Công trình nghiên cứu gây tranh cãi
Theo hãng tin Pháp AFP đưa tin từ Hongkong, tạp chí khoa học “Bình luận khoa học quốc gia” (National Science Review, viết tắt NSR) bằng tiếng Anh của Viện Khoa học Trung Quốc ra ngày 27.3.2019 đã đăng bản báo cáo nghiên cứu cho thấy, các nhà khoa học của Viện Khoa học Trung Quốc và Viện nghiên cứu động vật Côn Minh thuộc Viện Khoa học Trung Quốc khu vực Tây Nam đã liên kết với các nhà nghiên cứu của trường Đại học North Carolina (Mỹ) tiến hành thí nghiệm cấy gene có trong não người vào não khỉ để nghiên cứu, quan sát xem những con khỉ này có nhờ thế mà tiến hóa về trí thông minh hay không?
Bản báo cáo tiết lộ, các nhà khoa học đã tiến hành cấy gene MCPH1 – loại gene được cho là có tác dụng then chốt đối với sự phát triển não bộ của người vào não của 11 con khỉ, gồm 8 con đời F0 và 3 con đời F1. Kết quả, chỉ có 5 con chuyển gene sống sót đến giai đoạn quan sát thực hành. Các nhà khoa học đã tiến hành kiểm tra về trí nhớ của những con khỉ đã được cấy gene người, xem xét khả năng nhớ màu sắc và hình dáng đồ vật trên màn hình và tiến hành chụp cộng hưởng từ (MRI) để xác nhận.
 |
|
Bản báo cáo về công trình nghiên cứu cấy gene người vào não khỉ đăng trên tạp chí khoa học của Viện Khoa học Trung Quốc.
|
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng, đại não của đám khỉ được cấy gene cũng phát triển chậm như con người, nhưng so sánh với các con khỉ sống trong môi trường hoang dã thì thì trí nhớ và phản ứng của chúng tốt hơn.
Báo cáo viết, những con khỉ được thử nghiệm có thể tích não bộ lớn hơn những con khỉ bình thường. Nhóm nghiên cứu giải thích: “Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy, những động vật linh trưởng chuyển đổi gene (trừ loài vượn khổng lồ) đều cho thấy có tiềm năng mang những đặc điểm của loài người”. Họ cũng cho rằng, mặc dù gene của loài khỉ gần gũi với người nhiều hơn gene chuột,nhưng chúng vẫn chỉ là động vật.
Phản ứng quyết liệt của giới khoa học
Bản tin của AFP phân tích cho rằng, các nhà nghiên cứu Trung Quốc nói như thế, có thể là nhằm tránh bị cáo buộc họ vi phạm đạo đức, nhưng điều này không giúp cho họ tránh được bị phê phán. Sau khi cuộc thực nghiệm của họ được công bố đã lập tức làm dấy lên cuộc tranh cãi trong giới khoa học về vấn đề đạo đức khoa học. Một số nhà khoa học Mỹ phê phán, nói: động vật được đưa trí lực của người vào không thể sống được, cuộc nghiên cứu này là đi ngược lại chuẩn tắc đạo đức khoa học.
 |
|
Nhân viên nhóm nghiên cứu cho những con khỉ được biến đổi gene ăn trong phòng thí nghiệm
|
“Lợi dụng khỉ chuyển đổi gene để nghiên cứu gene người liên quan đến sự tiến hóa đại não là một phương thức vô cùng mạo hiểm” – nhà di truyền học James Sikela ở Đại học Colorado nói – “Điều khiến người ta bất an là người ta đang tiến hành kiểu áp đặt phương thức nghiên cứu ấy trong lĩnh vực này”.
Ông James Sikela, người chuyên nghiên cứu về động vật linh trưởng bày tỏ rất lo ngại về công trình nghiên cứu này của các nhà khoa học Trung Quốc sẽ mở ra cánh cửa cho hành động chỉnh sửa gene cực đoan hơn.
