Trùm tiền mã hóa Sam Bankman-Fried lừa cả thế giới như thế nào?

“Elon Musk giới tiền tệ”

Hôm 28/3/2024, Sam Bankman-Fried (còn được gọi là "SBF", người sáng lập nền tảng giao dịch tiền mã hóa FTX của Mỹ) đã bị kết án 25 năm tù vì 7 tội danh âm mưu lừa đảo và rửa tiền, đồng thời bị tịch thu tài sản 11 tỉ USD.

SBF sinh năm 1992, từng được giới truyền thông gọi là “Elon Musk trong giới tiền tệ”, định giá sàn FTX do ông ta sáng lập chỉ sau 3 năm đã tăng vọt lên 32 tỉ USD. Nhưng tốc độ tăng trưởng của FTX nhanh chừng nào thì SBF cũng rơi nhanh như thế.

Vào tháng 11/2022, “CoinDesk”, trang web tin tức về giới tiền mã hóa đã đăng bài về bảng cân đối kế toán của Alameda Research, một công ty quỹ phòng hộ cũng do SBF thành lập, qua đó tiết lộ lỗ hổng trị giá 8 tỉ USD trong FTX. Chỉ 9 ngày sau, FTX chính thức tuyên bố phá sản. Vài tuần sau đó, SBF bị bắt ở Bahamas.

Sam Bankman-Fried từng tích cực bày tỏ rằng mình "rất giàu có, sẵn lòng giúp đỡ người khác nhiều nhất có thể" và sử dụng điều này để tạo ra hình ảnh đáng tin cậy hơn cho bản thân và FTX. Tuy nhiên đến nay tất cả đều đã sụp đổ.

Núp bóng “chủ nghĩa vị tha”

Với mái tóc xoăn bồng bềnh, mặc áo phông rộng thùng thình và quần short, hình ảnh được yêu thích nhất của SBF là nằm ngủ trên chiếc ghế sofa túi đậu trong phòng làm việc.

SBF đã đáp ứng được yêu cầu về một “thiếu niên thiên tài thung lũng Silicon”: không mấy quan tâm đến hình ảnh cá nhân; tốt nhất là không được ngủ, dù có ngủ thì cũng phải ngủ ở công ty; và đương nhiên phải là một người đàn ông da trắng.

Công ty Sequoia Capital cho biết trong một bài báo đã bị xóa khỏi trang web chính thức rằng ban đầu khi nghe đề án của SBF tại hội nghị trực tuyến, họ đã lập tức bị chàng trai trẻ này mê hoặc.

Sau này, khi họ phát hiện ra rằng SBF thực sự đã vừa chơi Liên Minh Huyền Thoại, vừa ứng phó các câu hỏi, họ càng yêu mến ông ta hơn.

Điều thuận lợi hơn những người khác là cha mẹ của SBF đều là giáo sư luật tại Thung lũng Silicon - Đại học Stanford, nơi sản sinh ra các công ty công nghệ huyền thoại như Google, Cisco, Yahoo và PayPal.

SBF lớn lên trong một ngôi nhà gỗ nhỏ trong khuôn viên trường Stanford, được tiếp xúc với các giáo sư và sinh viên trường luật cũng như các nhà xã hội học, kỹ sư và nhà khoa học xã hội.

Cha mẹ của SBF là Barbara Fried và Joseph Bankman nói với The New Yorker rằng họ đã sớm phát hiện ra con trai muốn được đối xử bình đẳng; rằng làm sao để sống có đạo đức là chủ đề sớm được bàn luận trên bàn ăn của gia đình.

Từ khi còn nhỏ SBF đã quan tâm đến toán học và chủ nghĩa vị tha, điều mà cha mẹ ông ta cũng tin tưởng – gắng hết sức làm điều tốt cho càng nhiều người càng tốt.

Khi đang học vật lý tại trường MIT, SBF đã gặp Will MacAskill, người đàn ông có thể giúp ông ta kết hợp tình yêu toán học và chủ nghĩa vị tha.

MacAskill, người đồng sáng lập “Effective altruism” (Chủ nghĩa vị tha hiệu quả), cho rằng nếu mục tiêu của một người là phát huy tối đa tác dụng của những việc tốt mà ông ta có thể làm thì ông ta có thể gắng sức kiếm được nhiều tiền và sau đó quyên góp số tiền đó để làm những việc tốt - cũng có nghĩa là “earn to give” (kiếm được để cho đi).

Chia sẻ này không chỉ giúp SBF tìm ra hướng đi cho cuộc đời mình, MacAskill còn đề nghị ông ta nên thực tập tại công ty quỹ phòng hộ Jane Street Capital, nơi có thể học cách mua bán cổ phiếu và đặt cơ sở cho việc thành lập FTX trong tương lai.

