Không thi công vẫn "hốt bạc": "Hậu Pháo" và những phi vụ bán thầu

Hành vi của Nguyễn Văn Hậu, tức Hậu "Pháo", Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Phúc Sơn (Tập đoàn Phúc Sơn), cùng 40 người khác bị Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03, Bộ Công an) nêu trong kết luận điều tra công bố vào trung tuần tháng 3.

Hậu bị cáo buộc hối lộ 72,5 tỷ đồng và 2,62 triệu USD (tổng số 132 tỷ đồng) cho nhóm bị can là quan chức Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Quảng Ngãi và đưa tiền cho một số người khác. Từ đó, Chủ tịch Tập đoàn Phúc Sơn thực hiện các hành vi sai phạm về đấu thầu để hưởng lợi cá nhân, gây thiệt hại cho Nhà nước tổng 459,4 tỷ đồng; bỏ ngoài sổ sách các doanh thu thực để hưởng lợi 504,5 tỷ đồng.

Theo C03, đây là vụ án điển hình cho việc nhà thầu thi công thông đồng, móc ngoặc với chủ đầu tư dự án để được tiết lộ cung cấp thông tin, dự toán gói thầu. Chủ đầu tư dự án tiết lộ thông tin, dự toán gói thầu cho doanh nghiệp có cơ hội trúng thầu với giá rất cao, sát bằng giá dự toán gói thầu.

Sau khi chi tiền nhằm được chỉ định thầu, Hậu "Pháo" đã nhượng lại thi công cho các công ty khác để lấy phần trăm chênh lệnh ngoài hợp đồng, gây thiệt hại cho Nhà nước.

"Cắt phế", hưởng chênh lệch

"Hậu Pháo" không chỉ lợi dụng các quan hệ, mà còn dùng tài chính để "tạo ảnh hưởng", từ đó mở đường cho hệ sinh thái Phúc Sơn tiếp cận các dự án lớn.

Điểm chung trong các phi vụ của Nguyễn Văn Hậu là việc sử dụng chiêu thức "bôi trơn" lãnh đạo ở địa phương, hợp thức hóa hồ sơ đấu thầu, sau đó nhanh chóng “sang tay” dự án để hưởng lợi. Thậm chí, Hậu còn tạo ra cơ chế “cắt phế” để ép nhà thầu phụ, nhà cung cấp vật tư trích lại hàng trăm tỷ đồng.

Trong vụ án này, tỉnh Vĩnh Phúc có nhiều cán bộ liên quan, bị đề nghị truy tố, trong đó có hai cựu Bí thư Tỉnh ủy Hoàng Thị Thúy Lan, Phạm Văn Vọng; cựu Phó bí thư thường trực Phạm Hoàng Anh; hai cựu Chủ tịch UBND tỉnh Lê Duy Thành, Phùng Quang Hùng. Trong đó, bà Lan và ông Thành bị cáo buộc nhận hối lộ nhiều nhất, lần lượt 47,9 tỷ đồng và 49,8 tỷ đồng.

Hồ sơ vụ án thể hiện, dự án lớn đầu tiên mà Phúc Sơn trúng thầu tại Vĩnh Phúc là cải tạo, nâng cấp đê tả sông Hồng với tổng trị giá hơn 1.000 tỷ đồng. Dù không đủ năng lực nhận thầu, Hậu đã nhờ sự hỗ trợ của Bí thư Tỉnh ủy Phạm Văn Vọng và Chủ tịch UBND tỉnh Phùng Quang Hùng để được chỉ định thầu, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong sự "phát triển" của tập đoàn.

Theo kết luận điều tra, tại dự án cải tạo, nâng cấp đê tả sông Hồng, Tập đoàn Phúc Sơn trúng hai gói thầu lớn (gói số 1 hơn 47 tỷ đồng, gói thầu số 3 trị giá 1.045 tỷ đồng).

Quá trình thi công, UBND huyện Vĩnh Tường không thực hiện đầy đủ vai trò quản lý, giám sát, để Phúc Sơn sử dụng 5 công ty làm thầu phụ, sau đó yêu cầu các đơn vị này trích lại 58,4 tỷ đồng. Còn ở các hạng mục do công ty trực tiếp thi công, Nguyễn Văn Hậu yêu cầu 11 nhà cung cấp vật tư, vật liệu chuyển lại 231 tỷ đồng tiền chênh lệch. Hành vi này giúp "Hậu Pháo" gây thiệt hại gần 290 tỷ đồng.

