Trễ quá, bệnh nhi sẽ hết cơ hội có cuộc sống bình thường
Ngay những ngày đầu tiên của năm mới 2021, các bác sĩ (BS) của Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (BV TWQĐ 108) đã cứu thành công ca vẹo cột sống bẩm sinh - một bệnh lý nặng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và có thể đe dọa đến tính mạng của người bệnh, đồng thời rất hiếm gặp với bệnh nhi mới chỉ có 3 tuổi.
Bé B.Đ mới 3 tuổi được bố mẹ phát hiện có bất thường tại cột sống ngay từ khi mới 2 tuổi. Đưa con đi khám, gia đình được biết em bé bị vẹo cột sống ngực – thắt lưng bẩm sinh mức độ lớn do dị tật nửa đốt sống L1. Bé vẫn đi lại được nhưng cột sống lệch vẹo, cúi ngửa khó khăn, hạn chế vận động do đau lưng.
Năm nay bé 3 tuổi, tình trạng biến dạng cột sống của bệnh nhi B.Đ đã là mức độ nặng, góc vẹo 66 độ. BS chuyên khoa chẩn đoán cho biết nếu trì hoãn mổ, đến khi bệnh nhi được 6 tuổi trở lên thì sẽ không thể phẫu thuật nắn chỉnh được dị tật vẹo cột sống, nguy cơ bệnh nhi sẽ mất đi cả cuộc sống bình thường. Vi thế, bố mẹ bé đã quyết định đưa bé nhập viện vào khoa Chấn thương - Chỉnh hình Cột sống (Bệnh viện 108).
Mẹ bệnh nhi B.Đ chia sẻ: “Sau khi gia đình phát hiện ra căn bệnh của cháu. Mặc dù đã đưa đến một số bệnh viện nhưng không thể tiến hành phẫu thuật. Qua thông tin trên truyền hình, gia đình biết đến Bệnh viện TWQĐ 108 đã có những ca thành công với căn bệnh này nên chúng tôi đã quyết định cho cháu đến đây chữa bệnh. Quả thật, khi tiếp xúc và chứng kiến tấm chân tình của các bác sĩ nơi đây, tôi vô cùng xúc động. Tôi cảm thấy mình đã có một quyết định đúng đắn khi đến Bệnh viện TWQĐ 108”.
Bằng những kinh nghiệm, kỹ thuật và sự tận tâm tận lực; cũng như sự phối kết hợp giữa các bác sĩ của khoa cùng các bác sĩ gây mê hồi sức, ca mổ đã thành công tốt đẹp.
Thách thức khi bệnh nhi còn quá nhỏ
Bác sĩ chuyên khoa cho biết vẹo cột sống bẩm sinh là biến dạng vẹo của cột sống do sự phát triển bất thường của cột sống ngay từ khi trẻ em sinh ra. Hai nguyên nhân chính của vẹo cột sống bẩm sinh là bất thường về sự phân chia đốt sống, bất thường về hình thành đốt sống hoặc kết hợp cả hai nguyên nhân. Mức độ tiến triển biến dạng gù vẹo cột sống rất dao động tùy theo vị trí đốt sống phát triển bất thường. Một số trẻ có đường cong vẹo ổn định và không thay đổi theo thời gian, trong khi đó có trẻ em biến dạng vẹo tiến triển không ngừng.
 |
| Hình ảnh X quang ca cong vẹo cột sống của bệnh nhi 3 tuổi (BVCC) |
 |
Bác sĩ cho biết sau phẫu thuật biến dạng được nắn chỉnh rất tốt |
Thông thường, các bác sĩ chuyên khoa chỉnh hình cột sống sẽ theo dõi tiến triển của đường cong vẹo bằng cách chụp X-quang cứ 6 tháng một lần. Nếu góc vẹo cột sống tiến triển thì cố gắng trì hoãn phẫu thuật đến khi các cháu bé được trên 6 tuổi. Vì khi đó, bệnh nhi đủ lớn để gây mê hồi sức và phẫu thuật an toàn hơn.
Tuy nhiên, cũng có những dị tật cột sống ngay từ rất sớm đã gây ra biến dạng rất lớn của cột sống nên cần phải can thiệp điều trị phẫu thuật sớm để ngăn chặn và nắn chỉnh biến dạng. Trong trường hợp này, những tai biến biến chứng của phẫu thuật và gây mê hồi sức sẽ cao hơn.
