Một nghiên cứu của Trung tâm Đột quỵ Bệnh viện Bạch Mai cho thấy số ca đột quỵ nhồi máu não chiếm 76%, còn lại là chảy máu não (chiếm 24%). Nam giới bị đột quỵ gấp 1,5 lần nữ. Khác với các nước, tỷ lệ đột quỵ chảy máu não và nhồi máu não ở Việt Nam gia tăng ở người trẻ.
Để tránh những hậu quả đáng tiếc trong cấp cứu bệnh nhân đột quỵ, chuyên gia hàng đầu về đột quỵ, PGS.TS. Mai Duy Tôn, Chủ tịch Hội Đột quỵ TP. Hà Nội, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ Bệnh viện Bạch Mai, đã đưa ra những lời khuyên rất quan trọng về cách nhận biết cũng như cách xử trí ban đầu.
Cách nhận biết đột quỵ não
Theo PGS.TS. Mai Duy Tôn, khi bệnh nhân bị đột quỵ não, các triệu chứng sẽ xảy ra ngay lập tức sau vài phút, nhiều nhất là sau vài giờ với các dấu hiệu như sau:
• Đột ngột có cảm giác tê hay yếu liệt ở mặt, tay hoặc chân (các triệu chứng thường xảy ra ở một bên của cơ thể, ví dụ yếu liệt tay và chân bên trái).
• Đột ngột không nói được, giọng nói bị thay đổi (ví dụ: nói ngọng, khó nghe) hoặc bệnh nhân nói nhảm, vô nghĩa, không hiểu được lời nói.
• Đột ngột mất thị lực, đặc biệt khi triệu chứng xuất hiện ở một bên mắt.
• Đột ngột đau đầu dữ dội.
• Chóng mặt, cơ thể bị mất thăng bằng hoặc không thể thực hiện vận động theo ý muốn (đặc biệt khi chóng mặt đi kèm với bất kỳ các triệu chứng trên).
Cần làm gì với bệnh nhân đột quỵ não?
PGS.TS. Mai Duy Tôn nhấn mạnh: Đột quỵ não có thể đe dọa đến tính mạng và dẫn đến tàn tật vĩnh viễn, nên điều quan trọng là phải hành động nhanh. Nếu bạn nghi ngờ người thân đang bị đột quỵ não, thì cần làm ngay những việc sau trong thời gian quan trọng này:
• Gọi xe cứu thương ngay lập tức: Nếu người thân đang bị đột quỵ não, bản năng đầu tiên của bạn sẽ là đưa họ đến bệnh viện. Nhưng trong tình huống này, tốt nhất là gọi cấp cứu 115. Xe cứu thương có thể đến địa điểm của bệnh nhân và đưa người đó đến bệnh viện nhanh hơn. Thêm vào đó, nhân viên y tế được trang bị để xử lý các loại tình huống khẩn cấp khác nhau, họ có thể hỗ trợ cứu sống bệnh nhân trên đường đến bệnh viện và có khả năng làm giảm các tác động gây hại của đột quỵ não.
• Phải nói “đột quỵ não" với cấp cứu 115: Một khi bạn gọi 115 và yêu cầu trợ giúp, hãy thông báo cho người điều hành rằng bạn nghi ngờ bệnh nhân bị đột quỵ não. Nhân viên cấp cứu 115 sẽ được chuẩn bị tốt hơn và chọn bệnh viện chuyên điều trị đột quỵ não trước khi họ chuyển bệnh nhân.
Phải theo dõi các triệu chứng: Người thân của bạn có thể không giao tiếp được tại bệnh viện, vì vậy bạn càng cung cấp nhiều thông tin thì càng tốt. Ghi nhớ trong đầu hoặc viết lại các triệu chứng, bao gồm cả thời điểm bắt đầu bị đột quỵ. Nếu bạn đã biết tiền sử bệnh tật của bệnh nhân, hãy chuẩn bị chia sẻ thông tin đó với nhân viên y tế. Những bệnh này có thể bao gồm: tăng huyết áp, bệnh tim, ngừng thở khi ngủ hoặc bệnh tiểu đường...
Hãy hỏi chuyện người bị đột quỵ não: Trong khi chờ xe cứu thương đến, hãy thu thập càng nhiều thông tin từ người bệnh càng tốt nếu họ vẫn có thể nói được. Hỏi về bất kỳ loại thuốc nào mà bệnh nhân đang dùng, tình trạng sức khỏe, có dị ứng gì không, Viết thông tin này lại, để bạn có thể chia sẻ chúng với bác sĩ trong trường hợp người thân của bạn không thể giao tiếp được sau này.
Hãy khuyến khích người bệnh nằm xuống: Nếu người bệnh đang ngồi hoặc đứng, khuyến khích họ nằm nghiêng, tư thế đầu cao. Vị trí này giúp tăng cường lưu lượng máu đến não, tuy nhiên đừng di chuyển người bệnh nếu họ bị ngã. Để giữ cho họ thoải mái hãy nới lỏng quần áo của người bệnh.
Thực hiện ngay hồi sinh tim phổi (CPR): Một số người có thể bị bất tỉnh trong cơn đột quỵ não. Nếu điều này xảy ra, hãy kiểm tra người thân của bạn xem họ có còn thở không. Nếu bạn không thể bắt được mạch, hãy bắt đầu thực hiện hồi sinh tim phổi. Nếu bạn không biết cách thực hiện CPR, nhân viên 115 có thể hướng dẫn bạn thực hiện quy trình cho đến khi có trợ giúp.
Hãy bình tĩnh: Cố gắng giữ bình tĩnh trong suốt quá trình này, điều đó sẽ giúp bạn dễ dàng hơn trong việc liên lạc với nhân viên cấp cứu 115.
PGS. TS. Mai Duy Tôn, Chủ tịch Hội Đột quỵ TP. Hà Nội, là một trong những chuyên gia hàng đầu về đột quỵ tại Việt Nam và thế giới.
Năm 2022, ông Tôn được Hội Đột quỵ Thế giới đề cử vào nhóm các cá nhân xuất sắc vì những đóng góp to lớn cho ngành.