Sau khi trúng thầu nhờ sự ưu ái của lãnh đạo tỉnh, Hậu "cảm ơn" cựu Bí thư Tỉnh ủy Phạm Văn Vọng 2 tỷ đồng và cựu Chủ tịch UBND tỉnh Phùng Quang Hùng 30.000 USD.

Lập "quân xanh, quân đỏ" để trúng thầu

Đối với gói thầu số 01 thuộc dự án cải tạo, nâng cấp đường nội thị (thị trấn Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc) tổng mức đầu tư 70,75 tỷ đồng, trong đó giá trị trúng thầu hơn 46 tỷ đồng, quá trình điều tra cũng chỉ ra nhiều sai phạm.

Theo đó, Nguyễn Văn Hậu đã thông đồng với ông Lê Minh Thịnh, Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Tường, để được tiết lộ thông tin dự toán gói thầu. Hậu chỉ đạo sử dụng các hợp đồng không đạt yêu cầu để hợp thức hóa năng lực thi công và lập hồ sơ "quân xanh, quân đỏ" nhằm giành quyền trúng thầu.

Sau khi trúng thầu, Hậu lợi dụng sự ưu ái của lãnh đạo địa phương để điều chỉnh dự án, chuyển đổi kết cấu mặt đường từ bê tông nhựa sang bê tông xi măng, kéo dài tuyến thi công và nâng tổng giá trị hợp đồng lên 109,297 tỷ đồng, mà không qua đánh giá lại năng lực hay hủy đấu thầu.

Trong quá trình thi công, UBND huyện Vĩnh Tường không giám sát chặt chẽ, để Phúc Sơn sử dụng 4 công ty không được phê duyệt làm nhà thầu phụ và thu 1,115 tỷ đồng từ các đơn vị này. Đồng thời, Hậu yêu cầu 6 đơn vị cung cấp vật liệu chuyển lại 4,139 tỷ đồng tiền chênh lệch. Tổng cộng, Nguyễn Văn Hậu và Tập đoàn Phúc Sơn đã hưởng lợi bất chính gần 5,3 tỷ đồng.

Đối với gói thầu số 02 dự án đầu tư xây dựng Trường cao đẳng Văn hóa nghệ thuật và du lịch tỉnh Vĩnh Phúc, dù biết Tập đoàn Phúc Sơn không đủ năng lực tài chính và kinh nghiệm, ông Nguyễn Xuân Nhâm, cựu Hiệu trưởng Trường VHNT Vĩnh Phúc, vẫn ký đề nghị phê duyệt trúng thầu gói thầu số 02 trị giá hơn 22,5 tỷ đồng, chênh lệch chỉ 186 triệu đồng so với dự toán. Sau khi được phê duyệt, ông Nhâm đã ký hợp đồng kinh tế với "Hậu Pháo" thi công gói thầu số 02, sau đó điều chỉnh thành 35,719 tỷ đồng.

Quá trình thi công, ông Nhâm đã không thực hiện nhiệm vụ quản lý, giám sát, tạo điều kiện cho Tập đoàn Phúc Sơn chuyển nhượng toàn bộ gói thầu cho Công ty TNHH Xây dựng & Thương mại Phúc Sơn 4, không được chủ đầu tư phê duyệt làm nhà thầu phụ thi công. Hậu còn yêu cầu công ty này trích phần trăm khối lượng thi công là hơn 3,16 tỷ đồng, gây thiệt hại tài sản Nhà nước hơn 3,1 tỷ đồng. Hậu "cảm ơn" ông Nhâm 50 triệu đồng.

Tại Phú Thọ, cũng với cách thức trên, Hậu gặp ông Ngô Đức Vượng, cựu Bí thư Tỉnh ủy Phú Thọ và ông Nguyễn Doãn Khánh, cựu Chủ tịch, cựu Bí thư tỉnh, để nhờ tạo điều kiện cho tham gia 2 gói thầu liên quan khu di tích lịch sử Đền Hùng.

