Những thứ có thể khiến Nongfu Spring sụp đổ

Ông Chung Thiểm Thiểm đang thất thế trong cuộc chiến với Wahaha (Ảnh: Sohu).

Vì sao Nongfu Spring thành đối thủ của Wahaha?

Sau khi Tông Khánh Hậu, người sáng lập Tập đoàn Wahaha, qua đời ngày 25/2 do bệnh tật, quá khứ của Chung Thiểm Thiểm, Chủ tịch Nongfu Spring trở thành đối tượng bị công kích. Kết quả là giá cổ phiếu của Nongfu Spring giảm mạnh, vốn hóa bốc hơi hơn 30 tỷ đô la Hồng Kông và doanh thu hàng ngày của công ty này giảm hơn 90%.

Theo tin đồn trên mạng, ban đầu Chung Thiểm Thiểm là một đại lý của Wahaha, nhưng bị “sa thải” vì đầu cơ sản phẩm Wahaha. Năm 1996, Chung Thiểm Thiểm thành lập Công ty TNHH Nước uống Dưỡng Sinh Đường tại Chiết Giang, tiền thân của Nongfu Spring. Năm 1997, ông lấy hồ Thiên Đảo ở Chiết Giang làm nguồn nước để sản xuất nước uống thiên nhiên đóng chai Nongfu Spring.

Để quảng bá sản phẩm, Nongfu Spring đã sử dụng câu quảng cáo “Nước cất tuy tinh khiết nhưng uống lâu ngày không có lợi cho cơ thể”. Nó đã được giới truyền thông đưa tin và ngày càng trở nên phổ biến. Đồng thời, Nongfu Spring cũng đặt quảng cáo trên truyền hình và các cơ quan truyền thông khác để chứng minh lý thuyết của mình thông qua các thí nghiệm được chứng minh.

Trong thời gian ngắn, Nongfu Spring đã trở thành “kẻ thù chung” của ngành nước uống Trung Quốc. Hai công ty hàng đầu là Wahaha và Robust đã cùng mấy chục công ty sản xuất nước tinh khiết đưa ra "tuyên bố chung chống Nongfu Spring", yêu cầu các cơ quan liên quan trừng phạt nghiêm khắc hành vi "cạnh tranh không lành mạnh" của Nongfu Spring.

Nongfu Spring bị phạt 200.000 NDT vì hành vi này nhưng sau trận chiến đó, Nongfu Spring đã trở nên nổi tiếng khắp cả nước, khái niệm “nước uống thiên nhiên” cũng đi vào tâm trí người dân, Nongfu Spring đã chiếm được nhiều thị phần.

Vì vậy, sau cái chết của ông chủ Wahaha Tông Khánh Hậu hôm 25/2, sự việc quá khứ này lại một lần nữa được xới lên. Ngoài ra, ma trận đối đầu sản phẩm của Nongfu Spring và Wahaha cũng diễn ra gay gắt; có cửa hàng tiết lộ: "Nhân viên tiếp thị của Nongfu Spring nói nếu chỉ bán sản phẩm Nongfu Spring sẽ được trả thêm một khoản tiền. Những loại khác như Baisuishan và Jingtian có thể được bán, nhưng Wahaha thì không”.

Nhiều chủ cửa hàng đã phản đối. Và ngày càng nhiều người tiêu dùng bắt đầu chỉ trích Nongfu Spring. Phòng livestream Nongfu Spring cũng tràn ngập tên và hình ảnh sản phẩm Wahaha do cư dân mạng đưa vào khiến streamer phải khóc nghẹn.

Trong bối cảnh đó, ông Chung Thiểm Thiểm lập tức đăng bài viết nhằm bác bỏ tin đồn. Nội dung nói về quá trình làm việc tại Wahaha cũng như những khác biệt triết lý kinh doanh giữa ông với Tông Khánh Hậu và các vụ kiện liên quan sau khi ông lập ra Nongfu Spring.

Chung Thiểm Thiểm khẳng định “hũ vàng đầu tiên” để ông khởi nghiệp không đến từ Wahaha, mà là kinh doanh vải. Liên quan đến “cuộc chiến nước uống”, Chung Thiểm Thiểm cũng cho biết sau năm 2000, Wahaha và Nongfu Spring đã làm rõ lập trường, chủ trương sản phẩm của mỗi bên trong cuộc tranh chấp và cả hai đều đạt được những thành quả nhất định. Sau đó, tuy hai bên kiện nhau nhưng cuối cùng ông và Tông Khánh Hậu đã bắt tay nhau làm hòa trước sự chứng kiến ​​của những người lãnh đạo thành phố Hàng Châu.

