Ông B.V.S - 45 tuổi, một nông dân ở huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái - có sở thích ăn các món tái như gỏi cá, tiết canh, ếch nhái chưa nấu chín… Một thời gian sau, ông thấy bị tê đùi trái hơn chục ngày, trên đùi xuất hiện mụn nhỏ, kèm sưng nóng, đỏ, đau. Ông nặn ra một đầu trắng và kéo được đoạn dài chừng 10cm thì đứt. Ngạc nhiên và lo sợ nên ông đến Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Yên Bái để khám.
Ở đây, bác sĩ đã phát hiện trong đùi ông S vẫn còn một đoạn màu trắng thò ra ngoài khoảng 1cm, nên dùng kẹp kéo ra. Kết quả xét nghiệm xác định người đàn ông này bị nhiễm giun rồng. Ông S. cho biết trước đó hay ăn gỏi cá, ếch nhái chưa nấu chín kỹ, tiết canh và không tẩy giun, sán nhiều năm.
Ông S chỉ là một trong số hơn 20 bệnh nhân nhiễm giun rồng ở Việt Nam được phát hiện trong hơn 3 năm qua, chủ yếu ở các tỉnh Yên Bái, Phú Thọ, Lào Cai, Thanh Hoá. Có bệnh nhân được phát hiện tới 6 con ở cổ, ngực, tay, chân. Những con giun này thường dài từ 70cm đến 1,2m.
Theo TS. Hoàng Đình Cảnh, Viện trưởng Viện Sốt rét - ký sinh trùng và côn trùng Trung ương, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và CDC Hoa Kỳ đã có chương trình thanh toán bệnh giun rồng trên toàn cầu vào năm 2030. Hiện, mỗi năm thế giới chỉ phát hiện khoảng 30-40 người mắc, chủ yếu tại 4 nước quá nghèo ở châu Phi.
Từ 2020 đến nay, Việt Nam đã có hơn 20 ca mắc. Các mẫu bệnh được WHO xét nghiệm khẳng định cùng giống với giun rồng ở châu Phi nhưng không cùng loài Dracunculus mendinensis.
TS. Hoàng Đình Cảnh nhấn mạnh: Đây là điều cần được báo động, bởi bệnh giun rồng hiện chưa có phương pháp chẩn đoán sớm và không có thuốc điều trị đặc hiệu.
Trao đổi với VietTimes về cách nhận biết cũng như điều trị căn bệnh này, PGS.TS. Đỗ Trung Dũng, Trưởng Khoa Ký sinh trùng, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng và Côn trùng Trung ương, thông tin thời gian ủ bệnh kéo dài 10-14 tháng, nên trong vòng 1 năm mắc giun rồng sẽ khó nhận biết bất kỳ dấu hiệu hay triệu chứng gì. Mọi lứa tuổi đều có thể bị nhiễm bệnh.
Triệu chứng của mắc giun rồng thường là bị viêm dị ứng rất mạnh, tổn thương nóng, đỏ, đau tại nhiều vị trí. Giun đầu rồng thường khu trú ở các cơ vân trên cơ thể người, nếu giun chui vào cột sống hoặc khớp và chết tại đó, sẽ gây cứng khớp, thoái hoá khớp, thoái hoá cột sống, vôi hoá cơ, làm tê liệt tủy sống, liệt nửa người. Đây là gánh nặng bệnh tật rất nặng nề do giun rồng gây ra mà WHO đã cảnh báo.
Theo PGS. Dũng, cách điều trị duy nhất hiện nay là lấy giun rồng ra, hoặc giun sẽ tự chui ra từ những tổn thương như mụn vỡ chảy nước vàng trên da. Ở châu Phi, có bệnh nhân phải mất 5-7 ngày, thậm chí hàng tháng mới lôi hết giun rồng ra khỏi cơ thể. Nếu giun không tự chui ra hoặc không được lôi ra, sẽ gây áp xe tại chỗ nó trú trên cơ thể người.
PGS. Đỗ Trung Dũng lưu ý: WHO không khuyến cáo điều trị giun rồng bằng việc mổ để lấy ra khỏi người, vì không hiệu quả và vết mổ rất khó liền. Có bệnh nhân từng mổ dọc theo đường đi của giun rồng nhưng sau 2-3 tháng vẫn chưa lành vết mổ.
Đặc biệt, nếu giun chui ra khỏi người mà không diệt sạch, vứt xuống nước thì hàng triệu ấu trùng giun sẽ lan ra môi trường, ao hồ, khiến người và vật lây nhiễm khi uống nước, hoặc người ăn phải rắn, ếch, chim, cá nhiễm ấu trùng giun rồng mà chưa nấu chín cũng có thể mắc bệnh này…
Các bác sĩ khuyến cáo một số người bệnh tự kéo làm đứt nửa chừng sẽ khiến ấu trùng giun và các chất độc lây lan, làm cho tình trạng viêm nhiễm trầm trọng hơn, có thể dẫn đến các biến chứng như viêm nhiễm, nhiễm trùng huyết, viêm cứng khớp, áp xe…
Để phòng bệnh giun rồng, PGS. Trung Dũng khuyến cáo mọi người ăn chín, uống chín, vệ sinh môi trường sạch sẽ. Nấu chín kỹ các thực phẩm thủy sinh như ếch, cá, tôm.... Dùng riêng các dụng cụ để chế biến thực phẩm chín và sống như thớt, dao, máy xay, bát, đĩa và vệ sinh tay sau khi chế biến thực phẩm sống. Không cho chó, mèo ăn sống các thực phẩm thủy sinh (ếch, cá, tôm...) chưa được nấu chín.
