Hôm 13/3, nhiều bậc cha mẹ bàng hoàng trước thông tin một cháu bé 13 tuổi ở thành phố Chí Linh, Hải Dương đã qua đời sau khi bị chấn thương nặng vì laptop phát nổ khi đang học bài. Chưa đầy một tuần sau đó, lại thêm một bé trai 8 tuổi ở Lục Ngạn, Bắc Giang bị bỏng nặng đang phải điều trị ở Bệnh viện Nhi Trung ương, nguyên nhân cũng do laptop phát nổ khi đang sử dụng.
Hai vụ việc đau lòng làm dấy lên những lo ngại về việc sử dụng laptop. Phải chăng các nạn nhân đã sử dụng laptop sai cách, hay do laptop đã quá cũ, không còn đảm bảo an toàn khi sử dụng?
Trong trường hợp đầu tiên, nguồn tin từ Bệnh viện Việt Đức (nơi điều trị cho bé trai 13 tuổi) nói rằng laptop phát nổ khi nạn nhân vừa cắm sạc vừa sử dụng. Một số thông tin khác từ mạng xã hội lại nói rằng bé trai đã nghịch pháo và dùng laptop để quay lại. Trong khi chưa biết được tính xác thực của những thông tin này, nhưng vấn đề đặt ra ở đây là có nên vừa cắm sạc vừa sử dụng laptop hay không?
Theo anh Tuấn, một thợ sửa chữa laptop ở Hà Nội, đối với các laptop sử dụng pin Ni-Cad (Niken Cadimi), việc vừa sạc vừa sạc vừa sử dụng là điều cấm kỵ. Tuy nhiên, các laptop ngày nay đều đã sử dụng pin Li-ion (Lithium ion) hoặc Li-po (Lithium Polymer) an toàn hơn, nên có thể cắm sạc và sử dụng khi pin chưa sạc đầy.
Hơn nữa, các laptop thế hệ mới đều được trang bị bộ chuyển mạch có chức năng lựa chọn nguồn điện cấp phù hợp giữa nguồn điện từ sạc và nguồn điện từ pin. Khi pin đầy, thiết bị sẽ tự ngắt sạc và sử dụng nguồn điện trực tiếp.
Nhiều nhà sản xuất vẫn khuyến khích người dùng cắm sạc sau khi pin đầy để tăng hiệu suất laptop và cải thiện trải nghiệm sử dụng. Khi đó laptop sẽ chuyển sang sử dụng nguồn điện trực tiếp thay vì nguồn điện từ pin. Việc sử dụng nguồn điện trực tiếp sẽ giúp laptop duy trì hoạt động ở hiệu năng cao.
Vì sao laptop có thể cháy nổ?
Theo anh Tuấn, các laptop sử dụng pin Li-ion hoặc Li-po khá an toàn, nhưng vẫn có những trường hợp xảy ra cháy nổ mà nguyên nhân là do lỗi pin, sạc sai dòng điện hoặc bộ sạc laptop là hàng kém chất lượng.
Trong một số ít trường hợp, nguyên nhân là do lỗi của nhà sản xuất thiết bị. Chẳng hạn vào năm 2019, Apple đã phải thu hồi lô Macbook Pro 2015 sản xuất từ tháng 9/2015 đến tháng 2/2017 vì lỗi pin quá nhiệt gây nguy cơ cháy nổ. Một số hãng hàng không sau đó cũng cấm hành khách mang Macbook lên máy bay.
Cũng theo anh Tuấn, nếu sử dụng theo cách cắm sạc liên tục, thì sau khoảng 1 tháng cần phải xả pin, tức là dùng nguồn điện từ pin (không cắm sạc) cho đến khi hết pin. Sau đó nạp đầy pin 100% rồi tiếp tục sử dụng theo cách cắm sạc khi pin đầy.
Lưu ý là trong quá trình cắm sạc, nếu phát hiện nhiệt độ laptop nóng lên bất thường (80-90 độ C), đặc biệt ở khu vực chứa pin, cần rút sạc và để cho máy "nghỉ ngơi" trong vài phút. Người dùng có thể cài đặt các phần mềm đo nhiệt độ máy tính như SpeedFan, Open Hardware Monitor, CPU-Z...
Lithium là chất có thể cháy khi tiếp xúc với không khí và nước. Nếu laptop của người dùng đã quá cũ, thân vỏ bị vỡ, đặc biệt là vỏ pin bị hư hại, có thể khiến các thành phần bên trong pin bay hơi, tiếp xúc với không khí dẫn đến cháy nổ. Hoặc pin bị tiếp xúc với một môi trường có nhiệt độ cao trong thời gian dài (khi sạc hoặc khi dùng các ứng dụng nặng như game, phần mềm đồ họa...) mà không có hệ thống tản nhiệt đầy đủ cũng có thể phát nổ.
Làm gì để phòng chống cháy nổ laptop, smartphone?
Đối với laptop hoặc smartphone, bạn chỉ nên sử dụng bộ sạc chính hãng. Bạn có thể cắm sạc laptop liên tục khi chắc chắn rằng đây là những mẫu laptop mới ra mắt, chưa sử dụng quá 3 năm, pin chưa bị chai, phồng. Riêng đối với smartphone, bạn không nên vừa cắm sạc vừa sử dụng.
Nên chú ý kiểm tra độ chai của pin và thực hiện thay pin khi cần thiết. Đối với những cục pin đã bị phồng gây cấn nắp lưng laptop hoặc smartphone, bạn nên ngừng sử dụng và thay thế ngay lập tức. Nên thay thế pin chính hãng và rõ nguồn gốc để đảm bảo chất lượng.
Không nên sạc laptop hoặc smartphone qua đêm vì lúc ngủ bạn sẽ không thể theo dõi được những diễn biến bất thường của thiết bị trong quá trình sạc.
Không nên sạc pin ở những nơi ẩm ướt hoặc nhiệt độ cao, không nên đặt máy trên gối đệm vì nhiệt khó lưu thông, gây nóng máy. Tránh để nước hoặc chất lỏng đổ vào máy trong quá trình sạc.