Nhờ sự tạo điều kiện này, Hậu đã chỉ đạo cấp dưới sử dụng 8 hợp đồng thi công của Tập đoàn Phúc Sơn không đạt yêu cầu, sửa đổi giá trị hợp đồng để hợp thức hóa năng lực kinh nghiệm thi công.

Ban quản lý khu di tích Đền Hùng ký các hợp đồng với Tập đoàn Phúc Sơn để thi công 3 gói thầu tổng trị giá hơn 265 tỷ đồng.

Công ty Phúc Sơn đã đưa các đơn vị khác vào thi công rồi yêu cầu "cắt phế", hưởng chênh lệch vật tư và hưởng lợi bất chính 33,5 tỷ đồng.

Đối với gói thầu phòng chống cháy rừng, ông Hậu cũng chuyển nhượng toàn bộ khối lượng thi công gói thầu cho một công ty khác để hưởng chênh lệch 21,5 tỷ đồng.

Sau khi trúng các gói thầu, Hậu "Pháo" đã chi tiền "cảm ơn" cựu bí thư và cựu chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ. Vào các dịp lễ Tết, Hậu đã 4 lần đến phòng làm việc của ông Vượng biếu quà, tổng số tiền 500 triệu đồng. Cựu Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Doãn Khánh cũng được Hậu "cảm ơn" tổng cộng 1,5 tỷ đồng.

"Sân sau" trúng thầu, tiền tỷ chảy vào túi riêng

Sau Vĩnh Phúc, "vòi bạch tuộc" của Hậu "Pháo" tiếp tục vươn tới Quảng Ngãi. Lợi dụng mối quan hệ với lãnh đạo tỉnh, bị can này đã thâu tóm được hai gói thầu "béo bở".

Với chiêu trò quen thuộc, "Hậu Pháo" sử dụng mối quan hệ thân thiết để được ưu ái trúng thầu, sau đó nhanh chóng sang tay dự án cho các công ty khác, đút túi khoản tiền chênh lệch lớn mà không cần làm. Các nhà thầu được sang tay dự án thường là các công ty "sân sau" của "Hậu Pháo", hoặc thân quen.

Hồ sơ vụ án thể hiện, gói thầu số 12 thuộc dự án đầu tư xây dựng đường bờ Nam sông Trà Khúc, tỉnh Quảng Ngãi, có tổng mức đầu tư gần 1.000 tỷ đồng, trong đó kinh phí xây dựng là 747 tỷ đồng. Biết tin này, Nguyễn Văn Hậu liên hệ với ông Đặng Văn Minh, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải tỉnh Quảng Ngãi, đề nghị tạo điều kiện cho doanh nghiệp thực hiện dự án.

Hậu cũng gặp một số lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi, là ông Cao Khoa, cựu Chủ tịch tỉnh; ông Lê Viết Chữ, cựu Phó chủ tịch tỉnh, đề xuất giúp Phúc Sơn được trúng thầu.

Để hợp thức hồ sơ năng lực, Tập đoàn Phúc Sơn sử dụng các báo cáo tài chính nâng khống doanh thu; thông đồng, móc ngoặc với chủ đầu tư để hợp thức hồ sơ dự thầu; đồng thời cài “quân xanh” nhằm đảm bảo trúng thầu.

Kết quả, trong 4 nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu, chỉ Tập đoàn Phúc Sơn có hồ sơ dự thầu hợp lệ và trúng thầu với giá gần 620 tỷ đồng, sau đó điều chỉnh lên gần 629 tỷ đồng.

Cơ quan điều tra xác định, trong quá trình tổ chức thi công, Sở Giao thông Vận tải Quảng Ngãi không thực hiện nhiệm vụ quản lý, giám sát của chủ đầu tư, để Tập đoàn Phúc Sơn sử dụng Công ty Đồng Khánh thi công. Sau đó, Hậu yêu cầu công ty này cắt chuyển lại gần 20 tỷ đồng tiền phần trăm khối lượng hoàn thành.

Ngoài ra, Hậu còn yêu cầu 27 đơn vị cung cấp vật tư, vật liệu, nhân công chuyển lại gần 74 tỷ đồng tiền chênh lệch vật tư, vật liệu, nhân công, giúp Nguyễn Văn Hậu và Tập đoàn Phúc Sơn hưởng lợi bất chính, gây thiệt hại hơn 93 tỷ đồng.

