Lạm phát trên toàn cầu đang giảm nhanh hơn kỳ vọng. Nếu các nhà kinh tế học dự đoán đúng, diễn biến tích cực này sẽ tiếp tục kéo dài đến năm tới, đưa lạm phát trở lại mức bình thường lần đầu tiên sau 3 năm.
Theo ước tính của các chuyên gia kinh tế tại Goldman Sachs, lạm phát lõi (không bao gồm lương thực và năng lượng) ở nhóm các nền kinh tế đã trải qua giai đoạn lạm phát hậu COVID - Mỹ, châu Âu, và một số thị trường mới nổi - sẽ ở mức 2,2% hàng năm trong ba tháng kết thúc vào tháng 11.
Các nhà phân tích dự đoán rằng đến cuối năm 2024, lạm phát trung bình trong nhóm các quốc gia này sẽ gần bằng hoặc đạt được mục tiêu lạm phát của hầu hết các ngân hàng trung ương lớn.
Lạm phát giảm sẽ hỗ trợ tăng trưởng kinh tế theo hai cách: bằng cách củng cố sức mua của hộ gia đình và cho phép các ngân hàng trung ương cắt giảm lãi suất.
Michael Saunders, cố vấn cấp cao tại Oxford Economics, dự đoán lạm phát sẽ đạt 1,3% trong quý 4 năm tới tại khu vực đồng euro và 2,7% ở Anh, trong khi lạm phát ở Mỹ sẽ giảm xuống 2,2% theo chỉ số PCE, thước đo ưa thích của Cục Dự trữ Liên bang (Fed). Chỉ số lạm phát trong tháng 11 vừa qua là 2,6%, theo Bộ Thương mại Mỹ. Nếu loại trừ thực phẩm và năng lượng, con số này là 3,2% và chỉ 1,9% hàng năm trong sáu tháng qua.
Fed, Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) và Ngân hàng Anh đều đặt mục tiêu lạm phát ở mức 2%.
Những yếu tố đẩy lạm phát đi xuống
“Các yếu tố chung kéo lạm phát xuống là lương thực, năng lượng, giá hàng hóa toàn cầu và chính sách tiền tệ”, Saunders, cựu thành viên Ủy ban Chính sách tiền tệ của Ngân hàng Anh, cho biết. “Nhưng sự khác biệt và lý do tại sao lạm phát sẽ nhanh chóng trở lại mức mục tiêu ở khu vực đồng euro là Mỹ và Anh cũng chịu áp lực lớn hơn từ sự mạnh khoẻ của thị trường lao động”.
Những cải thiện này là mặt trái của làn sóng lạm phát đang tấn công nền kinh tế toàn cầu. Đầu tiên, vào năm 2021, giá hàng hóa tăng vọt do sản xuất và vận chuyển toàn cầu bị gián đoạn, trong khi nhu cầu mạnh mẽ do kích thích tài chính và tiền tệ.
Sau đó, cuộc chiến ở Ukraine bùng phát vào năm 2022 đã khiến giá cả hàng hóa tăng cao, khiến lạm phát đạt mức đỉnh trong nhiều thập kỷ. Lạm phát ở khu vực đồng euro, đặc biệt là sau khi Nga cắt giảm cung cấp khí đốt, đã đạt đỉnh 10,6% vào tháng 10/2022.
Lực lượng lao động cũng bị đình trệ do sự gián đoạn liên quan đến Covid. Bởi vậy, nhu cầu tuyển mộ lao động cao đã khiến tiền lương tăng mạnh, dẫn đến lạm phát dịch vụ.
Chi phí nhà ở cũng đã thúc đẩy lạm phát dịch vụ, tuy nhiên có độ trễ. Tại Mỹ, giá tiêu dùng đã tăng 3,1% trong tháng 11 so với một năm trước đó, nhưng chỉ tăng 1,4% nếu không bao gồm nhà ở. Ở châu Âu, tác động này nhỏ hơn nhiều, do nhà ở được loại khỏi các thước đo lạm phát chính.
Chuỗi cung ứng thông suốt đã giúp giảm lạm phát cho đến cuối năm 2022 và trong suốt năm nay, và điều đó có thể sẽ tiếp tục kéo dài sang năm 2024. Ví dụ, ở Mỹ, giá ô tô đã qua sử dụng - nguyên nhân chính gây ra lạm phát - sẽ còn giảm thêm vào đầu năm 2024 khi thị trường trở lại bình thường, Omair Sharif, người sáng lập Inflation Insights, dự báo.
