Khoa Chỉnh hình - Bệnh viện (BV) Nhi Trung ương, trung bình mỗi năm tiếp nhận khoảng 60-70 bệnh nhi đến điều trị phẫu thuật do trật khớp háng bẩm sinh. Đây là một bệnh lý bẩm sinh hiếm gặp (1/800-3.000 bé), xảy ra ở nữ nhiều hơn ở nam.
Bỏ qua ‘‘thời điểm vàng’’ chữa bệnh cho con
Chăm sóc con gái 4 tuổi sau phẫu thuật trật khớp háng tại Khoa Chỉnh hình, BV viện Nhi Trung ương, chị Lan Anh, sống ở Hà Nội cho biết: “Khi bé M.T. bước sang giai đoạn tập đi, tôi phát hiện con đi lại không bình thường, một bên bàn chân của bé chìa ra phía ngoài mỗi khi di chuyển, chiều dài của hai chân không bằng nhau”.
Khi cháu gần 14 tháng tuổi, gia đình đã cho bé đi khám tại BV Nhi Trung ương và được các bác sĩ chẩn đoán là trật khớp háng phải bẩm sinh, tư vấn can thiệp sớm để trẻ mau chóng hồi phục.
Tuy nhiên, lo sợ bé còn nhỏ mà phải gây mê, phẫu thuật, ảnh hưởng đến sức khỏe, gia đình đã trì hoãn thực hiện theo chỉ định của bác sĩ. Sau đó, gia đình nghe lời của người quen cho con nắn chỉnh bằng phương pháp đông y. Đến khi tình trạng đi khập khiễng của con ngày càng tăng, gia đình mới cho cháu quay lại BV để phẫu thuật.
‘‘Tôi rất thương con và vô cùng ân hận vì đã không đưa con đến BV điều trị kịp thời, khiến con không những phải trải qua đau đớn khi phẫu thuật mà còn ảnh hưởng đến tâm lý, vì giờ con đã lớn, nhận biết được khiếm khuyết của mình là hai chân không đều nhau’’- Chị Lan Anh nói.
 |
Bác sĩ xem phim chụp X-quang của trẻ (Ảnh - BVCC) |
Một trường hợp bị trật khớp háng can thiệp muộn khác là bé B.L., 5 tuổi, sống ở Vĩnh Phúc. Mẹ bé cho biết: “Lúc còn nhỏ, tôi không thấy con có biểu hiện bất thường nào. Khi trẻ 6 tháng tuổi, tôi thấy các ngấn ở 2 chân của bé không cân đối. Khi con được 15 tháng tuổi - giai đoạn bé đã biết đi, tôi thấy con đi hoặc chạy thường nghiêng người về bên trái”.
Lo lắng nhưng thấy bé không có biểu hiện đau, chỉ có dáng đi xấu lại đang bộn bề công việc nên gia đình không đưa con đi khám. Tới 18 tháng tuổi, thấy tình trạng của bé không cải thiện, gia đình đưa con đến khám tại phòng khám tư gần nhà và được bác sĩ chẩn đoán là trật khớp háng, khuyên đưa bé đến BV để nẹp chân hoặc phẫu thuật.
Tuy nhiên, do sự thiếu sự hiểu biết về căn bệnh và chủ quan nghĩ chờ con lớn hơn mới can thiệp cũng không sao nên đến khi con 5 tuổi, sắp vào lớp 1 mà dáng đi ngày càng nghiêng hẳn về bên trái thì gia đình mới cho con đến BV Nhi Trung ương để khám và điều trị.
TS.BS. Hoàng Hải Đức – Trưởng Khoa Chỉnh hình, BV Nhi Trung ương - cho biết: Đây chỉ là 2 trong số rất nhiều bé mắc dị tật trật khớp háng bẩm sinh được can thiệp muộn. Cả 2 bệnh nhi này đều phải cắt xương đùi, chỉnh trục và nẹp vít kết hợp xương, cắt xương chậu để tạo hình ổ cối, sau khoảng 6 tháng đến 1 năm sẽ phải phẫu thuật thêm 1 lần nữa để tháo bộ nẹp. Nếu bé được can thiệp sớm hơn (trước 2 tuổi), việc điều trị sẽ đơn giản hơn rất nhiều. Bé chỉ cần được dọn ổ cối, tạo hình bao khớp và cố định bằng bột là có thể thành công.
