THACO "âm thầm" chuẩn bị những gì cho dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam?

Đường sắt cao tốc Bắc – Nam là một trong những dự án hạ tầng được mong chờ nhất trong những năm sắp tới, giúp Việt Nam lần đầu tiên khởi tạo một nền công nghiệp đường sắt tốc độ cao - lĩnh vực vốn là khoảng trống trong nhiều thập kỷ qua. Cũng chính bởi lợi ích quan trọng về mọi mặt cho nền kinh tế - xã hội, Chính phủ đã cho phép doanh nghiệp tư nhân tham gia.

Ngay khi chủ trương dự án được công bố, nhiều nhà đầu tư tư nhân đã gửi đề xuất để trở thành nhà đầu tư dự án “thế kỷ” này. Ngoài cái tên VinSpeed (vừa xin rút đề xuất đầu tư), Tập đoàn Trường Hải (THACO) cũng có những bước đi để có thể được chấp thuận triển khai dư án.

VinSpeed đã từng “sốt sắng” ra sao?

Cách đây 7 tháng, vào tháng 5/2025, ngay khi Chính phủ công bố chủ trương đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam, Vingroup lập tức thành lập CTCP Đầu tư và Phát triển đường sắt cao tốc VinSpeed với vốn điều lệ 6.000 tỷ đồng, ngành nghề đăng ký là lĩnh vực xây dựng công trình đường sắt, sản xuất đầu máy xe lửa, toa xe...

Cơ cấu cổ đông bao gồm ông Phạm Nhật Vượng góp 3.060 tỷ đồng - chiếm 51% vốn, hai con trai ông Vượng là Phạm Nhật Quân Anh và Phạm Nhật Minh Hoàng mỗi người góp 30 tỷ đồng - tương ứng 0,5% vốn. Đến tháng 7/2025, VinSpeed nâng vốn lên 15.000 tỷ đồng.

Đến 3/11, với việc sáp nhập CTCP Quản lý và Đầu tư Bất động sản Hưng Long – thành viên của Vingroup, VinSpeed đã tăng vốn điều lệ lên thành 33.000 tỷ đồng. Trong đó 22.200 tỷ đồng được góp bằng tiền VND và 10.800 tỷ đồng là các loại tài sản khác.

Hôm qua (25/12), VinSpeed đã tăng vốn từ 33.000 tỷ lên 45.000 tỷ đồng. Như vậy số vốn điều lệ doanh nghiệp này hiện tăng 7,5 lần so với thời điểm cách đây 7 tháng. Họ không cung cấp thêm thông tin về cơ cấu cổ đông.

Quá trình VinSpeed được rót vốn thêm hàng chục nghìn tỷ đồng, nhà đầu tư có cơ sở để kỳ vọng hơn về khả năng trúng thầu làm dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam của Vingroup.

Với loạt thông tin tích cực, cổ phiếu họ nhà Vin bao gồm VIC của Tập đoàn Vingroup, VHM của Vinhomes, VRE của Vincom Retai và cả VPL của Vinpearl liên tục thiết lập mức giá cao nhất, tăng bằng lần chỉ trong thời gian ngắn.

Tuy nhiên cũng trong hôm 25/12, VinSpeed - một trong hai ứng cử viên sáng giá để trở thành nhà đầu tư cho dự án tầm quốc gia - đã tuyên bố rút lui, nhường sân chơi cho những đối thủ còn lại.

Theo Vingroup, động thái này nhằm tập trung nguồn lực cho các dự án hạ tầng và năng lượng trọng điểm, như dự án Khu đô thị thể thao Olympic và sân vận động cấp quốc gia Trống Đồng, các tuyến đường sắt tốc độ cao Bến Thành - Cần Giờ và Hà Nội - Quảng Ninh…

“Quyết định xin rút đã được Tập đoàn cân nhắc kỹ lưỡng nhằm đảm bảo tập trung tối đa nguồn lực cho các dự án hạ tầng chiến lược trọng điểm vừa được giao nhiệm vụ triển khai”, phía tập đoàn tỷ phú Phạm Nhật Vượng cho biết.