Thị trường năng lượng và hàng hóa cũng điều chỉnh theo diễn biến ở Ukraine, giúp giảm giá năng lượng và ổn định chi phí lương thực. Neil Dutta, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu kinh tế tại Renaissance Macro Research, cho biết những lực lượng này sẽ tiếp tục tác động đến lạm phát vào năm 2024. “Giá năng lượng đã giảm và do giá dầu diesel giảm, chúng ta có thể sẽ thấy điều đó ảnh hưởng đến giá thực phẩm và tạp hóa trong những tháng tới”, ông nói.
Thị trường lao động ở nhiều nền kinh tế lớn cũng bắt đầu tái cân bằng trong năm nay, từ đó làm giảm tốc độ tăng trưởng tiền lương, một yếu tố đóng góp chính vào chi phí dịch vụ. Xu hướng này sẽ tiếp diễn trong năm 2024.
Ngoài ra, thời gian và tác động của các yếu tố sẽ khác nhau tùy theo từng quốc gia. Peter Berezin, chiến lược gia trưởng toàn cầu tại BCA Research, cho biết: “Điều này được cho là đã xảy ra ở Mỹ”, đồng thời cho biết thêm rằng áp lực tiền lương đã giảm bớt phần lớn do làn sóng người dân gia nhập vào lực lượng lao động.
Thị trường lao động khoẻ mạnh có thể làm chậm bước tiến
Simon MacAdam, chuyên gia kinh tế toàn cầu cấp cao tại Capital Economics, đánh giá rằng xu hướng giảm lạm phát có thể sẽ chậm hơn ở Anh, do có tỷ lệ người khuyết tật cao bất thường chờ được chăm sóc đã làm giảm nguồn cung lao động. Mặc dù dòng người nhập cư đang ở mức kỷ lục nhưng kỹ năng của họ thường không phù hợp với vị trí tuyển dụng.
Lạm phát dịu đi, cùng với tốc độ tăng trưởng chậm lại hoặc trì trệ ở các nền kinh tế lớn, tạo tiền đề cho việc cắt giảm lãi suất vào năm tới.
Fed hồi đầu tháng này đã phát đi tín hiệu cắt giảm lãi suất trong năm 2024. “Nền kinh tế đang hoạt động khá tốt. Điều kiện tài chính đã giảm bớt. Thu nhập đã được cải thiện”, ông Dutta nói. Trong tình huống đó, Fed có nhiều khả năng thực hiện cắt giảm lãi suất từ 3/4 điểm hoặc 1 điểm phần trăm thay vì 6 lần mà thị trường kỳ vọng, ông nói. “Nhưng điều này vẫn khá tốt – cảm giác như một cú hạ cánh mềm”.
Triển vọng đó đã khiến giá trái phiếu tăng và lợi suất trái phiếu giảm, làm giảm chi phí đi vay đối với các doanh nghiệp và người mua nhà ở Mỹ. Người đi vay ở châu Âu có thể phải chờ đợi lâu hơn; bởi điều này còn phụ thuộc vào ngân hàng nhiều hơn là thị trường vốn, và lãi suất cho vay ngân hàng có mối liên hệ chặt chẽ với mục tiêu lãi suất của ngân hàng trung ương, theo MacAdam. Ông cho biết lãi suất cho vay ngân hàng sẽ không giảm đáng kể cho đến nửa cuối năm 2024 tại khu vực đồng euro, và thậm chí có thể muộn hơn ở Anh do lạm phát dai dẳng.
Trong khi lạm phát giảm trên toàn cầu, các chiến lược gia của Bank of America dự đoán các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới sẽ thực hiện khoảng 152 lần cắt giảm lãi suất trong năm 2024, nhiều nhất kể từ năm 2009.
Douglas Porter, nhà kinh tế trưởng tại BMO Capital Markets Economics, dự đoán hầu hết các nền kinh tế lớn sẽ tăng trưởng chậm hơn vào năm 2024 so với năm 2023, nhưng việc cắt giảm lãi suất, giá năng lượng và thực phẩm giảm, cũng như bình thường hóa chuỗi cung ứng sẽ ngăn chặn suy thoái kinh tế toàn cầu./.
Các ngân hàng trung ương trên thế giới báo hiệu về chiến thắng trước lạm phát
Lạm phát hạ nhiệt, Fed nhiều khả năng ngừng nâng lãi suất
Lạm phát Nhật Bản tăng nhẹ trong tháng 10
Theo Wall Street Journal