Mặt nạ rơi xuống

Vào năm 2017, SBF đã hoàn thành xuất sắc công việc tại Jane Street Capital và ông ta là mẫu người mà các đồng nghiệp khác quan sát và học hỏi.

Đồng thời, ông ta cũng quyên góp 50% thu nhập của mình cho tổ chức từ thiện, phần lớn dành cho “Effective altruism Centre” (Trung tâm lòng vị tha hiệu quả) và “80.000 Hours”, hai tổ chức thúc đẩy phong trào "Kiếm tiền để cho đi".

Mọi thứ đều suôn sẻ, thuận lợi. Đương nhiên SBF quan tâm đến ảnh hưởng. Ông ta nói trong một cuộc trả lời phỏng vấn: “Theo quan điểm của tôi, để có ảnh hưởng lớn hơn, tôi phải chọn con đường mạo hiểm hơn nhưng có thể có được nhiều của cải hơn, vì cuối cùng tiền sẽ được dùng để giúp đỡ người khác nên không có lý do gì phải sợ rủi ro”.

Sau khi trở lại Thung lũng Silicon, SBF bắt đầu nghiên cứu về tiền mã hóa và phát hiện ra rằng có sự chênh lệch giá Bitcoin trên các sàn giao dịch khác nhau, vì vậy ông ta bắt đầu thực hiện giao dịch kiếm lợi chênh lệch giá - mua trên nền tảng giá thấp và bán trên nền tảng giá cao.

Năm đó, SBF hợp tác với những người bạn thời đại học để thành lập công ty quỹ phòng hộ Alameda Research, tận dụng cơ hội khi các ngân hàng truyền thống không sẵn lòng cho ngành tiền điện tử vay tiền để trở thành công ty dẫn đầu ngành chỉ sau một năm.

Năm 2019, theo gợi ý của người cha, SBF đã chọn chuyển quỹ đến quần đảo Bahamas và thành lập FTX để bắt đầu làm nền tảng giao dịch tiền điện tử của riêng mình. Ông ta đã sử dụng lợi ích của việc nắm giữ Alameda Research để thực hiện một số lượng lớn giao dịch trên FTX nhằm nâng cao danh tiếng của nền tảng giao dịch mới được thành lập và cũng cung cấp thêm thông tin riêng cho Alameda.

Ủy ban Giao dịch hàng hóa tương lai Hoa Kỳ (Commodity Futures Trading Commission, CFTC) đã cáo buộc FTX mang lại cho Alameda “ưu thế không công bằng”. Cáo buộc này sau đó đã bị SBF bác bỏ.

Sau này người ta mới biết rằng mối quan hệ giữa hai công ty đã vượt xa điều đó. Tháng 12/2022, SBF tuyên bố trong một cuộc phỏng vấn với Wall Street Journal rằng do sự quản lý chặt chẽ các giao dịch tiền mã hóa trong những ngày đầu nên FTX không có tài khoản ngân hàng riêng, khi khách hàng muốn nhập tiền vào chương mục FTX, họ chỉ có thể chuyển tiền đến Alameda trước, sau đó họ sẽ có tiền trên FTX.

SBF biện bạch rằng do vấn đề tài vụ không được thực hiện tốt nên không phải toàn bộ số tiền đều được chuyển từ Alameda sang FTX. Lâu ngày, chương mục xuất hiện vấn đề nghiêm trọng mà ông ta không hề hay biết.

Trong phiên tòa diễn ra năm 2023, lời khai của cựu CEO Alameda Caroline Ellison cho thấy mọi thứ không như SBF tuyên bố. Các bảng cân đối kế toán của Alameda đã "biển thủ" hàng tỉ đô la tiền của người dùng ngay trước cuộc khủng hoảng tiền điện tử năm 2022.

Kỹ sư trưởng của FTX cho biết ngay từ năm 2020, SBF biết FTX đã thay đổi mã nền tảng để cho phép Alameda rút số tiền gần như không giới hạn. Và số tiền này không được sử dụng từ nguồn dự trữ của FTX mà từ tiền gửi của các khách hàng khác.

Tuy nhiên, trước tòa, SBF tiếp tục tìm cách đổ lỗi cho các nhân viên cũ, luật sư và đối thủ cạnh tranh, kiên trì nói sai sót của mình là do "bất cẩn" chứ không phải "cố ý".

Mặc dù luật sư của Sam Bankman-Fried cho biết sẽ kháng cáo nhưng dường như ông ta đã chấp nhận sự thật rằng sẽ phải ngồi tù.

(Theo Creaders)