Việc "quay xe" cua Vingroup đã khiến nhóm cổ phiếu họ nhà Vingroup "lau sàn" trong phiên 25/12 và tiếp tục diễn biến tiêu cực trong phiên 26/12.

THACO và những bước chuẩn bị trong im lặng

Trong khi VinSpeed liên tục được báo chí thông tin về kế hoạch làm đường sắt cao tốc cùng hàng loạt dự án hạ tầng trọng điểm, thì phía THACO có vẻ khá im hơi lặng tiếng. Một phần có thể đến từ việc THACO không còn nằm trên sàn chứng khoán nên không nhất thiết phải công bố thông tin.

Mãi đến tháng 9/2025, tức là 4 tháng sau khi đề xuất làm dự án quốc gia, “đế chế” của ông Trần Bá Dương mới có động thái liên quan đến việc làm đường sắt đô thị. Trong cuộc gặp giữa Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc, THACO và Tập đoàn Hyundai Rotem, ông Trần Bá Dương đã chia sẻ về triển vọng hợp tác giữa THACO với tập đoàn Hàn Quốc trong lĩnh vực đường sắt đô thị.

Hyundai Rotem là doanh nghiệp cơ khí lớn của Hàn Quốc, thành lập năm 1977, thuộc Tập đoàn Hyundai. Họ hoạt động trong lĩnh vực đường sắt, gồm sản xuất tàu cao tốc, đầu máy, toa xe, hệ thống tín hiệu và dịch vụ bảo trì. Đây cũng là doanh nghiệp tiên phong trong công nghệ tàu sử dụng năng lượng hydro....

Tại cuộc gặp gỡ lúc đó, phía Hyundai Rotem đã lập tức bày tỏ muốn tham gia phát triển hệ thống đường sắt tốc độ cao tại Việt Nam thông qua chuyển giao công nghệ sản xuất tàu cao tốc, vận hành tiết kiệm với gói giải pháp về đào tạo nguồn nhân lực, nội địa hóa, bảo trì, bảo dưỡng trong quá trình vận hành.

Hôm 4/12, tức là sau 3 tháng kể từ cuộc gặp gỡ chính thức với đối tác Hàn Quốc, đoàn lãnh đạo của THACO đã bay sang Thủ đô Seoul để khảo sát tuyến Metro Shinbundang - một trong những tuyến áp dụng công nghệ vận hành tự động hoàn toàn (GoA4), không người lái, mọi hoạt động được điều khiển bằng hệ thống thông minh hoạt động 24/7 với độ chính xác gần như tuyệt đối.

THACO cũng đến thăm Trung tâm bảo trì, sửa chữa tại Depot DXLine để tìm hiểu mô hình bảo trì, quy trình kỹ thuật và các giải pháp vận hành, bảo dưỡng hiện đại mà Hyundai Rotem đang áp dụng tại Hàn Quốc.

Ngay sau đó, THACO và Hyundai Rotem đã đi đến ký kết Thỏa thuận Nội địa hóa sản xuất đầu máy toa xe (Rolling stock) cho tàu đô thị và tàu cao tốc tại Việt Nam, chính thức thiết lập hợp tác chiến lược trong lĩnh vực công nghiệp đường sắt giữa hai doanh nghiệp hàng đầu Hàn Quốc và Việt Nam.

Theo thỏa thuận được ký kết, Hyundai Rotem sẽ chuyển giao cho THACO những công nghệ tiên tiến nhất trong lĩnh vực công nghiệp đường sắt để THACO tổ chức sản xuất nội địa tàu điện đô thị và tàu cao tốc mang thương hiệu THACO.

