Quân chính phủ Syria và các đồng minh đã sẵn sàng phát động chiến dịch tổng tấn công vào tỉnh Idlib, đập tan đồn lũy cuối cùng của quân nổi dậy tại đất nước này. Đầu tháng 9, Nga cũng đã thực hiện những cuộc không kích liên hồi vào Idlib. Tuyên bố mới đây về việc Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đồng thuận tạo nên một vùng đệm tại Idlib có vẻ như sẽ trì hoãn một cuộc tấn công toàn diện vào tỉnh này nhưng có lẽ nó sẽ chỉ mang tính tạm thời. Cuộc nội chiến Syria đã đến hồi kết.
Nhưng tại thời điểm cuối cùng này, tại sao Mỹ chỉ với "vài lá bài trên tay" lại cược gấp đôi vào cuộc can thiệp của mình tại Syria?
 |
|
Tháng 9.2015, Nga đã quyết định can thiệp vào tình hình Syria, giúp chế độ của tổng thống Bashar al-Assad trụ vững.
|
Những chính sách về Syria của Mỹ hiện đang trong tình huống rất tồi tệ. Vào ngày 3.9, tổng thống Donald Trump đã đưa lên dòng twitt đe đọa đặc trưng của ông, cảnh báo ông Bashar al-Assad không được "liều lĩnh tấn công tỉnh Idlib". Sự hăm dọa này đi kèm với một tuyên bố hệ trọng.
Đại diện mới về các vấn đề Syria của chính quyền Mỹ, nhà ngoại giao đã nghỉ hưu James Jeffrey cho biết: Mỹ đã xác định lại các mục tiêu của mình tại Syria bao gồm việc khiến Iran và các đội quân ủy nhiệm của nước này rút khỏi Syria và thiết lập "một chính phủ ổn định, không phải là mối đe dọa và được chấp nhận bởi tất cả những người Syria cùng cộng đồng quốc tế". Ông Jeffrey cũng lưu ý: "Điều đó có nghĩa là chúng ta không cần vội vàng".
Tuy nhiên, vào tháng 3.2018, tổng thống Trump đã tuyên bố: "Chúng ra sẽ rời khỏi Syria sớm".
Bàn về sự dính líu bất hợp pháp của Mỹ tại Syria là điều vô ích. Quyết định cho phép sử dụng quân đội AUMF hậu 11.09 đã được dùng để cung cấp bình phong hợp pháp cho chiến dịch chống IS năm 2014. Những sử dụng nó để bào chữa cho cuộc can thiệp chống lại ông Assad hay chống Iran thì không thể biện hộ được.
Nhưng việc tái khẳng định những đặc quyền của quốc hội Mỹ là điều mà chính quyền tổng thống Trump không cần lo lắng tới. Trừ một vài trường hợp ngoại lệ, hầu hết các nhà lập pháp Mỹ đều e ngại việc mạnh mẽ chống lại bất cứ cuộc chiến nào. Một vài người còn không biết quân đội Mỹ hiện đang đóng tại những đâu.
 |
|
Các nhóm nổi dậy tại Idlib chủ yếu là khủng bố có hệ tư tưởng giống al-Qaeda.
|
Chính sách thiếu nhất quán của Mỹ tại Syria ngày càng rõ rệt. Ông Trump đã đặt cược quá nhiều với danh tiếng của mình khi sát lại gần với Nga và phải nhận nhiều hậu quả về mặt chính trị nội địa nhưng hiện tại ông đang đe dọa sẽ đương đầu với quân đội Nga tại một đất nước mà Mỹ không có lợi ích quốc gia sống còn nào bị lâm nguy. Mỹ cũng đang tự mình rời xa đồng minh Thổ Nhĩ Kỳ, một thành viên đang có nhiều vấn đề khó giải quyết trong NATO.
Trong khi đó, bất chấp Mỹ, cả Israel và người Kurd đều chấp nhận "chung sống" với chế độ của tổng thống Assad trong tương lai. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã giữ thái độ an tâm khi ông Assad vẫn nắm quyền lực trong tay. Người Kurd tại Syria, lực lượng chính trong đội quân SDF do Mỹ hỗ trợ cũng đang đàm phán với ông Assad và đang ở cùng chỗ với quân đội Syria. Đơn độc và không có gì trong tay, liệu Mỹ có thể thực hiện được điều gì tại Syria?
Cũng cần định rõ những kẻ "có thể hạ bệ" Assad đang "cuốn gói" sớm hay muộn. Quân thánh chiến tại Idlib không tồn tại như một lực lượng trường kỳ, ủng hộ phương Tây. Quân nổi dậy tại Idlib chủ yếu là các tay thánh chiến người Hồi giáo Salafist có hệ tư tưởng giống như al-Qaeda nếu như không phải là chi nhánh trực tiếp của tổ chức khủng bố này.
 |
|
Quân Thổ Nhĩ Kỳ tại Idlib.
|
Chuyển tới Idlib sau khi đầu hàng hay đàm phán nội bộ với các nhóm phiến loạn khác, các nhóm nổi dậy tại Syria bao gồm những tay súng nước ngoài và những kẻ cuồng tín không muốn thỏa hiệp với chế độ tổng thống Assad. Khoảng 10.000 tay súng tại Idlib có mối liên hệ với al-Qaeda. Có những kẻ đang phòng thủ tại Idlib đã kỷ niệm vụ 11.09 nếu có thời gian giữa những túi cát công sự và chiến lũy, báo Mỹ chua chát nhận xét.
Năm 2016, ông Trump đã hứa sẽ có một sự kết thúc cho "can thiệp và hỗn loạn". Trong khi có thực tiễn là tính cứng rắn của tổng thống đã được làm dịu đi ở Triều Tiên thì vùng Trung Đông lại không có may mắn như vậy. Thay vào đó, Iran trở thành nỗi ám ảnh thường trực của chính quyền và kết quả sẽ là nhiều cuộc can thiệp và hỗn loạn hơn.
Mỹ sẽ không chiến đấu để chống lại một vụ tấn công sẽ xảy ra tại Idlib. Người Thổ Nhĩ Kỳ có thể làm điều này - họ đang kiểm soát 12 "trạm quan sát" (có quân số mỗi trạm là một đại đội) tại Idlib và không muốn hàng trăm nghìn người tị nạn Syria đổ về phía biên giới của họ. Những vị trí của Thổ Nhĩ Kỳ đã được củng cố bằng xe tăng và pháo vào tuần trước.
Theo tin tức ngày nay thì cũng có thể xảy ra xung đột giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ tại Idlib ở những vùng cần tái chiếm tại tỉnh này - lớn gấp đôi khu vực tây nam mà quân chính phủ đã chiếm lại được hồi đầu năm. Một cuộc tấn công hạn chế sẽ cho phép quân đội Syria chiếm lại hoàn toàn quyền kiểm soát đường cao tốc M5 trong khi giảm thiểu cái giá về mặt chính trị và quân sự. Những vùng giảm xung đột tại Homs, Ghouta, Daraa và Quneitra đã bị tái chiếm dù trước đó có đảm bảo ngược lại.
Và không có gì tại Syria lại đáng để cho quân Mỹ và Nga đối đầu. Mỹ đã tránh xung đột với Nga trước đó và có thể sẽ không còn may mắn nếu cứ nhất định ở lại Syria. Mỹ cũng cần hiểu rằng ông Assad đã chiến thắng trong cuộc nội chiến Syria, National Interest kết luận.
