Cuộc tranh cãi bắt đầu
Các nghiên cứu cho thấy sử dụng một lượng đáng kể vitamin D – được sản sinh ở các lớp da dưới nhờ hấp thụ ánh sáng mặt trời – đóng vai trò quan trọng đói với chức năng miễn dịch và trao đổi chất, ngoài ra làm giảm rủi ro mắc một số chứng bệnh đường hô hấp lây lan trong cộng đồng.
Tuy nhiên, kết luận này bấy lâu nay lại gây tranh cãi, và không có hướng dẫn chính thức nào về sử dụng vitamin D trong phòng chống COVID-19 được đưa ra.
Khi các đơn vị nội tiết và hô hấp thuộc Cơ quan Dịch vụ Y tế công (NHS) ở Newcastle đưa ra khuyến cáo không chính thức cho các thày thuốc kê đơn vitamin D cho bệnh nhân COVID-19, quyết định này được xem là bất thường.
“Quan điểm của chúng tôi là, cách điều trị này rất an toàn trong khi cuộc khủng hoảng này rất lớn, nên chúng ta không có thời gian để tranh luận” – Tiến sĩ Richard Quinton, bác sĩ chuyên khoa nội tiết tại Viện Hoàng gia Victoria ở Newcastle, nói.
Và kể từ sau đó, các thày thuốc và bác sĩ chuyên khoa nội tiết trên khắp thế giới bắt đầu tranh luận về việc, liệu một lượng đủ vitamin D có làm giảm tỷ lệ tử vong ở người mắc COVID-19 hay không. Một số người coi vitamin D là một phương pháp điều trị hiệu quả; trong khi những người khác nghĩ rằng điều này là tốn thời gian.
Tháng 3/2020, các cố vấn khoa học của chính phủ Anh đã kiểm tra bằng chứng sẵn có và quyết định rằng chưa có đủ kết quả xác thực để chứng minh hiệu quả của vitamin D trong điều trị COVID-19. Nhưng đến tháng 4/2020, hàng chục bác sĩ đã chắp bút viết trên Tạp chí Y dược Anh (British Medical Journal), nói rằng bổ sung sự thiếu hụt vitamin D là “biện pháp an toàn, đơn giản” để “cho ra một phương thuốc giảm thiểu COVID-19 tiềm năng”.
Tại các bệnh viện ở Newcastle, nhiều bệnh nhân được phát hiện thiếu hụt vitamin D đã được cho sử dụng liều cao loại vitamin này, thường là gấp 750 lần so với mức được cơ quan Các Dịch vụ Y tế Anh (NHS) khuyến cáo sử dụng mỗi ngày.
Trong tháng 7/2020, các bác sĩ Anh tiếp tục đăng tải bài viết trên tạp chí Clinical Endocrinology để chia sẻ các kết quả bước đầu mà họ đạt được. Trong số 134 bệnh nhân COVID-19 đầu tiên được sử dụng vitamin D, 94 người đã được ra viện, 24 người vẫn được điều trị tích cực và 16 người tử vong. Các bác sĩ không chỉ rõ quan hệ giữa vitamin D và tỷ lệ tử vong, nhưng chỉ có 3 bệnh nhân được sử dụng vitamin D liều cao tử vong và họ đều có sức khỏe yeus vì ở độ tuổi 90.
Kể từ sau đó, rất nhiều người đã ủng hộ kết quả mà các bác sĩ ở Newcastle công bố và bắt đầu tự sử dụng vitamin D.
Trong những tháng đầu đại dịch COVID-19, có tới 1.000 nhân viên của NHS đã nhận được gói tăng cường sức khỏe – trong đó có vitamin C, vitamin D và kẽm – từ một sáng kiến tình nguyện có tên Frontline Immune Support Team (Đội Hỗ trợ Miễn dịch Tiền tuyến). Và trong lúc doanh số bán vitamin D tăng đáng kể, một số bác sĩ đã khuyến cáo không chính thức với các bệnh nhân của họ là nên sử dụng vitamin D .
Trong một bức thư, Hiệp hội Y bác sĩ Anh gốc Ấn Độ cũng khuyên các thành viên của họ sử dụng vitamin D, mặc dù nó không phải chính sách chính thức của hội.
“Chúng tôi tin rằng sự thiếu hụt vitamin D3 chính là một tác nhân rủi ro lớn đối với những người nhiễm virus corona dạng nặng, ngày càng có nhiều bằng chứng về điều đó” – bức thư có đoạn – “Những người có sắc tố da sẫm hơn thường nhận được ít tia cực tím hơn ở tầng da dưới, nơi mà D3 được tổng hợp, và bởi vậy họ dễ bị thiếu hụt vitamin D hơn vào thời điểm cuối mùa Đông, so với những người có màu da sáng hơn”.