Hyundai Rotem cũng đồng hành cùng THACO xây dựng hệ thống tích hợp từ đầu máy toa xe (rolling stock) cùng với hệ thống thông tin tín hiệu và các hạng mục E&M khác một cách đồng bộ, giúp THACO từng bước làm chủ toàn bộ chuỗi công nghệ, từ sản xuất – quản lý vận hành – bảo trì, bảo dưỡng và sửa chữa hiệu quả, tối ưu chi phí và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

THACO sẽ đầu tư xây dựng Tổ hợp công nghiệp đường sắt bao gồm khu sản xuất đầu máy toa xe, hệ thống đường thử khép kín và trung tâm sửa chữa lớn hiện đại tại Khu công nghiệp chuyên ngành Cơ khí và Công nghiệp phụ trợ có diện tích 786 ha tại phường Bình Cơ, TP.HCM.

Không chỉ chuẩn bị những yếu tố về kỹ thuật, ngày 24/12, THACO còn nâng vốn điều lệ từ 30.389 tỷ đồng lên thành 40.519 tỷ đồng, tăng hơn 10.000 tỷ đồng. Việc tăng vốn được công ty của ông Trần Bá Dương thực hiện thông qua chia cổ tức bằng cổ phiếu với tỷ lệ 3:1, tức cổ đông sở hữu cứ 3 cổ phần sẽ nhận 1 cổ phần mới.

Cơ cấu cổ đông sau khi tăng vốn điều lệ vẫn không có nhiều thay đổi, trong đó khối tư nhân trong nước với tỷ lệ nắm giữ 73,05% (đa số thuộc sở hữu của gia đình ông Trần Bá Dương), tương đương hơn 29.600 tỷ đồng. Khoảng 26,95% còn lại thuộc về 106 nhà đầu tư nước ngoài. Trong đó JC&C có trụ sở tại Singapore là cổ đông ngoại lớn nhất khi đang nắm 26,7%.

Giờ đây, với việc Vingroup tuyên bố rút lui, THACO được cho là ứng cử viên sáng giá nhất cho dự án tỷ USD trọng điểm của quốc gia.

Theo nội dung thư ngỏ của ông Trần Bá Dương, THACO đề xuất thành lập Công ty thực hiện dự án (doanh nghiệp dự án), trong đó THACO nắm giữ tối thiểu 51% cổ phần chi phối, chịu trách nhiệm chính trong quản trị, điều hành, thực hiện và vận hành dự án một cách thống nhất.

Đồng thời, THACO sẽ mời gọi các doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp Nhà nước (do Nhà nước giữ dưới 49% cổ phần) tham gia góp vốn, với nguyên tắc toàn bộ cổ đông có nghĩa vụ và quyền lợi của dự án theo tỷ lệ cổ phần sở hữu.

Về vốn huy động, THACO cho biết doanh nghiệp dự án sẽ chịu trách nhiệm thu xếp vốn là 20% của tổng vốn đầu tư, tương ứng khoảng 312.000 tỷ đồng (tương đương khoảng 12,27 tỷ), trong đó THACO chịu trách nhiệm thu xếp 159.120 tỷ đồng, tương đương khoảng 6,26 tỷ USD.

Để dễ hình dung về độ lớn của số vốn THACO chịu trách nhiệm thu xếp, hãy nhìn vào bức tranh tài chính hiện tại của tập đoàn.

Theo thông tin do THACO gửi lên Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, tại cuối năm 2024, tập đoàn ghi nhận quy mô tổng tài sản (cũng là nguồn vốn) là 195.581 tỷ đồng. Trong đó, tổng nợ phải trả là 139.754 tỷ đồng.

Cơ cấu nợ phải trả cho thấy dư nợ ngân hàng của THACO vào khoảng 91.118 tỷ đồng, và 13.333 tỷ đồng vay trái phiếu. Còn lại các khoản nợ phải trả khác với 35.302 tỷ đồng.

Như vậy, mức 159.120 tỷ đồng mà THACO dự định thu xếp để làm dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam nói trên tương đương với khoảng 81% tổng nguồn vốn xét tại cuối 2024, và gấp 1,14 lần tổng nợ phải trả của tập đoàn. Con số vốn huy động cũng gấp 3,9 lần vốn điều lệ mới của THACO.