Trong cuộc đua giảm khí thải carbon, các quốc gia từ Mỹ cho tới New Zealand đang đưa ra những biện pháp khuyến khích để tăng doanh số bán xe điện (EV) – chiến thuật mà Trung Quốc đã áp dụng trong suốt nhiều năm liền khi trở thành thị trường EV lớn nhất thế giới.
Và chiến thắng của Trung Quốc diễn ra hết sức ngoạn mục. EV chiếm ¼ tổng lượng xe ô tô khách được bán ở nước này trong năm ngoái, trong khi ở Mỹ cứ 7 xe ô tô thì có 1 chiếc EV, và ở châu Âu cứ 8 xe ô tô mới có 1 EV. HSBC dự báo rằng tỷ lệ thâm nhập của EV ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sẽ đạt 90% trong năm 2030.
Nếu tính cả dòng xe hybid, doanh số bán xe năng lượng sạch ở Trung Quốc đã đạt 5,67 triệu chiếc trong năm 2022, nhiều hơn 50% tổng lượng xe bán ra trên toàn cầu. Đất nước này sẽ chiếm khoảng 60% trong tổng số 14,1 triệu xe EV chở khách mới bán ra trên toàn thế giới trong năm nay, theo dự báo của Bloomberg.
Không chỉ bên mua, hoạt động sản xuất EV cũng bùng nổ - các thương hiệu của Trung Quốc chiếm khoảng một nửa tổng lượng EV bán ra trên toàn cầu, theo các nhà phân tích đến từ HSBC.
Đối với việc công chúng chấp nhận xe điện, sự phát triển cơ sở hạ tầng đóng vai trò quan trọng. Trung Quốc, với mạng lưới trạm sạc pin điện lớn nhất thế giới, đã lắp đặt thêm 649.000 trạm sạc công cộng chỉ tính riêng trong năm 2022, chiếm hơn 70% tổng số trạm sạc được cài đặt trên toàn cầu trong năm đó.
Được khuyến khích bởi tất cả những tiến bộ đã đạt được, các hãng sản xuất EV đã đổ bộ vào thị trường rộng lớn của Trung Quốc với hàng loạt mẫu mới, và một cuộc chiến về giá đã bùng phát trong năm nay khi các công ty cố gắng vượt mặt đối thủ của mình. Các nhà phân tích kỳ vọng sẽ có một số vụ hợp nhất diễn ra trong ngành công nghiệp EV ở Trung Quốc.
Trung Quốc hiện đang áp dụng biện pháp “cây gậy và củ cà rốt” trong phát triển EV.
“Củ cà rốt”
Chính quyền Bắc Kinh đề ra chương trình kéo dài suốt một thập kỷ nhằm hỗ trợ những người mua EV với khoản tiền lên tới 60.000 NDT (8.375 USD). Mặc dù chương trình trợ giá toàn quốc đã kết thúc vào năm 2022, nhưng chính quyền một số địa phương như Thượng Hải vẫn tiếp tục hỗ trợ người mua EV khoản tiền lên tới 10.000 NDT.
Bên cạnh đó còn có chương trình ưu đãi thuế. Trung Quốc áp dụng chương trình giảm thuế 10% đối với các giao dịch mua xe năng lượng sạch có giá dưới 300.000 NDT cho đến năm 2025, sau đó sẽ trở lại mức 5% vào năm 2026 và 2027. Chương trình giảm thuế, được áp dụng từ năm 2014, ước tính lên tới 835 tỉ NDT vào cuối năm 2027.
Ở Mỹ, Đạo luật Giảm lạm phát, được phê duyệt trong năm ngoái, bao gồm gói ưu đãi thuế 270 tỉ USD cho các giao dịch mua EV và sản xuất sạch, ngoài ra còn gần 12 tỉ USD vốn vay cho các dự án năng lượng sạch.
