đông Hoản, Quảng Đông) thuộc Ngân hàng Nông thôn Đông Hoản tuyên bố đóng cửa; dữ liệu của cơ quan quản lý cho thấy chi nhánh này được cấp phép hoạt động từ 15/9/1989.
Báo cáo Dịch vụ Ngân hàng 2024 của Hiệp hội Ngân hàng Trung Quốc nêu rõ: năm 2024, ngành ngân hàng đẩy nhanh việc nâng cấp – chuyển đổi các kênh phục vụ tại điểm giao dịch, chuyển hướng nguồn lực vào những khu vực có khả năng cung cấp dịch vụ tài chính còn yếu; đồng thời dẫn dắt điều chỉnh những điểm hoạt động kém hiệu quả hoặc đặt quá dày chuyển về các huyện, khu giáp ranh thành thị – nông thôn và thị trấn.
Các chuyên gia trong ngành nhận định: chi phí vận hành điểm giao dịch cao, trong bối cảnh cạnh tranh mạnh từ công nghệ tài chính và áp lực tiết giảm chi phí, các ngân hàng đang tăng tốc thu hẹp hệ thống điểm giao dịch truyền thống.
Các con số này không chỉ phản ánh sức ép tài chính nội tại mà còn hé lộ những thay đổi sâu sắc trong cấu trúc kinh tế của Trung Quốc: từ mức độ rủi ro của các tổ chức tín dụng nhỏ, sự dịch chuyển hoạt động sang nền tảng số, cho đến tác động lan tỏa đối với thị trường lao động, tiêu dùng, dòng vốn và ổn định nông thôn. Quan trọng hơn, đây có thể là mảnh ghép tiếp theo trong bức tranh tái định hình của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới – với những hệ quả trực tiếp lên trật tự kinh tế khu vực.
Ba nguyên nhân cốt lõi
Thứ nhất, rủi ro tài chính tích tụ ở nhóm ngân hàng nhỏ. Theo Báo cáo Ổn định Tài chính 2024, Trung Quốc có 357 ngân hàng trong nhóm “rủi ro cao”, chủ yếu tập trung ở các ngân hàng làng xã, ngân hàng thương mại nông thôn, hợp tác xã tín dụng. Hệ thống này vốn là xương sống của tài chính nông thôn, nhưng lại dễ tổn thương vì phụ thuộc vào tín dụng bất động sản và chính quyền địa phương, nợ xấu gia tăng trong bối cảnh kinh tế giảm tốc và năng lực quản trị yếu.
Việc đóng cửa hàng loạt cho thấy chính phủ Trung Quốc đang đẩy mạnh xu hướng hợp nhất cưỡng bức nhằm giảm nguy cơ lan truyền rủi ro hệ thống.
Thứ hai, sự nổi lên của “ngân hàng số”. Theo lãnh đạo một bộ phận công nghệ ngân hàng tại miền Nam Trung Quốc, hơn 80% dịch vụ hằng ngày đã chuyển sang app điện thoại và nền tảng trực tuyến.
Một điểm giao dịch truyền thống tiêu tốn gần 10 triệu NDT mỗi năm, trong khi chi phí vận hành trên nền tảng số chỉ bằng 1/10. Áp lực chi phí khiến chiến lược co cụm trở nên không thể tránh khỏi.
Thứ ba, sự tái cấu trúc mô hình tăng trưởng Trung Quốc. Việc đóng cửa tập trung tại các khu vực như Nội Mông, Sơn Đông hay Hà Nam phản ánh nhu cầu tín dụng suy giảm, doanh nghiệp nhỏ gặp khó khăn, dòng vốn sản xuất rời khỏi các khu vực truyền thống, tốc độ đô thị hoá chững lại, dân số giảm sút làm thu hẹp thị trường nội địa.
Những biến động này cho thấy hệ thống ngân hàng đang trở thành “phong vũ biểu” phản ánh sức khỏe tổng thể của nền kinh tế Trung Quốc.
Hệ quả lan tỏa: Từ đời sống nông thôn đến an ninh kinh tế
Việc 5.400 điểm giao dịch ngân hàng thương mại nông thôn đóng cửa sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới việc tiếp cận tín dụng của hộ gia đình, vốn lưu động của doanh nghiệp nhỏ, dịch vụ thanh toán, chuyển tiền và hoạt động tài chính nông nghiệp theo mùa vụ.
Trong bối cảnh dân số nông thôn già hóa và điều kiện số hóa chưa toàn diện, khoảng cách số (digital divide) sẽ trở thành rủi ro xã hội.
Tác động lên thị trường việc làm. Mỗi điểm giao dịch thường có 10–20 nhân sự. Với gần 10.000 điểm đóng cửa, lượng lao động tài chính bị ảnh hưởng có thể lên đến 100.000 – 200.000 người.
Trong khi thị trường việc làm Trung Quốc đang chịu sức ép từ sản xuất giảm tốc, lực lượng lao động này khó chuyển dịch nhanh sang các ngành khác, gây áp lực lớn lên an sinh và tiêu dùng.
Ảnh hưởng tới niềm tin tài chính. Tại nhiều tỉnh, ngân hàng làng xã từng dính bê bối rút tiền khó khăn, phong tỏa giao dịch. Việc nhiều ngân hàng trong nhóm này bị giải thể càng làm dấy lên lo ngại về an toàn tài chính địa phương, buộc người gửi tiền chuyển sang các ngân hàng lớn hoặc công cụ đầu tư an toàn hơn. Dòng tiền dịch chuyển quy mô lớn có thể làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu thanh khoản tại các ngân hàng nhỏ.
Làn sóng đóng cửa ngân hàng và điểm giao dịch năm 2025 vừa là kết quả của áp lực kinh tế, vừa là bước đi chiến lược trong quá trình chuyển đổi mô hình tài chính của Trung Quốc. Đây là xu hướng không thể đảo ngược khi ngân hàng số trở thành chủ lực.
Tuy nhiên, sự biến mất của hàng nghìn điểm giao dịch truyền thống sẽ làm gia tăng rủi ro tài chính nông thôn, gây khó cho nhóm dân cư ít khả năng tiếp cận công nghệ, tạo áp lực lớn lên thị trường lao động và tác động tiêu cực tới niềm tin của nhà đầu tư quốc tế.
Thặng dư thương mại Trung Quốc lần đầu vượt mốc 1.000 tỷ USD: Thế giới chịu tác động ra sao?
Trung Quốc tìm ra công nghệ chiết xuất nhiên liệu vũ khí siêu thanh từ nước biển
Cú sốc mới từ Trung Quốc: Tạo nước ngọt rẻ hơn nước máy và hydro xanh “tự sinh ra” từ biển
Theo Yicai, Sina
