Washington trong suốt nhiều năm qua “đã tạo nên một sự hạn chế nội bộ để quy định” về việc tiếp xúc của giới chức Mỹ với Đài Loan, “nhằm nỗ lực xoa dịu chính quyền Bắc Kinh”; Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nói trong một tuyên bố đưa ra hôm 9/1. “Giờ không còn chuyện đó nữa”.
Trung Quốc coi Đài Loan là một phần lãnh thổ của họ, và các thỏa thuận giữa Mỹ với hòn đảo này từ lâu đã trở thành nguồn cơn gây căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh.
Trong một tuyên bố, ông Pompeo – người thường xuyên chỉ trích mạnh mẽ Trung Quốc – nói rằng các nhà ngoại giao Mỹ giờ nên xem xét tất cả các biên bản hướng dẫn trước đây của Bộ Ngoại giao liên quan tới quan hệ với Đài Loan là “trống rỗng và vô hiệu lực”.
Chỉ thị trên xuất hiện chỉ chưa đầy 2 tuần lễ trước khi chính quyền của Tổng thống đắc cử Joe Biden nhậm quyền, và rất có khả năng sẽ trở thành một vấn đề mà đội ngũ của ông Biden cần phải giải quyết.
Mỹ vẫn duy trì quan hệ gần gũi với Đài Loan kể từ khi tách khỏi đại lục vào năm 1949 sau một cuộc nội chiến đẫm máu. Nhưng đến gần đây, Washington luôn cố tránh thể hiện tình bạn này để khỏi khiến Bắc Kinh tức giận.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nêu rất rõ rằng đất nước ông có tham vọng “tái thống nhất” với Đài Loan, và không từ chối loại bỏ việc sử dụng vũ lực để thực hiện kế hoạch này.
Theo chính sách “Một Trung Quốc”, mối quan hệ của Mỹ với Đài Loan là không chính thức. Washington từ lâu đã cung cấp vũ khí cho hòn đảo này theo các điều khoản của Đạo luật Quan hệ Đài Loan, đã kéo dài 40 năm.
Căng thẳng giữa Trung Quốc và Mỹ đã trở nên xấu đi trong những tháng gần đây do vấn đề Đài Loan, khi mà các quan chức chóp bu của chính quyền Tổng thống Donald Trump tới thăm hòn đảo này. Để phản ứng, Bắc Kinh đã gia tăng sức ép với Đài Loan bằng hàng loạt các cuộc tập trận và triển khai máy bay.
Tháng 9/2020, Keith Krach, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ, đã tới thăm Đài Loan vào thời điểm chỉ một tháng sau chuyến thăm tương tự của Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ nhân sinh Alex Azar. Mặc dù ông Azar tới thăm Đài Loan với mục đích chính là thảo luận các biện pháp ngăn chặn đại dịch COVID-19, nhưng nó cũng là một động thái biểu tượng thể hiện sự ủng hộ của chính quyền Trump với Đài Loan.
Vào thời điểm đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân nói rằng Mỹ và Đài Loan cần “ngừng ngay lập tức” các cuộc tra đổi chính thức. “Trung Quốc cực lực phản đối mọi hình thức trao đổi chính thức giữa Mỹ và Đài Loan. Quan điểm này là rõ ràng và kiên định” – ông Uông nói.
Và giờ Ngoại trưởng Pompeo đã nêu rõ rằng các nhà ngoại giao và quan chức chính phủ Mỹ sẽ trao đổi với những người đồng nghiệp Đài Loan như cách mà họ trao đổi với các đồng nghiệp ở bất cứ quốc gia nào trên thế giới.
“Chính phủ Mỹ duy trì mối quan hệ với các đối tác không chính thức trên khắp thế giới, và Đài Loan không phải ngoại lệ. Hai nền dân chủ của chúng tôi chia sẻ nhiều giá trị chung về tự do cá nhân, thượng tôn pháp luật và tôn trọng phẩm hạnh con người. Tuyên bố ngày hôm nay công nhận rằng quan hệ Mỹ-Đài Loan không cần, và không nên, bị trói buộc bởi những sự hạn chế tự áp đặt” – ông Pompeo nói.
Đại sứ Mỹ tại LHQ, Kelly Craft, dự kiến sẽ tới thăm Đài Loan trong thời gian tới để “tăng cường sự ủng hộ mạnh mẽ đối với không gian quốc tế của Đài Loan”; ông Pompeo nói.