Tại một hội nghị bán hàng của Nongfu Spring, Chung Thiểm Thiểm từng nói đùa: “Hồi đó bán Wahaha ở Hải Nam có lẽ đã bán ở Quảng Đông, nếu bây giờ sẽ coi là đầu cơ”. Và câu nói đó trở thành lời buộc tội tôi "vô ơn". Chung Thiểm Thiểm cho biết chưa bao giờ nhận lương ở Wahaha nên không có chuyện bị sa thải vì đầu cơ.

Giữa búa rìu dư luận, Chung Thiểm Thiểm nói: "Tôi luôn kính trọng tinh thần kinh doanh của Tông Lão. Tôi luôn trước sau nhiều lần nói rằng ông ấy là doanh nhân tiêu biểu mà tôi tôn trọng".

“Tôi hy vọng rằng phần lớn cư dân mạng sẽ không bị dẫn dắt bởi các cá nhân tự truyền thông hay các KOL khi bày tỏ sự tưởng nhớ đến Tông Lão”, Chung Thiểm Thiểm viết.

Sau đó, cuộc tranh cãi vẫn không hề lắng xuống. Điều đáng chú ý hơn là cùng thời điểm Nongfu Spring bị bạo lực mạng thì Wahaha lại đang thực hiện “cuộc chiến tiêu thụ”.

Nongfu Spring bị tẩy chay, Wahaha "cháy" hàng

Bị tác động bởi dư luận, người tiêu dùng bắt đầu quay sang ủng hộ sản phẩm Wahaha. Tại cửa hàng hàng đầu của Wahaha trên Taobao và các cửa hàng của JD.com, các sản phẩm nước khoáng, sữa canxi AD, Nutrition Express, cháo bát bảo, cháo kê, hồng trà lạnh và nhiều sản phẩm khác của Wahaha luôn trong tình trạng hết hàng.

Nhiều cửa hàng chính thức của Wahaha tuy chưa bắt đầu livestream ngày 28 và 29/2 nhưng doanh số bán hàng đã tăng hơn 500% và sản phẩm bán chạy nhất là sữa canxi AD Wahaha.

Theo dữ liệu liên quan, số lượng người follow cửa hàng hàng đầu chính thức của Wahaha trên Douyin đã tăng mạnh, từ 590.000 trước đây lên 3,691 triệu ngày 8/3. Ngày 4/3, doanh số bán hàng của cửa hàng hàng đầu chính thức của Wahaha đạt tới 5 triệu NDT trong khi 30 ngày trước, doanh số bán hàng không vượt quá 30.000 NDT.

Trong khi các sản phẩm online đang bán rất chạy thì Wahaha cũng đang được người tiêu dùng offline nhiệt tình “càn quét”. Pinyinhui, chủ cửa hàng, cho biết lượng bán ra của dòng sản phẩm Wahaha lúc thường chỉ dưới 1.000 chai/ngày, nhưng ngày 25/2 lên tới 6.000 chai.

Tại thành phố Thường Châu, tỉnh Giang Tô, một số cửa hàng tiện lợi 7-eleven đã đưa ra thông báo sẽ không bán sản phẩm Nongfu Spring. Một bức ảnh thông báo lan truyền trên Internet cho biết “cửa hàng có thể bán sản phẩm từ tất cả các quốc gia, nhưng sẽ không bán sản phẩm của công ty Trung Quốc sùng bái Nhật Bản”. Tuy nhiên, Văn phòng 7-eleven Giang Tô nói với giới truyền thông Trung Quốc, đây chỉ là hành vi cá nhân của nhân viên và không đại diện cho quan điểm của công ty. 7-eleven là chuỗi cửa hàng tiện lợi đến từ Nhật Bản.

Ở chiều ngược lại, doanh số bán hàng của cửa hàng chính thức của Nongfu Spring ngày 27/2 là hơn 1 triệu NDT, nhưng đến ngày 3/3 chỉ còn 50.000 NDT. Để duy trì vị thế kênh và thị phần, Nongfu Spring buộc phải tung ra chương trình giảm giá.

