Chính phủ Trung Quốc hôm 26/3 thông báo đã đệ đơn kiện Mỹ lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về điều mà họ gọi là hành vi "phân biệt đối xử" trong trợ cấp cho các phương tiện sử dụng năng lượng mới nhằm loại trừ các sản phẩm của Trung Quốc. Bắc Kinh cũng cáo buộc Mỹ có hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Đây được coi là diễn biến mới nhất của cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ.
Bộ Thương mại Trung Quốc trong một tuyên bố nói rằng Đạo luật Giảm lạm phát (Inflation Reduction Act) của Mỹ và các điều khoản liên quan đã thể hiện những đặc điểm "có tính kỳ thị" rõ rệt và phá hoại nghiêm trọng sự vận hành bình thường của chuỗi cung ứng xe điện (EV) toàn cầu. Trước tình hình này, Trung Quốc mạnh mẽ kêu gọi Mỹ điều chỉnh chính sách công nghiệp mang màu sắc “phân biệt đối xử”.
Cách đây 3 tháng, Mỹ đã hoàn thiện các quy định chi tiết về việc giảm, miễn thuế EV mới, quy định rằng những loại xe phù hợp điều kiện có thể được hưởng khoản miễn giảm thuế lên tới 3.750 USD/chiếc. Chính sách, có hiệu lực trong năm nay, nêu rõ rằng EV có chứa linh kiện pin hoặc nguyên liệu thô từ “các thực thể nước ngoài đáng quan ngại” (Foreign entity of concern, FEOC) sẽ không đủ điều kiện nhận ưu đãi về thuế.
"Đạo luật giảm lạm phát" và các quy định chi tiết thực thi nó đã được Hạ viện và Thượng viện Mỹ thông qua và được Tổng thống Joe Biden ký ban hành vào tháng 8/2023. Nó có hiệu lực từ ngày 1/1/2024, nếu các xe năng lượng mới mà người tiêu dùng Mỹ mua có chứa các khoáng vật hoặc linh kiện pin do Trung Quốc, Nga, Triều Tiên hoặc Iran chế tạo sẽ không đủ điều kiện nhận trợ cấp của chính phủ (3.750 - 7.500 USD).
"Mượn cớ 'đối phó với biến đổi khí hậu' và 'bảo vệ môi trường carbon thấp', Mỹ đã đưa ra "Đạo luật giảm lạm phát" và các chi tiết thực hiện, lấy việc sử dụng các sản phẩm từ khu vực cụ thể như Mỹ làm điều kiện tiên quyết để được trợ cấp, và xây dựng các chính sách trợ cấp mang tính phân biệt đối xử đối với các xe sử dụng năng lượng mới", Người phát ngôn của Bộ Thương mại Trung Quốc nói.
"Việc loại trừ các sản phẩm đến từ Trung Quốc và các thành viên WTO khác đã bóp méo sự cạnh tranh công bằng, làm gián đoạn nghiêm trọng chuỗi cung ứng và ngành công nghiệp xe sử dụng năng lượng mới trên toàn cầu, đồng thời vi phạm các quy định của WTO như đối xử quốc gia và đối xử tối huệ quốc. Trung Quốc kiên quyết phản đối điều đó”, vị quan chức nói thêm
Trung Quốc hiện không chỉ là thị trường EV lớn nhất mà còn là nhà sản xuất EV hàng đầu. Trung Quốc cũng là quốc gia thống trị trong việc nghiên cứu phát triển và sản xuất pin EV. Chính phủ Trung Quốc bị Mỹ và nhiều nước phương Tây cáo buộc cung cấp các khoản trợ cấp lớn cho ngành công nghiệp EV.
Hiện có hơn 50 loại EV đang được bán tại thị trường Mỹ, tuy nhiên, sau khi quy định mới được thực thi vào ngày 1/1 năm nay, sẽ chỉ có 13 thương hiệu EV người mua được chính phủ trợ cấp; trong khi năm ngoái có hơn 20 thương hiệu EV đủ điều kiện để nhận trợ cấp.
Sức ép từ Mỹ và EU
Nhờ đuổi kịp và vượt trội trong lĩnh vực sản xuất EV, năm 2023, Trung Quốc đã vượt qua Nhật Bản và Đức để trở thành nước xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới, trong khi nhà sản xuất EV Trung Quốc BYD vượt qua Tesla vào quý 4/2023 để trở thành nhà sản xuất EV thuần túy lớn nhất thế giới.
Hãng tin Pháp AFP đưa tin, trích dẫn dữ liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc, cho biết Trung Quốc đã xuất khẩu tổng cộng 5,22 triệu xe vào năm ngoái, 1/3 trong số đó là EV thuần túy.
Vào lúc chính phủ Trung Quốc đệ đơn kiện Mỹ lên WTO, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang đối đầu gay gắt về hàng loạt vấn đề thương mại. Trọng tâm tấn công và phòng thủ của hai bên bao gồm thuế quan, kiểm soát xuất khẩu đối với các công nghệ tiên tiến cũng như việc vận hành và sở hữu nền tảng truyền thông xã hội TikTok. Các chính trị gia của cả hai đảng ở Mỹ thường xuyên cảnh báo về những rủi ro trong an ninh quốc gia do Trung Quốc gây ra.
Tại một cuộc họp thường kỳ của WTO năm ngoái, đại diện Trung Quốc đã yêu cầu Mỹ, Nhật Bản và Hà Lan xác nhận việc 3 nước đã ký thỏa thuận hạn chế chung xuất khẩu công nghệ và thiết bị bán dẫn sang Trung Quốc.
Theo AFP, trong lúc quan hệ Mỹ-Trung xấu đi, Nhà Trắng những năm gần đây đã cố gắng loại các công ty Trung Quốc khỏi chuỗi cung ứng chip bán dẫn tiên tiến. Mỹ cũng gây sức ép với các đồng minh, yêu cầu họ cũng thực thi các chính sách thống nhất với Mỹ.
Ngoài Mỹ, tháng 9/2023, Liên minh châu Âu (EU) đã mở cuộc điều tra chống trợ cấp đối với các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc, chỉ ra rằng các sản phẩm giá rẻ của Trung Quốc đã tác động đến các ngành công nghiệp nội bộ của EU.
Trung Quốc phản ứng gay gắt trước dự luật cấm TikTok của Mỹ
Malaysia: Bên chiến thắng bất ngờ trong cuộc chiến công nghệ Mỹ-Trung
Trung Quốc sẵn sàng quỹ chip trị giá 27 tỉ USD để chống lại gọng kìm của Mỹ
Theo Sohu, WSJ