Theo thỏa thuận của Nguyễn Văn Hậu và Đặng Văn Minh, mỗi khi Tập đoàn Phúc Sơn được thanh toán tiền khối lượng thi công, Hậu sẽ trích khoảng 5% đưa cho Minh, sau đó Minh chia lại cho ông Cao Khoa và Lê Viết Chữ.

Hậu đã chi 22 tỷ đồng và 200.000 USD cho ông Đặng Văn Minh. Sau đó, ông Minh chia 6 tỷ đồng cho ông Cao Khoa và 6 tỷ đồng cho ông Lê Viết Chữ, giữ lại 10 tỷ đồng để sử dụng cá nhân.

Chưa dừng lại, từ mối quan hệ có sẵn trong quá trình thực hiện gói thầu trên, Nguyễn Văn Hậu tiếp tục đặt vấn đề với Đặng Văn Minh và được đồng ý tạo điều kiện cho Tập đoàn Phúc Sơn trúng thầu gói thầu số 10 của dự án nâng cấp, cải tạo Quốc lộ 1 qua tỉnh Quảng Ngãi.

Giống thủ đoạn trước đó, các bị cáo là cán bộ Sở Giao thông Vận tải Quảng Ngãi tiếp tục tiết lộ thông tin, dự toán gói thầu cho Tập đoàn Phúc Sơn. Từ đó, các bị can tại doanh nghiệp này sử dụng các hợp đồng tương tự không đúng quy định; nâng khống doanh thu trong báo cáo tài chính để hợp thức hồ sơ dự thầu.

Sau khi trúng thầu với giá trị hơn 280 tỷ đồng, Tập đoàn Phúc Sơn tiếp tục chuyển nhượng toàn bộ khối lượng gói thầu cho Công ty Đồng Khánh và cắt chuyển lại gần 13 tỷ đồng để hưởng lợi.

Tại dự án này, Nguyễn Văn Hậu đã 5 lần gặp, đưa cho Đặng Văn Minh 600 triệu đồng và 40.000 USD.

Bỏ ngoài sổ sách 2.000 tỷ đồng

Vụ án tại Tập đoàn Phúc Sơn được xác định điển hình cho việc thông đồng với chủ đầu tư để trúng thầu sát giá dự toán, gây thất thoát tài sản Nhà nước. Để có được các dự án "làm ăn", Hậu đã đưa hối lộ hàng trăm tỷ đồng và hàng triệu USD cho các lãnh đạo, cán bộ... gây thiệt hại lớn cho ngân sách Nhà nước.

Năm 2016, Nguyễn Văn Hậu thỏa thuận mua lại cổ phần Công ty Sông Hồng Thăng Long nhằm tiếp tục dự án Chợ đầu mối Vĩnh Tường, sau khi dự án bị đình trệ.

Với sự "hỗ trợ" từ các lãnh đạo tỉnh Vĩnh Phúc, Hậu thực hiện các sai phạm như chuyển nhượng pháp nhân, hợp thức hóa thủ tục, gia hạn tiến độ trái quy định và mua lại lô đất thương mại 5,4 ha với giá giảm từ 708 tỷ đồng xuống còn 507 tỷ đồng.

Từ năm 2011-2022, Nguyễn Văn Hậu còn chỉ đạo giả mạo, khai man doanh thu và sử dụng hai hệ thống sổ sách kế toán nhằm bỏ ngoài sổ sách tiền bán nhà tại bốn dự án lớn. Tổng cộng, Tập đoàn Phúc Sơn thu hơn 3.540 tỷ đồng nhưng chỉ kê khai báo cáo thuế 1.400 tỷ đồng, giữ lại hơn 2.000 tỷ đồng ngoài sổ sách.

Nhận tiền hối lộ của Hậu "Pháo", các cựu lãnh đạo ở tỉnh dùng làm gì, cất đâu?

Chỉ ra thủ đoạn thông đồng, móc ngoặc trong vụ Hậu "Pháo", Bộ Công an kiến nghị gì với các bộ ngành?

Vì sao cựu Chánh văn phòng huyện Măng Thít làm đầu mối nhận của Hậu “Pháo” 76 tỷ đồng?