Việc tiêm chéo 2 loại vaccine khác nhau là tất yếu
Theo thống kê của Bộ Y tế, sau 6 tháng triển khai tiêm vaccine phòng COVID-19, hơn 22 triệu liều vaccine đã được tiêm cho người dân. Trong đó, số lượng người được tiêm mũi một là hơn 18,6 triệu người. Số người được tiêm mũi 2 là hơn 3,3 triệu người.
Tuy nhiên, lượng vaccine phòng COVID-19 hiện nay về còn ít, chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân. Hiện, đang có tình trạng nhiều người dân tiêm mũi 1 đủ thời gian nhưng chưa có mũi 2 cùng loại để tiêm.
TS.BS. Vũ Minh Điền - Phó giám đốc Trung tâm phòng, chống dịch, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương – cho biết: "Người dân thắc mắc về việc tiêm chéo 2 loại vaccine khác nhau là tất yếu. Hiện, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế mới đưa ra khuyến cáo về việc tiêm chéo vaccine phòng COVID-19 Pfizer và AstraZeneca trong điều kiện không có vaccine cùng loại ở mũi 2".
 |
Vaccine phòng COVID-19 của AstraZeneca (Ảnh - AZ) |
Ví dụ với 2 loại vaccine được khuyến cáo có thể tiêm chéo là AstraZeneca và Pfizer được nghiên cứu và sản xuất dựa trên 2 công nghệ khác nhau. AstraZeneca là vaccine tái tổ hợp của virus adeno có chứa thành phần trong vỏ ngoài của SARS-CoV-2. Trong khi đó, vaccine Pfizer lại được sản xuất trên công nghệ gene mRNA. Với công nghệ, phương pháp bào chế khác nhau, các tá dược trong mỗi loại vaccine cũng có sự khác biệt. Vì thế, đây là nguyên nhân gây ra nguy cơ phản ứng phụ đối với người tiêm 2 mũi vaccine khác loại khi cơ thể đáp ứng với các tá dược khác nhau.
“Giả sử thành phần của loại vaccine A có 8 loại tá dược, vaccine B có 7 loại. Trong đó, chỉ có 3 loại giống nhau. Lúc này, ngoài kháng nguyên của SARS-CoV-2, cơ thể sẽ còn phản ứng với tổng cộng 12 loại tá dược khác nhau từ 2 loại vaccine” – ông Điền cho hay.
Cũng bởi yếu tố này mà đến nay, WHO và Bộ Y tế mới đưa ra khuyến cáo về việc tiêm chéo vaccine AstraZeneca và Pfizer. Các loại vaccine khác hiện chưa có khuyến cáo cụ thể. Tuy nhiên, theo TS.BS. Điền, trong trường hợp bất khả kháng, với những đối tượng có nguy cơ lây nhiễm cao và ở điều kiện nguồn vaccine bị thiếu hụt có thể lặp lại chu kỳ (2 mũi) của một loại vaccine khác sau khi tiêm mũi một.
Một số quốc gia cũng đã áp dụng tiêm vaccine mũi 3, 4 cho người dân. Thậm chí với người tiêm 2 mũi vaccine cùng loại, sau khoảng 6-12 tháng vẫn cần tiêm nhắc lại.
Chưa có nghiên cứu, đánh giá về hiệu quả sinh miễn dịch sau tiêm chéo 2 loại vaccine
TS.BS. Vũ Minh Điền cho hay: Đến nay thế giới chưa có nghiên cứu và đánh giá chi tiết về hiệu quả sinh miễn dịch sau khi tiêm chéo 2 loại vaccine. Do đó chưa thể đưa ra được tỉ lệ bảo vệ chính xác nhất.
“Hiệu quả của vaccine không phải phép tính cộng. Ví dụ hiệu quả bảo vệ của vaccine AstraZeneca mũi một là 60%, mũi 2 là 92%. Với vaccine Pfizer, con số này là 70% và 95%. Nếu tiêm mũi một AstraZeneca, mũi 2 Pfizer, tỷ lệ bảo vệ là bao nhiêu phần trăm vẫn chưa được công bố đầy đủ dù về mặt lý thuyết, hiệu quả sẽ lớn hơn 60%. Dẫu vậy, chúng ta vẫn cần có số liệu chính xác để đưa ra khuyến cáo” – TS.BS. Điền thông tin.
Trong trường hợp người dân quyết định chờ để có đúng loại vaccine COVID-19 đã tiêm ở mũi một khiến khoảng cách giữa 2 mũi xa hơn khuyến cáo của nhà sản xuất, người dân sẽ không phải tiêm lại nhưng hiệu quả bảo vệ sẽ giảm.
 |
Nguòi dân được tiêm vaccine phòng COVID0-19 (Ảnh-BYT) |
Theo TS.BS. Điền, về bản chất, vaccine phòng COVID-19 là đưa một kháng nguyên lạ vào cơ thể khiến cơ thể nhận diện và sinh ra hàng loạt tế bào lympho B nhớ để trong lần tiếp theo, khi virus xâm nhập, chúng sẽ huy động ngay và đáp ứng miễn dịch. Việc tiêm vaccine mũi 2 tương tự một lần tập dượt, có vai trò giúp cơ thể thử nhận diện kháng nguyên, đánh giá tốc độ huy động của các tế bào. Khi hệ thống miễn dịch đã hoạt động, cơ thể sẽ nhanh chóng huy động tổng lực các yếu tố để tiêu diệt virus.
Với vaccine Pfizer, nếu đúng quy trình tiêm mũi 2 sau 3 tuần, cơ thể sẽ nhận diện và đáp ứng với virus khoảng 95%. Nhưng trong trường hợp thời gian này là 6-8 tuần, bộ nhớ sẽ nhận diện kém hơn, tỷ lệ có thể chỉ còn 70-80%. Do đó, việc lựa chọn đợi tiêm cùng loại hay tiêm chéo 2 loại vaccine COVID-19 khác nhau sẽ phụ thuộc vào mức độ nguy cơ của mỗi người.
Với người dân, nguy cơ lây nhiễm thấp có thể tiêm trước một mũi để tăng khả năng bảo vệ và chờ đợi tiêm mũi 2 cùng loại. Trong khi đó, những nhóm có nguy cơ lây nhiễm cao tương tự nhân viên y tế nên sớm tiêm đủ liều. Nếu không có vaccine cùng loại, nhóm này có thể tiêm loại vaccine khác theo khuyến cáo của ngành y tế.
Cần đưa bệnh nhân tâm thần vào đối tượng ưu tiên tiêm vaccine phòng COVID-19
Hà Nội: Người mắc bệnh mãn tính, trên 65 tuổi được ưu tiên tiêm vaccine phòng COVID-19 của Pfizer