Sự hỗ trợ trực tiếp của chính phủ đối với các hãng sản xuất EV cũng giúp nhiều doanh nghiệp được thành lập và hoạt động. Mặc dù có quá nhiều công ty xuất hiện, với hơn 500 thương hiệu EV tiến vào thị trường trong năm 2019, nhưng sự hỗ trợ này đã tạo nên những tên tuổi thành công như BYD. Công ty có trụ sở tại Thâm Quyến đã trở thành thương hiệu xe EV bán chạy nhất ở Trung Quốc, chấm dứt thế thống trị nhiều thập kỷ của Volkswagen.
Cuối cùng là cơ sở hạ tầng. Ở Trung Quốc, cơ sở hạ tầng dành cho xe điện dễ dàng tiếp cận với đại đa số dân cư. Các trạm sạc điện được chính phủ hỗ trợ đã làm giảm chi phí đối với người sử dụng EV. Tiêu chuẩn về sạc EV cũng thống nhất, nhờ các thoả thuận với các hãng sản xuất, bởi vậy người dân có thể sử dụng cùng một loại ổ sạc. Trung Quốc có 6,36 triệu trạm sạc EV tính đến thời điểm cuối tháng 5, nhiều hơn bất cứ quốc gia nào khác.
“Cây gậy”
Ngoài những ưu đãi nói trên, chính quyền Bắc Kinh áp dụng một số hình phạt liên quan tới xe chạy bằng năng lượng ô nhiễm.
Việc mua và sở hữu các chiếc xe chạy bằng xăng dần trở nên kém hấp dẫn hơn. Nhiều thành phố Trung Quốc đã áp dụng các biện pháp giảm ùn tắc giao thông bằng cách hạn chế số lượng xe ô tô trên đường, thông qua hệ thống xổ số để cấp biển số xe mới ở Bắc Kinh và hệ thống đấu giá ở Thượng Hải.
Biển số xe có giá trung bình khoảng 92.780 NDT tại các cuộc đấu giá ở Thượng Hải, trong 5 tháng của năm ngoái. Các tài xế EV, trong khi đó, có thể dễ dàng lấy được biển số xanh lá cây để thể hiện tính chất thân thiện với môi trường.
Ngoài ra, Trung Quốc còn áp dụng một hệ thống dành cho ngành công nghiệp ô tô từ năm 2017, trong đó thưởng điểm cho các hãng sản xuất chế tạo xe năng lượng sạch và phạt các hãng chế tạo ra các mẫu xe tiêu tốn nhiên liệu. Những chiếc ô tô đến từ các hãng sản xuất có điểm số âm có thể bị loại khỏi thị trường.
Để tránh bị trừng phạt, các nhà sản xuất có thể mua điểm từ các đối thủ có điểm số dương, như Tesla hay BYD. Tuy nhiên, mua điểm sẽ có giá rất đắt. Chẳng hạn, hãng sản xuất Chongqing Changan Automobile Co. đã mất 4.000 NDT lợi nhuận trên mỗi chiếc xe ô tô mà họ bán ra trong năm 2020 do phải mua điểm để tránh bị phạt.
Một số chính quyền địa phương ở Trung Quốc hiện nay đã chuyển đổi giao thông công cộng và đội ngũ xe taxi thành 100% phương tiện chạy điện, và khuyến khích các cơ quan địa phương ủng hộ xe điện hoặc xe lai giữa điện-xăng. Kết quả là các doanh nghiệp EV như BYD hoạt động sản xuất kinh doanh hết sức ổn định./.
Trung Quốc: Sinh viên mới ra trường loay hoay kiếm việc giữa bối cảnh khủng hoảng
Trung Quốc giúp Indonesia khai mở "kho vàng xanh", thống trị thị trường pin xe điện toàn cầu
Thái Lan: Xe điện Trung Quốc bùng nổ, đe dọa vị thế thống trị lâu năm của Nhật Bản
Theo Bloomberg
