Căng thẳng giữa Nga và Thổ Nhĩ tiếp tục leo thang sau sự kiện Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ một chiến đấu cơ Su-24 bị cáo buộc vi phạm không phận nước này.
Các nhà phân tích quân sự hàng đầu cho rằng tổng thống Nga Vladimir Putin đang cố gắng kéo Ankara vào một cuộc chiến có thể trở thành thảm hoạ đối với Thổ Nhĩ Kỳ.
Vấn đề nổi lên hiện nay là liệu hai nước có lao vào một cuộc đụng độ quân sự hay không. Một chuyên gia quân sự hàng đầu của Thổ Nhĩ Kỳ nói với báo Al-Monitor rằng một động thái như vậy của Nga có thể đồng nghĩa thảm hoạ cho Thổ Nhĩ Kỳ.
Thổ Nhĩ Kỳ lại một lần nữa tố Nga vi phạm không phận hồi tuần trước và đã triệu tập đại sứ Nga tại Ankara để phản đối. Tổng thống Thổ Recep Tayyep Erdogan và thủ tướng Ahmet Davutoglu cũng đã cảnh báo Moscow đang đùa với lửa và có thể phải lãnh hậu quả thảm khốc.
Tuy nhiên, chiến đấu cơ Su-34 Nga lần này đã không bị bắn hạ. Bất chấp lời cảnh báo cứng rắn với Moscow, phản ứng với đại sứ Nga cho thấy chính phủ của Davutoglu, mặc dù quan điểm rất rắn, lại đang có xu hướng thận trọng hơn nhằm tránh một sự cố quân sự với Nga.
Trong thông cáo ngày 30/1, bộ ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ cho biế một máy bay chiến đấu Su-34 đã vi phạm không phận Thổ ngày 29/1. “Trước khi vi phạm, máy bay Nga đã được đơn vị radar Thổ Nhĩ Kỳ cảnh báo nhiều lần bằng cả tiếng Anh và tiếng Nga”, thông cáo cho biết và nói thêm rằng lần vi phạm mới này là “một ví dụ khác về sự leo thang của Nga”.
Thông cáo nêu rõ những hành động như vậy sẽ dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng và Nga phải hoàn toàn chịu trách nhiệm. Moscow đã bác bỏ những cáo buộc trên và cho rằng đó là “tuyên truyền của Thổ Nhĩ Kỳ”. “Phát ngôn của phía Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng Su-34 Nga vi phạm không phận là tuyên truyền không có căn cứ”, phát ngôn viên bộ quốc phòng Nga, tướng Igor Konashenkov tuyên bố ngày 30/1.
Phát biểu với báo chí trước chuyến thăm Chile, ông Erdogan cũng cáo buộc sự vi phạm mới nhất của Nga là sự cố leo thang khủng hoảng giữa hai nước. “Nếu Nga tiếp tục vi phạm chủ quyền Thổ Nhĩ Kỳ theo cách nay, họ sẽ phải hứng chịu hậu quả”, Erdogan cảnh báo.
Một lời cảnh cáo tương tự cũng được ông Davutoglu đưa ra tại các cuộc đàm phán về Syria ở Riyadh một ngày sau đó. Chế nhạo sự bác bỏ của Nga, Davutoglu nói không thể che giấu bất cứ ai những sự vi phạm như vậy vào thời đại này.
“Thổ Nhĩ Kỳ không có ý định gia tăng căng thẳng với Nga. Chúng tôi cảnh báo Nga một lần nữa. Những tổn thất họ đang gây ra cho phe đối lập Syria và quan điểm hăm doạ của họ với không phận Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không có lợi cho Nga”, Davutoglu nói và thêm rằng Thổ sẽ thực hiện tất cả các biện pháp phòng ngừa cần thiết dọc biên giới với Syria.
Truyền thông Thổ đưa tin không quân nước này đã đặt các căn cứ trong trạng thái báo động màu cam và triển khai thêm các chiến đấu cơ tại các căn cứ gần biên giới Syria. Đồng thời ra lệnh cho các phi công tấn công mà không cần chờ lệnh trước bất cứ sự vi phạm không phận nào.
Lầu Năm Góc cũng lên tiếng ủng hộ Thổ, cáo buộc Nga vi phạm. “Chúng tôi nắm được thông tin và có thể xác nhận rằng một máy bay khác của Nga đã xâm phạm không phận Thổ Nhĩ Kỳ và NATO”, phát ngôn viên Lầu Năm Góc Mark Wright nói.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberd cũng kêu gọi Nga “hành động có trách nhiệm và tôn trọng đầy đủ không phận NATO”. Ông còn nói thêm Nga phải thực hiện tất cả các biện pháp cần thiết để đảm bảo những vi phạm như vậy không tiếp diễn và còn bày tỏ sự đoàn kết với Thổ Nhĩ Kỳ và ủng hộ toàn vẹn lãnh thổ của đồng minh Thổ.
Trong khi đó, diễn biến tình hình ở phía bắc Syria đang làm trầm trọng thêm căng thẳng giữa Ankara và Moscow. Sau vụ bắn hạ Su-24, Nga đã tăng cường chiến dịch không kích, đặc biệt nhằm vào lực lượng phiến quân người Thổ, và cả các nhóm phiến quân Hồi giáo cực đoan được Thổ Nhĩ Kỳ, Saudi Arabia và Qatar hậu thuẫn chống quân đội Syria.
