Theo thông tin từ Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (NCSC), dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp đã khiến con người dần chuyển dịch sang môi trường số. Không chỉ là các hoạt động thường nhật như giao tiếp, mua sắm, các thông tin liên quan đến khám chữa bệnh, giao dịch qua internet cũng xuất hiện nhiều hơn. Bên cạnh những lợi ích, môi trường mạng cũng tiềm ẩn nguy hiểm khi ngày càng xuất hiện nhiều đối tượng xấu có hành vi lừa đảo, trục lợi qua không gian mạng.
Chuyên gia NCSC nhận định, các cuộc tấn công lừa đảo này đều sử dụng các kỹ thuật cũ nhưng lợi dụng các nội dung, thông tin theo cách mới nhằm làm cho người dân mất cảnh giác và dễ dàng mắc bẫy. Lợi dụng tâm lý lo lắng về sức khỏe, hoặc dùng tài chính để thu hút người dân là các thủ đoạn thường gặp nhất, gây ra nhiều rủi ro. Các chuyên gia NCSC khuyến cáo, trong giai đoạn căng thẳng của dịch bệnh, mọi người cần cảnh giác cao độ trước những thông tin, hình thức lừa đảo. NCSC cũng đã đưa ra 8 hành vi phổ biến của tội phạm mạng để người dân chủ động phòng tránh.
 |
Các thông tin giả mạo bị gắn nhãn. Ảnh: NCSC. |
1. Giả mạo thông tin của tổ chức y tế
Các đối tượng giả mạo nhân viên của tổ chức y tế trong nước hoặc quốc tế, điển hình như Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Trung Tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) hay Tổ chức Y tế thế giới (WHO), gửi thư điện tử cho nạn nhân với tập tin đính kèm hoặc liên kết dẫn đến các nội dung cập nhật tình hình dịch bệnh. Khi mở các tệp hoặc liên kết, máy tính của nạn nhân sẽ bị tấn công bởi các mã độc hoặc bị lộ lọt, đánh cắp thông tin cá nhân, thông tin thẻ tín dụng được lưu trữ trực tuyến.
2. Giả mạo trang web liên quan đến COVID-19
Đây là một trong các loại hình gian lận mới liên quan đến các website thông tin về COVID-19. Theo thống kê của NCSC trong thời gian gần đây, có rất nhiều tên miền internet có từ khóa “COVID” đã được đăng ký.
 |
3. Mánh khóe liên quan đến việc điều trị bệnh
Tâm lý hoảng loạn lo sợ lây nhiễm COVID-19 khiến nhiều người tìm cách phòng ngừa và chữa trị. Đối tượng lừa đảo đã sử dụng mạng xã hội và các diễn đàn trực tuyến để quảng bá các sản phẩm mạo nhận có khả năng phòng ngừa virus. Ngoài ra, đối tượng lừa đảo còn tuyên truyền các phương thuốc chưa từng được kiểm chứng. Thậm chí, một số đối tượng xấu giả mạo bác sĩ hoặc nhân viên bệnh viện điều trị khỏi COVID-19 cho người thân của nạn nhân, sau đó yêu cầu thanh toán viện phí.
 |
| Các thông tin giả mạo bị gắn nhãn. Ảnh: NCSC. |
4. Lừa đảo liên quan đến chuỗi cung ứng
Trước nhu cầu lớn về vật tư y tế, kẻ lừa đảo đã tạo lập các website bán hàng trực tuyến với các mặt hàng thiết yếu như khẩu trang y tế, nước rửa tay… Sau khi nhận tiền của người mua hàng, đối tượng lừa đảo ngắt liên lạc với nạn nhân và không giao hàng như đã thỏa thuận.
Bên cạnh đó, các chuyên gia khuyến cáo người dân không nên mua bất kỳ bộ kit test nhanh COVID-19 nào được rao bán qua mạng. Các sản phẩm này hầu hết chưa được các cơ quan Việt Nam kiểm định chất lượng và cấp phép lưu hành, vì vậy không đem lại kết quả chính xác.
 |
5. Lừa đảo liên quan đến nhu yếu phẩm thiết yếu bán lẻ
Nắm bắt tâm lý của người mua hàng, tội phạm thường mạo danh các nhãn hàng lớn, gửi link lạ kèm thông tin về quà tặng, trúng thưởng,… nhằm lừa đảo, chiếm tài sản người dùng, xâm nhập hệ thống của các doanh nghiệp, tổ chức. Rất có thể, đối tượng xấu sẽ khai thác các thông tin liên quan đến tài khoản ngân hàng, thông tin cá nhân để trục lợi, đánh cắp tiền. Hình thức này đang lan truyền nhanh và rộng tới người dùng Việt Nam.
6. Lừa đảo liên quan đến hoạt động từ thiện
Đối tượng lừa đảo tranh thủ tâm lý giúp đỡ cộng đồng đang bị ảnh hưởng bởi đại dịch đã dụ dỗ nạn nhân quyên góp cho các quỹ từ thiện lừa đảo. Các quỹ này mạo nhận là giúp đỡ các cá nhân thuộc khu vực chịu nhiều ảnh hưởng của dịch bệnh. Ngoài ra, các cá nhân, tổ chức này còn dụ dỗ nạn nhân đóng góp cho hoạt động phát triển vắc xin hoặc tặng khẩu trang miễn phí đã được tẩm thuốc mê…
 |
| Các thông tin giả mạo bị gắn nhãn. Ảnh: NCSC. |
7. Lừa đảo liên quan đến hoạt động đầu tư
Các bẫy lừa đảo đầu tư điển hình sử dụng chiêu trò hứa hẹn nhà đầu tư sẽ nhận được lợi nhuận cao khi đầu tư vào công ty cung cấp sản phẩm hay dịch vụ liên quan đến phòng chống, xét nghiệm, chữa trị COVID-19. Mô hình lừa đảo qua việc đầu tư online được nhận diện qua một số dấu hiệu như kêu gọi đầu tư làm giàu nhanh, hứa hẹn trả lãi suất cực cao, cam kết không có rủi ro hoặc rủi ro đầu tư rất thấp, hoàn vốn theo tỉ lệ cố định. Người tham gia các dự án này sẽ rất khó rút vốn. Để hạn chế người tham gia rút vốn khi đến hạn các đối tượng lừa đảo thường đưa ra mời chào các gói đầu tư tiếp với lãi suất cao hơn.
 |
| Các thông tin giả mạo bị gắn nhãn. Ảnh: NCSC. |
8. Lừa đảo qua các phần mềm ứng dụng và giao dịch điện tử
Bên cạnh đó, kẻ lừa đảo còn tạo ra các phần mềm ứng dụng cho điện thoại có giao diện gần giống các ứng dụng phổ biến về tình hình dịch COVID-19. Khi tải về điện thoại, người dùng sẽ bị tấn công bởi các mã độc nhằm lấy thông tin cá nhân, thông tin bảo mật, hay chi tiết tài khoản ngân hàng/thẻ tín dụng của nạn nhân.
Trước tình hình trên, Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (NCSC) đã nhiều lần cảnh báo về các tình huống lừa đảo qua các kênh thông tin chính thống và các phương tiện truyền thông. Bên cạnh nỗ lực của cơ quan chức năng, người dân cũng cần phải tự nâng cao cảnh giác, đề phòng cao độ để tự bảo vệ mình và người thân trước những nguy cơ lừa đảo. Người dùng internet Việt Nam có thể trực tiếp gửi các đường link, tình huống lừa đảo trực tuyến hoặc nghi ngờ là lừa đảo đến https://canhbao.ncsc.gov.vn.
