Thế giới đang bước vào giai đoạn "khởi đầu của sự kết thúc" trong kỷ nguyên nhiên liệu hóa thạch, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA). Cơ quan này lần đầu tiên dự báo rằng nhu cầu về dầu, khí đốt tự nhiên và than đá sẽ đạt đỉnh trước năm 2030.
Những dự báo mới của IEA chỉ ra rằng mức tiêu thụ 3 loại nhiên liệu hóa thạch chính sẽ bắt đầu giảm trong thập kỷ này do sự tăng trưởng nhanh chóng của năng lượng tái tạo và sự phổ biến của xe điện.
“Chúng ta đang chứng kiến khởi đầu của sự kết thúc kỷ nguyên nhiên liệu hóa thạch và chúng ta phải chuẩn bị cho kỷ nguyên tiếp theo”, người đứng đầu IEA Fatih Birol cho biết. “Điều này cho thấy các chính sách về khí hậu có hiệu quả”.
Trong một bài viết trên tờ Financial Times, ông Birol đã tán dương sự kiện này như một "bước ngoặt lịch sử", nhưng đồng thời kêu gọi các nhà hoạch định chính sách tăng cường nỗ lực để thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng và giảm lượng khí thải, bất chấp những trở ngại chính trị đối với quá trình phi cacbon.
Chính phủ các nước trên khắp thế giới đã tăng cường đầu tư vào năng lượng tái tạo để ứng phó với biến đổi khí hậu và cuộc khủng hoảng năng lượng do chiến sự Ukraine, nhưng nhiều nước đã phải đối mặt với phản ứng dữ dội về chi tiêu trong cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt.
IEA, cơ quan chủ yếu được tài trợ bởi OECD, trong năm ngoái cho biết rằng tổng nhu cầu nhiên liệu hóa thạch có thể đạt đỉnh vào khoảng năm 2030. Nhưng hiện tại cơ quan này đã điều chỉnh lại dự báo của mình do việc triển khai các công nghệ tái tạo đã tăng tốc trong 12 tháng qua.
Ông Birol cũng nhấn mạnh về “sự thay đổi cấu trúc” trong nền kinh tế Trung Quốc khi nước này chuyển từ công nghiệp nặng sang các ngành công nghiệp và dịch vụ ít sử dụng nhiều năng lượng hơn.
“Trong 10 năm qua, Trung Quốc chiếm khoảng 1/3 mức tăng trưởng về nhu cầu khí đốt tự nhiên trên toàn cầu và 2/3 mức tăng trưởng về nhu cầu dầu mỏ”, ông Birol cho biết. “Năng lượng mặt trời, gió và hạt nhân sẽ làm giảm tiềm năng phát triển của than ở Trung Quốc.”
Giám đốc IEA cho biết, các nhà hoạch định chính sách phải “nhanh chóng hơn” để thích ứng với quá trình chuyển đổi năng lượng và cho rằng quá trình này có thể được đẩy nhanh thông qua “các chính sách khí hậu mạnh mẽ hơn”, bất chấp những lo ngại ở các quốc gia phương Tây về khả năng chịu đựng của cử tri đối với sự thay đổi nhanh chóng này.
Mỹ và EU đã đưa ra các chương trình đầy tham vọng nhằm hỗ trợ phát triển năng lượng tái tạo nhưng vấp phải sự chỉ trích từ các đối thủ chính trị về vấn đề chi phí.
Người đứng đầu nghị viện châu Âu, Roberta Metsola, cảnh báo trong tháng này rằng các chính sách về khí hậu của Brussels có nguy cơ khiến cử tri hướng tới các đảng dân túy, trong khi ở Anh, chính phủ đã ủng hộ hoạt động khoan dầu khí mới và chỉ trích việc mở rộng vùng phát thải cực thấp của London.
Ông Birol cho biết các dự án nhiên liệu hóa thạch mới có nguy cơ trở thành tài sản bị mắc kẹt, đồng thời thừa nhận rằng vẫn cần phải đầu tư vào dầu và khí đốt để giải quyết sự sụt giảm tại các mỏ hiện có.
Cả ông và IEA đều phải đối mặt với sự công kích từ các nhà sản xuất nhiên liệu hóa thạch lớn, những bên đã cảnh báo việc đầu tư không đúng mức vào nguồn cung dầu khí có thể dẫn đến khủng hoảng năng lượng trong tương lai, nếu dự báo về mức đỉnh tiêu thụ quá lạc quan.
Opec, nhóm các nhà sản xuất dầu, trong tháng 4 đã cáo buộc IEA gây ra “sự biến động” trên thị trường thông qua lời kêu gọi ngừng đầu tư vào các dự án phát triển dầu mới.
“Các công ty dầu khí có thể không chỉ đánh giá sai ý kiến của dư luận...họ có thể đang đánh giá sai thị trường nếu họ kỳ vọng nhu cầu dầu khí sẽ tiếp tục tăng trưởng trong thập kỷ này”, ông Birol cho biết.
“Các dự án nhiên liệu hóa thạch quy mô lớn mới không chỉ mang lại rủi ro lớn về khí hậu mà còn mang lại rủi ro tài chính lớn”, ông nói thêm.
Ông Birol kêu gọi các nhà hoạch định chính sách không nên tự mãn, cảnh báo rằng lượng khí thải cần phải giảm nhanh chóng sau mức đỉnh điểm vào giữa những năm 2020 để có cơ hội hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C.
“Chúng tôi dự kiến lượng phát thải toàn cầu vào giữa thập kỷ này sẽ đạt đỉnh, nhưng vẫn còn lâu mới đạt được các mục tiêu về khí hậu, kể cả khi có các chính sách bổ sung”, ông nói. “Chúng ta có thể đẩy nhanh quá trình này nếu áp dụng các chính sách mới phù hợp...Điều này đang ở trong tầm tay của chúng ta”./.
Trung Quốc chế tạo được vũ khí năng lượng nhỏ gọn có thể bắn hạ các vệ tinh Starlink
Cuộc chiến ở Ukraine "vẽ lại bản đồ" năng lượng toàn cầu
Năng lượng tái tạo sẽ thúc đẩy tăng trưởng điện năng toàn cầu năm 2025
Theo Financial Times
