Lãnh đạo Triều Tiên đã tới thăm Trung Quốc tới 4 lần chỉ trong vòng 15 tháng qua để thảo luận với Chủ tịch Trung Quốc. Thế nhưng ông Tập Cận Bình – một trong những nhà lãnh đạo công du nhiều nhất của Trung Quốc – từ trước tới giờ vẫn chưa tới thăm Bình Nhưỡng.
Bằng chuyến thăm tới Bình Nhưỡng, thủ đô của Triều Tiên tới đây, ông Tập đã tự hòa mình vào các nỗ lực đàm phán với Triều Tiên của ông Trump. Các vòng đàm phán Mỹ - Triều hiện đang lâm vào thế bế tắc kể từ sau Hội nghị thượng đỉnh lần hai tại Hà Nội không đạt được tuyên bố chung. Một số nhà phân tích cho rằng ông Tập đang cố gắng vãn hồi các vòng đàm phán trong chuyến thăm 2 ngày thứ Năm và thứ Sáu tới đây.
Chủ tịch Trung Quốc sau đó có thể đưa ra một kế hoạch cho giai đoạn tiếp theo của các vòng đàm phán hạt nhân trong lúc ông có cuộc gặp với Tổng thống Trump ở Osaka, Nhật Bản – nơi mà ông cùng ông Trump dự kiến có cuộc họp bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20.
Đó chắc hẳn sẽ là một “món quà đẹp” với ông Trump – Cheng Xiaohe, chuyên gia về Triều Tiên tại ĐH Renmin (Bắc Kinh), nhận định. Mỹ - Trung hiện đang rất căng thẳng trên mặt trận thương mại sau khi ông Trump tiến hành tăng thuế vào hàng hóa Trung Quốc và mở đòn công kích vào tập đoàn viễn thông lớn nhất của Trung Quốc là Huawei.
Cuộc gặp giữa ông Tập với Chủ tịch Kim sẽ chuyển hướng sự chú ý của cộng đồng quốc tế khỏi phong trào biểu tình rầm rộ ở Hong Kong thời gian gần đây.
Nhưng mặt khác, động thái của ông Tập không phải không có rủi ro, bởi nó có thể khiến ông Trump mất vị trí tâm điểm trong các hoạt động ngoại giao với Triều Tiên – điều mà ông coi là một trong những di sản lớn nhất trong nhiệm kỳ Tổng thống của mình. Điều này cũng cho thấy lãnh đạo Trung Quốc luôn sẵn sàng đưa ra những quyết sách riêng của mình, dù là đối với nước láng giềng Triều Tiên, với lãnh đạo ở Nga, Ấn Độ hay nhiều nước khác… trong bối cảnh quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ đang tiếp tục trở nên lạnh nhạt.
“Trung Quốc đã tính toán về chuyến thăm Triều Tiên của ông Tập suốt nhiều tháng qua, bởi đó là một tín hiệu mạnh mẽ về định hướng địa chính trị của Trung Quốc” – Evan S. Medeiros, cựu cố vấn của Tổng thống Mỹ Barack Obama về vấn đề Trung Quốc, nhận định - “Nó đánh tín hiệu rằng Trung Quốc về cơ bản là đã từ bỏ mối quan hệ ổn định, đôi bên cùng có lợi với ông Trump”.
Hiện nay, ngay cả cuộc họp giữa ông Tập và ông Trump bên lề thượng đỉnh G20 cũng chưa chắc diễn ra. Trong khi giới chức Mỹ kỳ vọng hai nhà lãnh đạo sẽ gặp gỡ, thì giới truyền thông Trung Quốc lại chưa chắc cuộc họp này đã diễn ra.
Ông Trump mới đây còn nói rằng “không quan trọng” là ông Tập có gặp gỡ với ông hay không, bởi ông sẽ vẫn tiếp tục đánh thuế nhằm vào lượng hàng 325 tỷ USD của Trung Quốc nếu như hai bên không thể đạt được một thỏa thuận thương mại.
Hôm Chủ nhật tuần trước, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross nói rằng ông không đặt nhiều kỳ vọng về kết quả cuộc họp giữa ông Tập và ông Trump.
Lãnh đạo Mỹ, Trung Quốc đều khẳng định rằng họ không muốn để cho căng thẳng giữa hai quốc gia trở thành căng thẳng trong mối quan hệ cá nhân. Ông Tập mới đây còn gọi ông Trump là “người bạn” của ông, trong khi ông Trump thường xuyên ca ngợi tình bạn của ông với lãnh đạo Trung Quốc, dù hai người theo đuổi những lợi ích rất khác biệt.