Bác sĩ điều trị Nguyễn Duy Thụy nhận định: “Trường hợp của bệnh nhi B.Đ là một trường hợp đặc biệt vì nhỏ tuổi nhất từ trước đến nay tại khoa Phẫu thuật Cột sống BV 108, kèm theo bệnh lí phức tạp của cột sống. Các bác sĩ của khoa đã xác định có rất nhiều khó khăn, thách thức đối với cả phẫu thuật và gây mê hồi sức”.
Về mặt phẫu thuật, đây là trường hợp cháu bé còn rất nhỏ tuổi nhưng đã có biến dạng cột sống rất lớn, góc vẹo cột sống T11-L2 66 độ, có dị tật nửa thân đốt L1 bên phải, thiểu sản cuống sống T12 bên phải. Do vậy, tính chất cuộc phẫu thuật rất phức tạp.
Để nắn chỉnh được tối đa biến dạng vẹo này thì cần phải cắt được phần thân đốt dị tật và cố định cột sống tương đối dài từ T10-L3. Như vậy, có nhiều vấn đề trong phẫu thuật như: khả năng mất máu lớn trong mổ, nguy cơ làm tổn thương tủy - rễ thần kinh có thể dẫn đến liệt chân, bộc lộ vết mổ rộng, bắt nhiều vít vào cột sống trên bệnh nhân nhi, 12 kg.
Ngoài ra, không có loại vít cột sống dành riêng cho trẻ em, các mũ vít khá lớn với bệnh nhân nhi.
 |
Các bác sĩ cho biết bệnh nhi hồi phục rất tốt sau ca phẫu thuật |
Về gây mê hồi sức, bệnh nhi mới chỉ có 3 tuổi, nặng 12 kg. Đây là thách thức lớn nhất với chuyên ngành gây mê hồi sức. Trước hết, gây mê hồi sức trong phẫu thuật chỉnh hình gù vẹo cột sống là một gây mê khó, đòi hỏi người bác sĩ gây mê cần chuẩn bị chu đáo, theo dõi sát và phán đoán, xử lý tình huống nhanh. Đối với bệnh nhân người lớn đã phức tạp nhưng đối với trẻ em còn khó khăn hơn nhiều. Bệnh nhân phải nằm sấp lâu gây ảnh hưởng đến hô hấp, tuần hoàn.
Kíp gây mê hồi sức đã lên kế hoạch gây mê hồi sức cho bé rất chi tiết và cẩn thận, với mục tiêu gây mê an toàn, chuẩn bị sẵn sàng để xử lý các tình huống xảy ra trong phẫu thuật như mất máu, rối loạn kiềm toan.... hay giảm đau sau mổ tốt để có thể cho bệnh nhi tỉnh lại ngay sau khi cuộc mổ kết thúc. Với phương pháp gây mê nội khí quản, theo dõi huyết áp liên tục bằng catheter động mạch quay, lập hai đường truyền lớn, chỉnh tư thế phẫu thuật hạn chế tì đè, ủ ấm và theo dõi thân nhiệt, truyền dịch tính theo nhu cầu cơ bản, bù dịch nhịn ăn uống... tất cả được làm một cách tỉ mỉ và cẩn thận.
Ca phẫu thuật diễn ra gần 4 tiếng, lượng máu mất nhiều, cần phải truyền 300ml khối hồng cầu và 150ml huyết tương tươi, cân bằng toan hóa máu sau truyền máu, điều chỉnh tất cả các chỉ số xét nghiệm và chỉ số sinh tồn về trong giới hạn.
Cuối cuộc mổ, bệnh nhi được rút ống nội khí quản, tỉnh lại ngay, nói chuyện được và không đau, hai chân vận động tốt trong niềm vui của toàn bộ ekip phẫu thuật viên và gây mê hồi sức.
Sau mổ, bệnh nhi đã được nắn chỉnh tốt biến dạng cong vẹo cột sống, không có tổn thương thần kinh. Bệnh nhi hồi phục thuận lợi, hai chân vận động bình thường. Bé đang tập ngồi và đi lại được, tiểu tự chủ.
Hình ảnh X-quang sau mổ cho thấy biến dạng được nắn chỉnh rất tốt, còn giữ được chức năng 3 đĩa đệm cuối cùng của cột sống thắt lưng. Ca phẫu thuật thành công mang lại một dấu mốc với khoa Chấn thương - Chỉnh hình Cột sống (B1-D) và khoa Gây mê hồi sức (B5) của BV 108, mở ra cơ hội cho nhiều bệnh nhi khác.
Hàng trăm bé gái dậy thì khi mới 3-4 tuổi không rõ nguyên nhân
Bé trai 3 tuổi hồi phục kỳ diệu sau khi bị gãy xương đùi do cột bê tông đè vào chân