Ngoài đồ uống, Nongfu Spring và Wahaha cũng đang tích cực phát triển các lĩnh vực khác để đặt nền móng cho sự cạnh tranh trong 30 năm tới. Theo Tianyancha, Chung Thiểm Thiểm hiện đang giữ chức ở tổng cộng 137 công ty, liên quan đến các lĩnh vực hàng tiêu dùng, dược phẩm, đầu tư mạo hiểm, tư vấn quản lý.

Trong lĩnh vực y tế, Vạn Thái Sinh học (Beijing Wantai Biolog Pha Ent), một công ty niêm yết cổ phiếu A khác thuộc Nongfu Spring, chủ yếu nghiên cứu, phát triển và sản xuất thuốc thử chẩn đoán sinh học và vaccine. Dưỡng Sinh Đường (Yangshengtang Co., Ltd.), là một doanh nghiệp dược phẩm và sản phẩm chăm sóc sức khỏe quy mô lớn tích hợp nghiên cứu khoa học, sản xuất và kinh doanh thuốc và các sản phẩm chăm sóc sức khỏe, đã liên tiếp cho ra mắt các thương hiệu Guibietan, Duoer, Qingzui, Sinh trưởng Hạnh phúc, v.v..

Đương nhiên, Wahaha cũng không ngồi im. Tại hội nghị các đại lý năm 2023, Tông Phục Lợi (Kelly Zong, con gái ông chủ Wahaha Tông Khánh Hậu) đã tuyên bố rõ ràng rằng Wahaha cần tuân thủ chiến lược sức khỏe lớn, bao gồm định hướng phát triển các sản phẩm nước giải khát ít đường, ít béo, không đường và không béo, cũng như nghiên cứu và phát triển các sản phẩm probiotic. Trên các nền tảng thương mại điện tử lớn, Wahaha đều có cửa hàng chuyên dụng dành riêng cho các sản phẩm chăm sóc sức khỏe, bao gồm chất dinh dưỡng, vitamin và peptide collagen với giá dao động từ 188 đến 208 NDT.

Với việc cuộc tranh cãi ngày càng ồn ào, những tranh cãi về Nongfu Spring đã mở rộng sang các khía cạnh khác, như người kế thừa và trách nhiệm xã hội của Nongfu Spring.

Tinh thần dân tộc trở thành tiêu chí so sánh

Trong trận động đất Tích Thạch Sơn, Cam Túc, năm 2023, ông Chung Thiểm Thiểm, người giàu nhất Trung Quốc có tài sản trị giá 450 tỷ NDT (63 tỷ USD), chỉ ủng hộ 24.000 chai nước, xếp cuối cùng trong số các khoản quyên góp của các doanh nghiệp. Nhiều người tiêu dùng phàn nàn rằng KOLs còn ủng hộ nhiều hơn ông chủ Nongfu Spring.

Tuy nhiên, Chung Thiểm Thiểm vẫn tạo nên dấu ấn trong hoạt động từ thiện. Năm 2001, Nongfu Spring đã thay mặt người tiêu dùng góp 5 triệu NDT để ủng hộ chiến dịch đăng cai tổ chức Olympic của Bắc Kinh. Năm 2006, Nongfu Spring đã góp 5 triệu NDT để ủng hộ hoạt động khuyến học “Uống nước nhớ nguồn”. Đến năm 2008, trong trận động đất Vấn Xuyên, Chung Thiểm Thiểm đưa 160 xe chở nước uống đến hiện trường. Và năm 2019, Nongfu Spring quyên tặng Quỹ Phúc lợi dân số Trung Quốc 1 triệu NDT.

Nhưng một số người tiêu dùng cho rằng Wahaha chân thành hơn. Bởi vì trong trận động đất Vấn Xuyên năm 2008, Tập đoàn Wahaha đã ủng hộ hơn 15 triệu NDT, đồng thời cung cấp 1.500 việc làm cho người dân vùng thiên tai. Nhiều người nói Wahaha thực sự là một doanh nghiệp có lương tâm.

Cũng có ý kiến cho rằng, số tiền quyên góp dù nhiều hay ít cũng là sự chân thành; coi quyên góp từ thiện là một loại chiến tranh kinh doanh, bắt chẹt Nongfu Spring về mặt đạo đức, nói Chung Thiểm Thiểm là “giàu có bất nhân” là quá thiên kiến.