Tháng 4 năm ngoái, Cơ quan Y tế công của Anh (PHE) đã xem xét lại các hướng dẫn của họ về vitamin D, do lo ngại về việc người dân ít tiếp xúc ánh sáng mặt trời trong bối cảnh phong tỏa. Từ chỗ khuyến nghị người dân chỉ sử dụng một lượng nhỏ trong mùa Đông, PHE giờ khuyên người dân nên sử dụng vitamin mỗi ngày trong suốt năm. Tuy nhiên, họ không thực hiện chiến dịch thông tin để nói thông báo cho toàn cộng đồng về sự thay đổi này, cũng không để những người có rủi ro mắc bệnh cao biết rằng họ nên sử dụng vitamin D.
Kết quả là phần lớn người dân vẫn không biết về tác dụng tiềm ẩn của vitamin D trong điều trị COVID-19.
Lời kêu gọi sử dụng vitamin D
 |
Cựu Bộ trưởng Brexit David Davis và bà Rupa Huq thuộc đảng Bảo thủ kêu gọi chính phủ Anh sử dụng vitamin D trong điều trị COVID-19 (Ảnh: The Guardian) |
Vào năm 1940, khi chính phủ Thủ tướng Winston Churchill lo ngại rằng người dân Anh có rủi ro cao mắc các bệnh về cơ xương, các công ty sản xuất bơ thực vật được chỉ đạo tăng vitamin D vào các sản phẩm của họ “để bảo vệ trạng thái dinh dưỡng của quốc gia”. (Thời điểm bấy giờ, vitamin D được cho là chỉ có tác dụng với xương và cơ, chứ không có hiệu ứng gì với hệ miễn dịch và trao đổi chất).
Và bơ thực vật được bổ sung thêm vitamin D mãi cho tới năm 2013, thời điểm mà chính phủ Anh quyết định rằng việc này là không cần thiết nữa.
Đối với cựu Bộ trưởng Brexit của Anh, David Davis, ông không thể hiểu được tại sao vitamin D lại không được sử dụng như một cách điều trị virus corona hữu hiệu. Ông Davis là một thành viên của đảng Bảo thủ Anh, có bằng cấp chuyên ngành khoa học phân tử. Tháng 5/2020, ông từng kêu gọi Bộ trưởng Y tế Matt Hancock xem lại bằng chứng và đưa ra một kế hoạch giúp người dân Anh bù sự thiếu hụt vitamin D.
Ông dẫn lại bức thu mà các nhà khoa học gửi tới tạp chí Y khoa Anh, chỉ ra rằng có tới 40% dân số Anh dự kiến bị thiếu vitamin D trong mùa Đông. Davis, 71 tuổi và là người sử dụng liều cao vitamin D mỗi ngày, hy vọng rằng kế hoạch đó sẽ giúp giảm thiểu rủi ro ở nhóm người lớn tuổi, những người có bệnh tiểu đường và người da màu.
Trong lúc mà ông Davis kêu gọi chính phủ Anh đưa ra hành động, nhiều nghiên cứu cũng xuất hiện ở nhiều nơi trên thế giới, cung cấp bằng chứng về hiệu quả của vitamin D trong điều trị COVID-19.
Những nghiên cứu chỉ ra tác dụng của vitamin D
 |
| Giới chuyên gia cho rằng cần có thêm các cuộc thử nghiệm chất lượng để chứng minh tác dụng của vitamin D trong điều trị COVID-19 (Ảnh: ChicagoTribune) |
Trong một nghiên cứu được thực hiện ở một viện dưỡng lão tại Pháp, 66 người được cho dùng vitamin D thường xuyên được cho là “ít xuất hiện các triệu chứng COVID-19 nặng và có tỷ lệ sống sót cao hơn”.
Một nghiên cứu được thực hiện trên 200 người ở Hàn Quốc cũng chỉ ra rằng, sự thiếu hụt vitamin D có thể “làm suy giảm khả năng chống lại COVID-19 của hệ miễn dịch và khiến bệnh nhân bị bệnh nặng”.
Nghiên cứu sơ bộ của Bệnh viện Nữ hoàng Elizabeth và ĐH East Anglia cũng chỉ ra mối quan hệ giữa các nước châu Âu có mức độ vitamin D thấp và tỷ lệ nhiễm COVID-19. Tính rộng hơn, các nước nằm gần đường xích đạo ít bị ảnh hưởng bởi COVID-19 hơn so với những nước nằm xa đường xích đạo; mặc dù Brazil và Ấn Độ là hai trường hợp đặc biệt.
Một nghiên cứu khác, tại Bệnh viện Đa khoa Singapore, công bố trên tạp chí Nutrition, chỉ ra rằng điều trị bệnh nhân bằng tổ hợp vitamin D, Magiê và vitamin B12 có liên quan tới “mức giảm đáng kể” các trường hợp bệnh tồi tệ nhất.
