Tự chủ mở rộng, áp lực gia tăng
Tại hội thảo Khởi động chương trình đào tạo quản lý BV do Viện Đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội tổ chức hôm nay, 15/12, TS Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) thẳng thắn chỉ ra một thực tế: Phần lớn lãnh đạo BV đi lên từ chuyên môn lâm sàng, trong khi năng lực quản trị chưa được đào tạo bài bản.
Theo TS Hà Anh Đức, mô hình này đã tạo ra một “khoảng trống lớn” về kỹ năng điều hành, đặc biệt trong bối cảnh BV ngày càng vận hành như những tổ chức dịch vụ phức hợp, chịu tác động đồng thời của cơ chế tự chủ, cạnh tranh, chuyển đổi số và yêu cầu ngày càng cao của người bệnh.
“Quản trị BV không đơn thuần là chuyên môn y khoa mà đòi hỏi một tổ hợp kỹ năng phức hợp, từ lãnh đạo, ra quyết định, quản lý tài chính, nhân sự, dự án đến giải quyết xung đột, giao tiếp, thương lượng và xử lý khủng hoảng, tai biến y khoa” - ông Đức nhấn mạnh.
Hiện, các BV được trao thêm quyền tự chủ, tiếp cận nhiều cơ chế, chính sách đột phá, đồng thời được hỗ trợ bởi nền tảng chuyển đổi số và dữ liệu lớn ngày càng hoàn thiện. Tuy nhiên, áp lực về tự chủ tài chính, hiệu quả vận hành và chất lượng dịch vụ rất lớn.
TS Hà Anh Đức cho rằng chính sự đan xen giữa cơ hội và thách thức này khiến đào tạo quản lý BV không còn là lựa chọn, mà phải trở thành yêu cầu bắt buộc, cần được thiết kế bài bản, phù hợp với Việt Nam, trên cơ sở tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế.
Khoảng trống trong đào tạo quản lý BV
PGS.TS Nguyễn Thị Hoài Thu, Viện Đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng, phác họa thực trạng đào tạo quản lý BV tại Việt Nam: Hiện đã có một số cơ sở đào tạo chương trình Thạc sĩ Quản lý BV, phân bố ở cả ba miền. Tuy nhiên, nội dung đào tạo giữa các trường còn chưa đồng đều, chưa theo kịp yêu cầu quản trị hiện đại trong bối cảnh tự chủ BV, chuyển đổi số và cạnh tranh dịch vụ y tế ngày càng gia tăng.
Các chương trình thiên về kiến thức nền tảng, trong khi các kỹ năng quản trị nâng cao, mang tính thực hành như quản trị chiến lược, lãnh đạo chuyển đổi, quản lý hiệu suất dựa trên KPI và BSC, quản trị rủi ro, quản lý dự án, tối ưu hóa quy trình bằng các công cụ như Lean, Six Sigma hay PDCA còn hạn chế.
Trong khi các kỹ năng mềm quan trọng như giao tiếp hiệu quả, quản lý xung đột, xây dựng môi trường làm việc tích cực, quản lý truyền thông và khủng hoảng chưa được chú trọng đúng mức, mà đây lại là năng lực cốt lõi của một giám đốc BV.
Kinh nghiệm Pháp và gợi mở cho Việt Nam
Bà Marie Kernec (Trường Cao học về Sức khỏe cộng đồng Pháp (EHESP) đồng ý với ý kiến TS Hà Anh Đức rằng lãnh đạo các BV ở Việt Nam có thể rất giỏi về chuyên môn, nhưng nhiều người chưa được đào tạo về quản lý tài chính, thậm chí không biết đấu thầu vv…
Ở Pháp, để trở thành giám đốc BV hay lãnh đạo các tổ chức y tế, nhân sự y tế phải được đào tạo bài bản về quản lý, bên cạnh chuyên môn. Pháp xây dựng hệ thống chương trình đào tạo đa dạng, từ quản lý điều dưỡng, quản lý BV đến quản lý y tế cấp quốc gia...
Trước quá trình già hóa dân số nhanh, Pháp chuyển mạnh sang mô hình chăm sóc liên tục, kết hợp BV với các cơ sở y tế gần nhà, dịch vụ điều dưỡng tại nhà và chú trọng dự phòng, qua đó giảm tải cho BV và nâng cao hiệu quả chăm sóc người cao tuổi.
Bà lưu ý Việt Nam đang chịu tác động mạnh của biến đổi khí hậu, như bão lũ, đòi hỏi hệ thống y tế phải nâng cao khả năng chống chịu, chủ động chuẩn bị các phương án cấp cứu và ứng phó y tế trong tình huống thảm họa trên phạm vi toàn hệ thống.
Nhân lực y tế, đặc biệt là đội ngũ điều dưỡng, giữ vai trò then chốt nhưng nhiều người rời bỏ nghề để học tập hoặc chuyển hướng công việc. Vì vậy, cần có cơ chế động viên, khuyến khích để vừa giữ chân điều dưỡng, vừa tạo điều kiện cho họ nâng cao trình độ.
Theo bà, vấn đề tài chính y tế cần được sử dụng hiệu quả hơn, chuyển từ ưu tiên điều trị sang tăng đầu tư cho y tế dự phòng, nhằm giảm số ca nhập viện và gánh nặng cho hệ thống.
Một chuyên gia chia sẻ kinh nghiệm về quản lý BV
Các chuyên gia cho rằng việc xây dựng các chương trình đào tạo quản lý BV phù hợp với Việt Nam là hướng đi tất yếu, nhằm giúp đội ngũ lãnh đạo BV vừa giỏi chuyên môn, vừa vững năng lực quản trị.