Một vấn đề khác bị đưa ra mổ xẻ là quốc tịch của con trai Chung Thiểm Thiểm. Các thông báo từ Nongfu Spring cho thấy, Chung Thự Tử, con trai của Chung Thiểm Thiểm, có quốc tịch Mỹ, đã nhận bằng cử nhân tiếng Anh tại phân hiệu Irvine Đại học California tháng 12/2011 và trở thành giám đốc không điều hành của Nongfu Spring vào tháng 6/2017. Rất nhiều cư dân mạng bắt đầu công kích Nongfu Spring vì sùng ngoại và "ăn đồ ăn Trung Quốc nhưng đập vỡ bát cơm người Trung Quốc". Tâm lý này của dư luận khiến Nongfu Spring đến nay vẫn khó điều tiết.

Có thể thấy, nếu sau này Chung Thự Tử không đổi quốc tịch, Nongfu Spring không đưa hoạt động từ thiện của mình lên một tầm cao hơn, và Chung Thiểm Thiểm cứ quyết đào tạo con trai mình để kế vị, thì danh tiếng tương lai của Nongfu Spring sẽ xấu đi và Chung Thự Tử người thừa kế sẽ khó khăn hơn để có thể vượt qua thành tựu của Tông Phục Lợi, người thừa kế Wahaha.

Tông Phục Lợi tuy cũng du học ở Mỹ về nhưng cô chịu ảnh hưởng sâu sắc từ lòng yêu nước của người cha. Về mặt sản phẩm, Wahaha được cho là mang nhiều yếu tố phong cách dân tộc. ‍‍‍‍

Trước sự nghi ngờ và đòn tấn công ngày càng tăng từ bên ngoài, Chung Thiểm Thiểm mặc dù đã kiên quyết chống trả nhưng hiện vẫn bất lực, có lẽ điều cần ở ông lúc này là thực hiện những hành động mạnh mẽ, thực sự thuyết phục được mọi người.

Cuộc chiến Nongfu Spring – Wahaha sẽ đi về đâu?

Việc cổ phiếu Nongfu Spring lao dốc, sản phẩm tiêu thụ đình trệ, tài sản của Chung Thiểm Thiểm bay hơi hàng chục tỉ USD và ông thôi giữ chức Tổng giám đốc cũng như không còn là đại diện pháp nhân của Nongfu Spring cho thấy cục diện dường như đã ngã ngũ.

Cho đến cuối ngày 12/3, các cơ quan truyền thông chính thống lớn như Tân Hoa xã hay Nhân dân Nhật báo vẫn giữ im lặng, nhưng Ban Tuyên giáo tỉnh ủy Chiết Giang - địa bàn phát tích của cả Nongfu Spring và Wahaha - đã cho đăng bài viết chỉ trích việc lợi dụng “tình cảm yêu nước” để tấn công doanh nghiệp, được cho là chỉ trích sự việc liên quan Nongfu Spring, tuy không nêu đích danh.

Bài báo viết: “Tình cảm yêu nước là thiêng liêng, không nên bị những kẻ có động cơ không trong sáng lấy làm lá bùa hộ mệnh, cũng không được phép lạm dụng, đem ‘dán nhãn’ bừa cho mọi việc, lấy chủ đề này làm cái cớ, để tung ra các lời lẽ phiến diện, cực đoan... Chúng ta không cần thiết phải suốt ngày nói về nó và hô khẩu hiệu, càng không nên sử dụng nó để tiêu dùng và thu lợi cá nhân, đem 'chủ nghĩa' để 'kinh doanh'."

Trong một bài đăng trên Twitter, ông Hồ Tích Tiến, cựu Tổng biên tập tờ Thời báo Hoàn cầu thuộc tập đoàn Nhân dân Nhật báo, cũng gọi việc đưa lòng yêu nước vào vụ việc này là một sự xúc phạm lòng yêu nước. Ông kêu gọi "bắt những kẻ thích khách trên mạng mượn danh nghĩa lòng yêu nước tấn công các công ty tư nhân phải trả giá".

Tài khoản WeChat công khai "Tri thức cơ bản" trong một bài báo ngày 7/3 cũng lên án việc lợi dụng lòng yêu nước để tấn công các cá nhân và công ty tư nhân. Bài báo viết: “Về cơ bản, họ là những kẻ khủng bố thương mại, khủng bố văn học và khủng bố giải trí. Họ đe dọa mọi doanh nghiệp tuân thủ pháp luật, đàn áp mọi nhà văn sáng tạo bằng trái tim và phá hủy cuộc sống bình thường của mỗi chúng ta”.

(Theo Sohu, 21jingji)