Phát hiện trật khớp háng bẩm sinh sớm để điều trị kịp thời
Theo TS.BS. Hoàng Hải Đức, trật khớp háng bẩm sinh là tình trạng chỏm xương đùi của một hoặc cả hai bên khớp háng bị trật ra khỏi vị trí bình thường của khớp háng. Nguyên nhân dẫn đến dị tật này vẫn đang được nghiên cứu. Tuy nhiên, có 1 số yếu tố nguy cơ gây nên tình trạng này gồm: thai ngôi ngược, thiểu ối, gia đình có tiền sử bị trật khớp háng, bất thường hệ cơ xương,…
TS.BS Hoàng Hải Đức cho hay: Bệnh lý trật khớp háng bẩm sinh có thể điều trị được với tỉ lệ thành công rất cao nếu trẻ được phát hiện sớm, chẩn đoán kịp thời và có phương pháp can thiệp phù hợp với từng lứa tuổi và giai đoạn.
Thời điểm vàng để điều trị trật khớp háng là từ khi trẻ còn ở trong độ tuổi sơ sinh đến 6 tháng tuổi. Vào thời điểm này, trẻ chỉ cần điều trị bằng phương pháp sử dụng nẹp Parlik để giang và gấp khớp háng khoảng 3-4 tháng với tỉ lệ thành công đạt 95%.
 |
Bác sĩ chăm sóc cho trẻ (Ảnh - BVCC) |
Với bé từ 6 đến 18 tháng tuổi, điều trị trật khớp háng phải kết hợp nắn chỉnh kín và bó bột cố định. Nếu nắn chỉnh kín thất bại thì cũng cần phải phẫu thuật nắn chỉnh mở.
Đặc biệt với bé trên 18 tháng tuổi cần phẫu thuật nắn chỉnh mở, có thể phải cắt xương chậu để tạo hình ổ cối kèm theo cắt sửa trục cổ - chỏm xương đùi.
‘‘Hiện nay, phương pháp điều trị trật khớp háng tại Bệnh viện Nhi Trung ương không thua kém gì các nước tiên tiến trên thế giới. Thậm chí là có những ưu điểm vượt trội. Bệnh viện Nhi Trung ương sử dụng xương đồng loại để ghép và tạo hình ổ cối. Ưu điểm của kỹ thuật này đường mổ chỉ dài từ 4-6cm, đỡ mất máu hơn, đỡ tổn thương thần kinh, mạch máu, bé hồi phục nhanh hơn, vết mổ có tính thẩm mỹ hơn’’ – BS. Đức cho hay.
Trật khớp háng bẩm sinh là một dị tật rất khó được phát hiện sớm, bé thường không đau, không quấy khóc, nên nếu không để ý kỹ các khác biệt, cha mẹ sẽ khó phát hiện. Vì thế, các bác sĩ khuyến cáo: Gia đình khi chăm sóc bé cần chú ý các dấu hiệu sau: Sự chênh lệch chiều dài của chi (chân); nếp lằn mông, đùi với bên bị trật khớp háng dài hơn bên lành; bàn chân bé đổ ra ngoài khi trẻ nằm duỗi chân; bé hạn chế việc dạng khớp háng nên khó khăn khi thay bỉm, tã, quần; khi trẻ lớn bị lệch vai 1 bên, chân đi tập tễnh; bên chân bị trật khớp háng yếu hơn,…
Đối với các trường hợp bị trật khớp háng 2 bên thì khó xác định hơn do 2 bên có dấu hiệu giống nhau. Ở trẻ lớn bị trật khớp háng 2 bên sẽ có dấu hiệu ưỡn trước cột sống lưng quá mức.
Người đi tiên phong trong phẫu thuật nội soi khớp gối, thay khớp gối, khớp háng toàn phần ở Việt Nam
Bệnh nhân người Ả Rập Xê-út đi lại bình thường sau thay khớp háng nhân tạo bằng công nghệ hiện đại