Nga tập trung hoả lực nghiền nát phiến quân Thổ Nhĩ Kỳ vì chiến binh Thổ chính là nhóm đã giết chết phi công Su-24 Nga sau khi nhảy dù. Phiến quân Thổ đã bắt đầu chạy sang Thổ Nhĩ Kỳ, trong khi quân đội Syria đang dần dần giành quyền kiểm soát khu vực với sự yểm trợ của không quân Nga.
Thổ Nhĩ Kỳ đang ngăn không cho đảng đoàn kết dân chủ người Kurd (PYD) tại Syria tham dự cuộc hoà đàm tại Geneva về Syria, cho rằng đây là một tổ chức khủng bố có liên hệ với đảng công nhân người Kurd (PKK) dường như là công cụ trong tay Nga.
Nga hiện nay đã tăng cường ủng hộ PYD và tấn công Thổ Nhĩ Kỳ ở các điểm nhạy cảm nhất. Nga cho rằng không thể hình dung PYD có thể bị loại khỏi hoà đàm Geneva và nhấn mạnh lực lượng này là một phần cuộc đàm phán trong tương lai. Trong khi đó, truyền thông Thổ cho biết Nga đã bắt đầu yểm trợ không quân cho YPG - lực lượng quân sự của PYD. Việc này càng đổ thêm dầu vào lửa trong mối quan hệ căng thẳng giữa Ankara và Moscow.
Lo sợ lực lượng người Kurd Syria sẽ giành được một khu vực tự trị dọc biên giới với Syris, Ankara tuyên bố sự hiện diện của PYD/YPG ở bờ tây sông Euphrates là lằn ranh đỏ. Tuy nhiên Thổ Nhĩ Kỳ có thể làm gì đề ngăn chặn việc này và đà tiến của quân đội Syria với sự yểm trợ của không quân Nga? Cùng câu hỏi được đặt ra nếu như Nga lại tiếp tục vi phạm không phận Thổ?
Phát biểu với Al-Monitor, tướng hồi hưu Naim Baburoglu, hiện đang là cố vấn cho Trung tâm nghieen cứu chính sách đối ngoại và an ninh quốc gia tại Ankara cho rằng, Ankara đã dấn vào một khu vực rủi ro cao trong cuộc khủng hoảng với Nga. “Kể từ vụ bắn hạ Su-24, Nga đã tăng cường các chiến đấu cơ Su-34 và Su-35 hiện đại hơn các chiến đấu cơ F-16 của Thổ Nhĩ Kỳ”, Baburoglu nói.
“Không như S-24, chỉ có khả năng tấn công mặt đất, các máy bay tiêm kích mới có cả khả năng tấn công đối đất và đối không và lại được trang bị công nghệ radar tối tân nhất’, viên tướng cho biết thêm.
Baburoglu cho biết tổng thống Nga Vladimir Putin đang cố kéo Thổ Nhĩ Kỳ vào cuộc chiến, không chỉ bằng cách vi phạm không phận Thổ Nhĩ Kỳ mà còn tiêu diệt phiến quân người Thổ Nhĩ Kỳ và ủng hộ YPG. Xét theo những gì Baburoglu nói, dường như có rất ít thứ Thổ Nhĩ Kỳ có thể làm để đáp trả sự thách thức của Nga.
“Kể từ vụ bắn hạ máy bay Nga, các máy bay F-16 Thổ Nhĩ Kỳ đã không thể thể bay trên không phận Syria. Mỹ không muốn họ chạm trán với các chiến đấu cơ Nga”, Baburoglu nói. Ông chỉ ra rằng máy bay chiến đấu Su-35 Flanker-E vừa được Nga triển khai tại Syria tối tân hơn nhiều so với bất cứ loại chiến đấu cơ nào Thổ Nhĩ Kỳ hiện có và thực tế này khiến Washington lo lắng.
“Nga đang cố gắng kéo Thổ Nhĩ Kỳ vào một cuộc chiến để trả thù vụ bắn hạ máy bay. Putin tự tin ông có thể chiến thắng. Ông Putin cũng cần điều này để giải quyết các khó khăn trong nước. Bắn hạ một hoặc hai chiếc F-16 Thổ Nhĩ Kỳ sẽ biến ông Putin thành người hùng trong nước. Nó cũng gây bối rối nghiêm trọng cho Thổ Nhĩ Kỳ và không quân nước này”, Baburoglu nhận định.
Baburoglu cũng tỏ ý nghi ngờ việc NATO sẽ khẩn cấp trợ giúp Thổ Nhĩ Kỳ theo cách Ankara muốn trong trường hợp nổ ra xung đột với Nga. “Mỹ và Anh có thể ủng hộ Thổ về quân sự, nhưng không chắc các nước như Pháp, Đức và Hy Lạp sẽ ủng hộ. Tất cả những gì NATO có thể làm là triển khai các tên lửa phòng không Patriot ở phía đông Thổ Nhĩ Kỳ và triển khai các máy bay cảnh báo sớm để hỗ trợ không quân Thổ.
Baburoglu thừa nhận rằng các vấn đề quốc nội có thể thúc đẩy Erdogan ủng hộ một cuộc can thiệp quân sự vào Syria, nhưng viên tướng này tin rằng một vụ can thiệp như vậy có thể gây thảm hoạ đối với Thổ Nhĩ Kỳ.
T.N