Một số nghiên cứu khác cũng đưa ra báo cáo tương tự, mặc dù chỉ có một nghiên cứu ở Tây Ban Nha, thực hiện vào đầu tháng 9/2020, là dám nêu ra một kết quả gây tranh cãi rằng thiếu hụt vitamin D đóng vai trò chủ chốt trong tỷ lệ tử vong cao do COVID-19. Trong nghiên cứu này, 50 bệnh nhân COVID-19 được sử dụng vitamin D liều cao, 26 bệnh nhân khác không được sử dụng. Kết quả là một nửa số bệnh nhân không sử dụng vitamin D được chuyển vào phòng điều trị tích cực, 2 bệnh nhân sau đó qua đời. Chỉ có 1 bệnh nhân được sử dụng vitamin D liều cao là phải chuyển vào phòng điều trị tích cực, nhưng sau đó được ra viện.
Thiếu những nghiên cứu chất lượng
Đối với cựu Bộ trưởng Davis, tất cả những nghiên cứu trên đã chứng minh hiệu quả của vitamin D trong điều trị COVID-19.
“Tất cả các nghiên cứu trên cho thấy hiệu quả mạnh mẽ của vitamin D trong việc giảm sự lây nhiễm, tỷ lệ tử vong” – ông Davis nói.
Thế nhưng cả Viện Sức khỏe Quốc gia và Cơ quan Y tế công của Anh – sau khi xem xét về khả năng tiềm ẩn của vitamin D trong việc giảm thiểu nguy cơ từ virus corona – vẫn tiếp tục tuyên bố rằng họ không có đủ bằng chứng để đưa ra hành động cụ thể. Họ cho rằng các nghiên cứu trên đều kém chất lượng – không đủ bằng chứng thuyết phục.
Phản ứng với quyết định trên, ông Davis nói: “Nếu các ông nắm trong tay thứ có khả năng cứu hàng chục nghìn mạng sống – trên thế giới là hàng trăm nghìn, nếu không nói là hàng triệu – và các ông nói rằng không có đủ bằng chứng, nhưng ít nhất là nó có hiệu ứng tích cực và các ông vẫn không làm gì sao?”.
Ông Davis cũng viết một bài cho tờ Telegraph của Anh nói rằng việc bù lấp thiếu hụt vitamin D sẽ cứu sống hàng nghìn sinh mạng. Một người có chung chí hướng với ông, bà Rupa Huq – thuộc đảng Bảo thủ và từng là giảng viên xã hội học – cũng chỉ ra một số nước nơi mà mức độ vitamin D cao, như Phần Lan và New Zealand, nói rằng không phải tự nhiên mà số ca nhiễm, ca tử vong do COVID-19 ở những nước này thấp đến vậy.
Đối với các chuyên gia y tế công của Anh, họ vẫn còn lo ngại việc thổi phồng tác dụng của vitamin D trong điều trị COVID-19, và cho rằng chưa có lời kêu gọi chính thức tổ chức các cuộc nghiên cứu sâu hơn về tác dụng của nó.
Một nghiên cứu gần đây mà Viện Sức khỏe Quốc gia Anh thực hiện chỉ ra rằng không có liên hệ giữa mức độ vitamin D và triệu chứng nghiêm trọng của COVID-19 hay tỷ lệ tử vong do COVID-19; tuy nhiên họ kêu gọi các tổ chức tiếp tục các cuộc thử nghiệm chất lượng cao để tìm hiểu rõ về lợi ích của vitamin D trong ngăn ngừa COVID-19.
“Ở thời điểm hiện tại, khuyến cáo sử dụng vitamin D nhằm giảm thiểu rủi ro từ COVID-19 dường như là quá sớm, ngoài ra chúng còn có thể gây hại khi đưa ra một đảm bảo sai lầm, dẫn tới sự thay đổi hành vi của người dân và từ đó làm tăng rủi ro nhiễm bệnh” – cơ quan trên kết luận.
Trong lúc số ca tử vong tiếp tục tăng mạnh ở Mỹ, Tiến sĩ Anthony Fauci – Giám đốc Viện Dị ứng và Các bệnh truyền nhiễm Quốc gia – nói rằng sự thiếu hụt vitamin D ảnh hưởng tới khả năng nhiễm virus corona của con người và thêm rằng: “Tôi không ngại khuyến cáo – và tôi cũng tự sử dụng nó cho mình – sử dụng vitamin D”.
Đến cuối tháng 11/2020, chính phủ Anh tuyên bố rằng họ sẽ cung cấp miễn phí vitamin D cho tất cả những người ở viện dưỡng lão và các nhân viên bảo vệ - khoảng 2,7 triệu người – trong vòng 4 tháng, và các trại giam cũng được chỉ thị cung cấp vitamin cho tất cả tù nhân.
Bộ trưởng Y tế Anh Matt Hancock cũng chỉ đạo PHE và Cơ quan Sức khỏe Quốc gia đưa ra khuyến cáo về vitamin D trong điều trị và ngăn chặn virus corona.
“Một số nghiên ứu chỉ ra rằng vitamin D có thể có tác động tích cực tới việc ngăn ngừa COVID-19” – ông Hancock nói.
Theo The Guardian
