|
| Tổng thống Mỹ Donald Trump đang cân nhắc ra lệnh ân xá cho những người thân cận (Ảnh: CNN) |
Nhưng mỗi ngày qua đi lại có thêm thông tin mới về cách mà Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể tận dụng quyền ân xá của mình không chỉ để bảo vệ bản thân mà còn để bảo vệ con cái, những người thân cận với ông trước những vấn đề pháp lý trong tương lai – tất cả những động thái có thể thách thức tinh thần của thứ quyền lực này và cả tiền lệ pháp lý ở Mỹ.
Tổng thống Trump đến nay vẫn chưa thừa nhận thất bại, nhưng ông rõ ràng là đang tính đến điều đó. Theo phân tích của CNN, ông có thể sử dụng quyền ân xá với chính bản thân mình, một cách ứng dụng mang tính tự vệ không đặc biệt bị ngăn cấm nhưng lại đi ngược quy tắc pháp lý khi phán xét một người.
Nhà báo Jim Acosta của CNN hôm thứ Tư báo cáo rằng cộng đồng nên kỳ vọng “hàng loạt” các lệnh ân xá trước khi ông Trump rời nhiệm sở - và rằng một số cố vấn của ông tin rằng việc ông ra lệnh ân xá trước cho các thành viên trong gia đình mình cùng những người thân cận là điều hợp lý, mặc dù họ chưa từng dính cáo buộc nào.
Trong tuần này, cũng có thông tin rằng Bộ Tư pháp đang điều tra một âm mưu hối lộ đổi lệnh ân xá, mặc dù chưa có nhiều chi tiết và chưa có cáo buộc nào được đưa ra. CNN cũng báo cáo rằng ông Trump đang cân nhắc về việc ra lệnh ân xá với một số nhân vật:
- Ivanka Trump, con gái của ông, cùng chồng, Jared Kushner, người đã tham gia vận động chiến dịch của ông và làm cố vấn cho ông tại Nhà Trắng.
- Donald Trump Jr và Eric Trump, hai người con đã giúp ông vận động tranh cử và vận hành doanh nghiệp của ông.
- Rudy Giuliani, luật sư riêng của ông, người luôn tìm bằng chứng ông Joe Biden có dính líu với chính phủ các nước ngoài.
Trước đó thì ông Trump đã ra lệnh ân xá cho cựu cố vấn an ninh quốc gia michael Flynn, người hai lần bị kết tội vì khai man với FBI nhưng vẫn chưa bị tuyên án.
Tại sao có lệnh ân xá?
Frank Bowman, một chuyên gia về Hiến pháp thuộc ĐH Luật Missouri, đã viết một nghiên có tên “Lệnh ân xá của Tổng thống và Vấn đề về Sự miễn trừ”, và truy xuất lịch sử về quyền ân xá của nước Anh.
Giống như ông từng làm với một cuốn sách chuyên về luận tội trước đây, Bowman đưa ra sự khác nhau giữa quy tắc cho phép một vị Tổng thống Mỹ ra lệnh ân xá và quyền ân xá của Hoàng gia Anh.
Ông đặc biệt nhắc tới Charles II, vị Vua sau thời kỳ Phục hưng những năm 1660 vốn đang gặp khó khăn trong việc lấy tiền từ nghị viện. Thay mặt cho Nhà vua, Bá tước Danby đã đề xuất Anh không tham gia vào cuộc chiến của Pháp ở Hà Lan để đổi lấy các khoản tiền cho Nhà vua.
Nghị viện sau đó luận tội Danby. Vua Charles ân xá cho ông. Điều này gây tranh cãi. Nhiều năm sau đó, nghị viện tìm ra một cách để luận tội, vượt qua quyền lực ân xá, khi William và Mary nắm giữ ngôi vương. Ngày nay, Hiến pháp Mỹ cũng có cách tương tự, nhưng lại trao cho Tổng thống rất nhiều quyền lực.
Những tiền lệ
Tính đến thời điểm hiện tại, quyền ân xá được sử dụng một cách rất dè dặt. Các vụ ân xá lớn nhất là việ Tổng thống Andrew Johnson ân xá cho quân Liên minh miền Nam sau Nội chiến, Tổng thống Gerald Ford ân xá cho người tiền nhiệm richard Nixon.
Bowman cũng chỉ ra một vụ án tại Tìa án Tối cao, vụ Ex parte Garland, liên quan tới các cựu binh sĩ Liên minh miền Nam nắm giữ các vị trí công. Tòa án lúc bấy giờ đã đưa ra đánh giá về quyền lực ân xá không giới hạn: “Nó bao phủ mọi tội danh có trong luật, và có thể được sử dụng ở mọi thời điểm sau khi được ủy nhiệm, dù là trước khi quy trình xét xử diễn ra, trong khi chưa xét xử hay sau khi đã kết án”.
Điều này chỉ ra rằng ông Trump có thể ân xá cho những người vi phạm pháp luật từ trước khi họ bị khởi tố, như Tổng thống Ford đã làm với người tiền nhiệm Nixon, nhưng không phải với những người chưa phạm tội. Bởi vậy, có khả năng những hành vi phạm tội mới sẽ xuất hiện trong tương lai, và trong trường hợp đó, không ai rõ ông Trump có đủ quyền lực ân xá trước hay không.
Tại sao ông Trump cần ân xá?
Tổng thống Trump hiện nay tự thuyết phục mình và những người ủng hộ ông rằng “nhà nước ngầm” đã gây ra gian lận bầu cử và ông có thể dễ dàng biện minh cho bản thân mình rằng, mọi cáo buộc nhằm vào ông hoặc những người thân cận ông đều là trò bịp bợm.
Giữa tháng 11, ông Joe Biden cho rằng ông sẽ bước khỏi thời kỳ của Trump và hướng về phía trước. Các thành viên ôn hòa của đảng Cộng hòa như Hạ nghị sĩ Charlie Dent của bang Pennsylvania tranh luận rằng ông Trump vốn đã phải trả giá về mặt chính trị và “việc luận tội sẽ vĩnh viễn là một vết nhơ trong tiểu sử, danh tiếng và di sản của Donald Trump. Và điều đó sẽ rất đau đớn”.
Bowman cũng nhất trí rằng chính quyền Boden có thể không muốn tiếp tục truy cứu ông Trump.
“Bộ Tư pháp dưới thời Biden sẽ rất thận trọng về việc kết tội một cựu Tổng thống, thậm chí là ông Trump” – ông Bowman nói – “Ngoài những tiền lệ xấu trước đây ra, nó còn có thể tạo nên một vòng pháp lý luẩn quẩn sau kỳ bầu cử, và nó sẽ tạo nên sự sao lãng lớn khi kết tội một người có 70 triệu phiếu bầu. Và điều mà bạn không hề mong muốn là một bản cáo trạng và thoát tội”.
Nhưng điều quan trọng là các lệnh ân xá của Tổng thống không thể can thiệp vào cá quy trình dân sự và tòa án bang; theo Bowman. Chúng cũng không gây cản trở trong Quốc hội, hay một cuộc điều tra mà các thành viên đảng Dân chủ trong Hạ viện khởi xướng.
PHần lớn các vấn đề pháp lý hiện tại của ông Trump chỉ nằm ở cấp bang ở New York, nơi mà luật sư quận Manhattan Cyrys Vance đang điều tra vấn đề tài chính, cáo buộc trốn thuế, cùng nhiều cáo buộc khác liên quan đến ông.
Theo CNN
