Chiều 27/12, Viện Nghiên cứu và Phát triển Kim hoàn - Đá quý PINI Việt Nam ra mắt, đánh dấu sự ra đời của một tổ chức khoa học hoạt động trong lĩnh vực kiểm định, giám định, thẩm định, nghiên cứu và đào tạo chuyên sâu cho ngành kim hoàn - đá quý Việt Nam.
Trao đổi với VietTimes, Giáo sư, Tiến sĩ Danh dự Nguyễn Đình Thắng – Chủ tịch Hội đồng Quản trị Viện PINI Việt Nam cho biết trong thời gian tới Viện sẽ ứng dụng AI vào chế tác, giám định kim cương và các loại đá quý, đồng thời triển khai blockchain nhằm giải quyết các vấn đề cốt lõi của ngành như truy xuất nguồn gốc, chống gian lận, minh bạch chất lượng và bảo vệ giá trị tài sản.
Theo ông Nguyễn Đình Thắng, giám định kim cương không chỉ dừng ở việc xác định thật – giả mà còn phải phân loại chính xác kim cương tự nhiên, kim cương nhân tạo, chủng loại, chất lượng và giá trị kinh tế. Cùng với đó, hệ thống truy xuất nguồn gốc cần được triển khai đồng bộ đối với kim cương và các loại đá quý khác.
Ông cho rằng số hóa dữ liệu trong lĩnh vực kim hoàn, đá quý là quá trình lâu dài bởi đây là ngành nghề có truyền thống hàng trăm năm với khối lượng dữ liệu rất lớn. Tuy nhiên, khi hệ thống dữ liệu được xây dựng đầy đủ và cập nhật thường xuyên, giá trị của kim hoàn, đá quý Việt Nam sẽ được nâng lên rõ rệt, tạo nền tảng cho phát triển bền vững.
Trong bối cảnh ngành kim hoàn, đá quý Việt Nam vẫn thiếu một nền tảng dữ liệu thống nhất, việc lựa chọn chuyển đổi số chuyên ngành theo hướng trọng tâm, bài bản được xem là yêu cầu tất yếu. Đây cũng là lý do Viện Nghiên cứu Phát triển Đá quý Kim hoàn Việt Nam được thành lập nhằm góp phần số hóa ngành nghề truyền thống gắn với bản sắc văn hóa dân tộc, đồng thời nâng cao giá trị và năng lực hội nhập quốc tế.
Theo định hướng của Viện, hệ thống dữ liệu kim hoàn, đá quý sẽ tập trung vào các nhóm thông tin trọng tâm. Trước hết là dữ liệu về nguồn gốc xuất xứ của các loại đá quý Việt Nam gắn với đặc điểm địa chất và lịch sử hình thành. Bên cạnh đó là dữ liệu về kim hoàn gắn với các làng nghề truyền thống, các cơ sở chế tác, kinh doanh kim hoàn, đá quý trên cả nước. Mỗi dữ liệu đều đi kèm thông tin về chất lượng đã được giám định, tạo cơ sở khoa học và pháp lý cho việc xác định giá trị sản phẩm.
Liên quan đến vấn đề bảo mật và an toàn dữ liệu, Chủ tịch PINI Việt Nam nhấn mạnh việc xây dựng hệ thống phải tuân thủ chặt chẽ các quy định của pháp luật. Dữ liệu được phân loại rõ ràng, phân quyền truy xuất cụ thể. Không phải tất cả thông tin đều được công bố công khai.
Những dữ liệu liên quan đến cổ vật, hiện vật quý hiếm phải tuân theo quy định của Nhà nước, của hệ thống bảo tàng và các cơ quan quản lý chuyên ngành. Đối với dữ liệu của các cơ sở chế tác, kinh doanh, những nội dung được phép công bố sẽ được đưa lên theo đúng quy định, bảo đảm quyền lợi của các chủ thể liên quan.
PGS. TS. NGƯT Nguyễn Ngọc Trường, nguyên Chủ tịch Hội Khoáng thạch học Việt Nam, Phó Viện trưởng Viện PINI Việt Nam cho rằng khi được trang bị đầy đủ thiết bị hiện đại, hệ thống giám định và chứng thư kiểm định được chuẩn hóa và quốc tế công nhận, thương hiệu đá quý, kim hoàn Việt Nam sẽ có cơ hội khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.
Trong bối cảnh du lịch Việt Nam phát triển mạnh, việc có hệ thống kiểm định chuẩn xác cũng giúp khách quốc tế yên tâm mua sắm đá quý, kim hoàn ngay tại Việt Nam. Đây được xem là hình thức xuất khẩu tại chỗ, góp phần nâng cao giá trị kinh tế của ngành đá quý, kim hoàn và các sản phẩm mỹ nghệ truyền thống.
Theo ông Nguyễn Ngọc Trường, khi có cơ sở dữ liệu đầy đủ, công tác nghiên cứu về cổ vật, đá quý, kim hoàn Việt Nam sẽ có căn cứ khoa học rõ ràng hơn. Đồng thời, các cơ quan quản lý nhà nước cũng có thêm công cụ để xây dựng và điều chỉnh chính sách quản lý, phát triển ngành kim hoàn, đá quý theo hướng bài bản, bền vững, gắn với các làng nghề truyền thống.
Viện Nghiên cứu và Phát triển Kim hoàn Đá quý PINI Việt Nam là tổ chức khoa học và công nghệ ngoài công lập, trực thuộc Hội Mỹ nghệ Kim hoàn Đá quý Việt Nam. Viện hoạt động theo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo năm 2025, thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong lĩnh vực kim hoàn – đá quý.
Viện PINI Việt Nam tập trung nghiên cứu, ứng dụng và phát triển khoa học – công nghệ trong lĩnh vực kim hoàn, đá quý, hướng tới chuẩn hóa quy trình kỹ thuật, nâng cao chất lượng chuyên môn, phát triển nguồn nhân lực và thúc đẩy đổi mới sáng tạo phục vụ phát triển bền vững của ngành.
Định hướng phát triển của Viện gắn với giá trị cộng đồng và trách nhiệm xã hội, đặt mục tiêu lan tỏa tri thức khoa học, góp phần bảo tồn giá trị nghề truyền thống, nâng cao uy tín học thuật và thực hiện đầy đủ trách nhiệm giải trình, hướng tới mô hình hoạt động chuyên nghiệp và bền vững.