Bà Jacqueline Glover, chuyên gia đạo đức sinh vật của Đại học Colorado phê phán: “Đối với sự tưởng tượng của dân chúng, chúng ta chỉ đang sống trong hành tinh khỉ”. Bà viết trên tạp chí học thuật của Học viện kỹ thuật Massachusetts (MIT): “Kết quả của việc nhân loại hóa bày khỉ sẽ chỉ gây nên phương hại. Chúng sống ở đâu? Làm gì? Không nên sáng tạo ra những vật sống không có bất cứ ý nghĩa sinh mạng gì trong bất cứ tình huống nào”.
 |
|
Báo chí Mỹ viết về công trình nghiên cứu của các nhà khoa học Trung Quốc
|
Theo tạp chí khoa học Mỹ “MIT Technology Review”, hiện nay những nghiên cứu kiểu này ở Mỹ và châu Âu ngày càng khó sử dụng động vật linh trưởng vào việc làm thí nghiệm, chỉ có người Trung Quốc vội vã sử dụng công cụ công nghệ gene mới nhất ứng dụng lên cơ thể động vật. Trung Quốc là quốc gia sớm nhất sử dụng công cụ chỉnh sửa gene CRISPR vào cải tạo khỉ. Hồi tháng 1 năm nay, một viện nghiên cứu Trung Quốc đã tuyên bố họ đã tạo ra được 6 con khỉ nhân bản biến đổi gene có bệnh để nghiên cứu việc mất ngủ; nhưng kết quả nghiên cứu lại phát hiện ra những con khỉ này xuất hiện những triệu chứng liên quan đến vấn đề tinh thần như trầm cảm, lo lắng và tâm thần phân liệt.
Bài báo trên “MIT Technology Review” viết, chỉ có 5 trong số những con khỉ được cải tạo gene sống sót rất khó có thể rút ra kết luận xác đáng đối với vấn đề “thể tích não bộ và trí nhớ của chúng có khác với những con khỉ bình thường hay không”. Bài báo dẫn lời chuyên gia Martin Styner ở Đại học North Carolina – một người tham gia nhóm nghiên cứu này nói, nhóm nghiên cứu đã không thể tìm được một tạp chí khoa học phương Tây nào đồng ý đăng tải bản báo cáo của họ.
 |
|
Ông Hạ Kiến Khuê, nhà khoa học bị giới khoa học quốc tế phê phán, Trung Quốc trừng phạt vì nghiên cứu chỉnh sửa gene người
|
Ôngene Martin Styner cho rằng, công trình nghiên cứu này không phải là một phương hướng tốt. “Chúng ta đã tạo ra một loại động vật khác hẳn với nó vốn có. Khi làm thực nghiệm, chúng ta cần phải hiểu rõ chúng ta hy vọng học được gì để giúp xã hội, nhưng tình hình không phải như thế”.
Theo giới thiệu của Viện nghiên cứu động vật Côn Minh/Viện Khoa học Trung Quốc thì công trình nghiên cứu khỉ chuyển đổi gene này được Viện Khoa học Trung Quốc chỉ đạo về chiến lược, là hạng mục trọng điểm và công trình sáng tạo của Quỹ khoa học tự nhiên quốc gia và được Hội thúc đẩy khoa học trẻ Viện Khoa học Trung Quốc tài trợ.
Hồi tháng 11.2018, Phó giáo sư Hạ Kiến Khuê ở Đại học Khoa học kỹ thuật phương Nam Trung Quốc tuyên bố đã thử nghiệm tạo ra 2 hài nhi có khả năng miễn dịch với HIV-AIDS sau khi chỉnh sửa gene, gây nên sự phê phán mạnh mẽ của giới khoa học trong, ngoài nước. Các nhà khoa học Trung Quốc và quốc tế nhất trí cho rằng, việc tạo ra những đứa trẻ chỉnh sửa gene đã phá hoại ranh giới luân lý và đạo đức của giới nghiên cứu khoa học. Sau đó, ông Hạ Kiến Khuê đã bị trường Đại học Khoa học kỹ thuật phương Nam Trung Quốc cách chức và bị chính quyền địa phương cách ly để điều tra.
Theo bản báo cáo của Ủy ban thẩm tra kinh tế và an ninh Mỹ - Trung (U.S.-China Economic and Security Review Commission) trực thuộc Quốc hội Mỹ công bố hôm 14.2.2019 thì Trung Quốc có 9 hạng mục nghiên cứu chỉnh sửa gene tương tự nghiên cứu của Hạ Kiến Khuê được đăng ký và đã có hơn 80 người bệnh tham gia thử nghiệm.
Cho đến nay, phía chính quyền Trung Quốc vẫn chưa phát biểu lập trường chính thức về việc nghiên cứu cấy gene người vào não khỉ này. Tuy nhiên, sau khi truyền thông trong,ngoài nước đưa tin về vụ này; nhiều cư dân mạng Trung Quốc đã phát biểu quan điểm, trong đó đại đa số bày tỏ phê phán về cuộc thí nghiệm này.