Nhưng giới phân tích cho rằng, ảnh hưởng tích lũy từ các đòn áp thuế của Mỹ, đặc biệt là chiến dịch của họ nhằm vào Huawei, đã khiến cho mối quan hệ tổng thể Mỹ-Trung trở nên vô cùng ảm đạm, dù cho hai nhà lãnh đạo có duy trì mối quan hệ thân thiết đến thế nào. Giới lãnh đạo có quan điểm cứng rắn ở Bắc Kinh và Washington đều muốn tỏ rõ uy thế nước nhà, khiến cho cơ hội đạt được bước đột phá trong đàm phán thương mại giảm đáng kể.
“Mối quan hệ cá nhân có thể giúp bạn tránh được một số vấn đề nhất định” – Stephen K. Bannon, cựu chiến lược gia của ông Trump, nhận định – “Nhưng vấn đề giờ đã vượt tầm quan hệ của hai nhà lãnh đạo”.
Quan hệ giữa Trung Quốc và Triều Tiên trong khi đó lại bớt căng thẳng hơn. Chuyến thăm của ông Tập đánh dấu lần đầu tiên một nhà lãnh đạo Trung Quốc đến thăm nước này trong suốt 14 năm. Sau khi Triều Tiên thực hiện thành công nhiều vụ thử nghiệm tên lửa và hạt nhân, Trung Quốc đã bỏ phiếu tại LHQ ủng hộ áp đặt các đòn trừng phạt kinh tế hà khắc hơn nhắm vào nước này, sự việc khiến nhà lãnh đạo Kim Jong-un không hài lòng chút nào.
 |
|
Chuyến thăm của ông Tập có thể là lời nhắc nhở ông Trump về tầm ảnh hưởng của Trung Quốc trong bối cảnh căng thẳng thương mại (Ảnh: Business Insider)
|
Chuyến thăm bất ngờ của ông Tập tới Triều Tiên không nhất thiết là mang ý nghĩa cải thiện mối quan hệ giữa hai nước láng giềng – Evans J.R. Revere, chuyên gia phân tích thuộc Viện Brookings, nhận định – “Tôi chắc rằng Bắc Kinh sẽ đưa ra một cái giá cho Triều Tiên trong chuyến thăm lần này – đó là không đưa ra động thái khiêu khích, như các vụ thử tên lửa”.
Theo vị chuyên gia, ông Tập có thể đóng vai trò cầu nối giữa Triều Tiên và ông Trump, để ông Trump nắm được ý định của Triều Tiên. Nhưng khó có khả năng ông Tập đóng vai trò trung gian để tái khởi động các vòng đàm phán hạt nhân Mỹ-Triều.
“Phía Triều Tiên rõ ràng không cần tới thông qua Trung Quốc để chuyển thông điệp tới ông Trump về các vòng đàm phán” – ông Revere nói – “Họ có một kênh liên lạc trực tiếp”.
Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn là đồng minh quan trọng nhất của Triều Tiên. Trung Quốc đôi lúc giúp đỡ lãnh đạo Kim Jong-un bằng cách “ngó lơ” các chuyến hàng vận chuyển dầu của Triều Tiên ở ngoài khơi nước này – hành động vi phạm các nghị quyết trừng phạt của LHQ.
Theo hãng truyền hình nhà nước CCTV của Trung Quốc, chuyến thăm của ông Tập sẽ “tạo động lực mới” cho mối quan hệ giữa hai nước. Chuyến thăm này diễn ra vào thời điểm kỷ niệm 70 năm ngày hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao. Chỉ 1 năm sau sự kiện đó, tức năm 1950, Trung Quốc bắt đầu chiến đấu sát cánh với Triều Tiên để chống lại Mỹ trong Chiến tranh Triều Tiên.
Đến nay thì ông Trump vẫn duy trì cam kết theo đuổi cách tiếp cận ngoại giao với Triều Tiên. Tuần trước, ông nói rằng đã nhận được một bức thư của ông Kim Jong-un, trong đó ông Kim đã đề nghị “tái khởi động” mối quan hệ giữa hai nước. Tuy nhiên, ông Trump không đưa thêm chi tiết về bức thư này.
Ở Hàn Quốc, phát ngôn viên của Tổng thống Moon Jae-in nói rằng họ đã nắm được thông tin về chuyến thăm của ông Tập tới Triều Tiên. Hàn Quốc nhấn mạnh sẽ ủng hộ các nỗ lực tái khởi động đàm phán hạt nhân, và chuyến thăm của ông Tập sẽ đóng góp cho các nỗ lực này.
Giới phân tích nói rằng, theo quan điểm của ông Tập, việc thuyết phục Tổng thống Mỹ rằng ông đang đóng vai trò xây dựng với Triều Tiên sẽ là lời nhắc nhở đúng lúc về tầm ảnh hưởng của Trung Quốc. Việc này cũng giúp ông nhận được một số ánh nhìn thiện chí trong các vòng đàm phán thương mại với Mỹ.
