Ngày 27/9, chính phủ Indonesia đã thông báo cấm giao dịch thương mại điện tử trên các nền tảng truyền thông xã hội. Động thái này gây ra đòn giáng mạnh vào TikTok, ứng dụng video ngắn đang đầu tư mạnh mẽ vào nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á. Quy định mới được đưa ra chỉ 3 tháng sau khi TikTok cam kết trong vài năm tới sẽ đầu tư hàng tỉ USD vào Đông Nam Á, phần lớn tại Indonesia, nhằm thúc đẩy xây dựng nền tảng thương mại điện tử TikTok Shop.
Chính phủ Indonesia cho biết quy định mới có hiệu lực ngay lập tức, nhằm bảo vệ các thương nhân và thị trường ngoại tuyến, đồng thời cho biết thêm việc định giá “săn mồi” (thuật ngữ chỉ việc đặt giá thấp giả tạo để loại bỏ cạnh tranh) trên các nền tảng truyền thông xã hội đang đe dọa doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Trước đó, ngày 25/9, ông Zulkifli Hasan, Bộ trưởng Thương mại Indonesia, cho biết sẽ ký văn bản sửa đổi Quy định số 50/2020 của Bộ trưởng Thương mại trong đó liên quan đến hướng dẫn và giám sát giấy phép kinh doanh, quảng cáo và các giao dịch của các chủ thể kinh doanh được thực hiện thông qua hệ thống điện tử. Theo quy định mới, mạng xã hội sẽ bị cấm làm nền tảng bán hàng.
Tương lai của TikTok Shop ở Indonesia khó đoán định
Vào tháng 2/2021, TikTok Shop là sản phẩm đầu tiên được ra mắt tại thị trường Indonesia. TikTok, thuộc sở hữu của ByteDance Trung Quốc, có 125 triệu người dùng hoạt động hằng tháng ở Indonesia và đang tìm cách biến số người dùng khổng lồ này thành nguồn doanh thu thương mại điện tử. Kể từ đó, TikTok đã bắt đầu mở rộng hơn nữa hoạt động kinh doanh thương mại điện tử của mình sang Thái Lan, Việt Nam, Philippines, Malaysia và Singapore thuộc khu vực Đông Nam Á, cũng như nhiều thị trường nước ngoài như Vương quốc Anh và Mỹ.
So với khu vực châu Âu và Mỹ, thành tích của TikTok Shop ở Đông Nam Á rất vượt trội và thành tích tại thị trường Indonesia đặc biệt khiến người ta chú ý. Theo ước tính từ công ty nghiên cứu Momentum Works có trụ sở tại Singapore, thị phần của TikTok Shop tại Indonesia đã tăng từ 4,4% lên 13,2% vào năm 2023.
Với việc ký kết quy định mới, TikTok Shop Indonesia có thể phải đối mặt với nhiều biến số.
Bộ trưởng Thương mại Indonesia Zulkifli Hassan hôm 25/9 cho biết, nền tảng thương mại điện tử cần phải được tách biệt với mạng xã hội để ngăn chặn việc sử dụng dữ liệu cá nhân cho mục đích thương mại.
"Thương mại trên mạng xã hội chỉ có thể thúc đẩy quảng bá hàng hóa hoặc dịch vụ, không được phép giao dịch trực tiếp, không được phép thanh toán trực tiếp và không được phép hoạt động kinh doanh nhiều hơn. Nó chỉ có thể được sử dụng để quảng cáo. Nó chỉ giống như trên TV, bạn có thể quảng cáo, nhưng bạn không thể bán, cũng không thể thu tiền. Bởi vì đó là nền tảng kỹ thuật số nên việc của nó là quảng cáo", ông nói.
Ngoài ra, đối với hàng hóa nhập khẩu vào Indonesia, quy định mới cũng sẽ chuẩn hóa danh mục hàng hóa được phép buôn bán và đối xử giống như hàng hóa nội địa của Indonesia. Ông Hassan nói: "Ví dụ, thực phẩm phải có chứng nhận halal. Trong các sản phẩm điện tử, phải có tiêu chuẩn để chứng minh rằng đó là sản phẩm chính xác nên cách xử lý cũng giống như cách xử lý đối với thương nhân trong nước hoặc online".
Khi được hỏi liệu TikTok Shop có bị đóng cửa sau khi có quy định mới sửa đổi hay không, ông Hassan nhấn mạnh rằng quy định này nhắm đến tất cả các hoạt động thương mại điện tử trên mạng xã hội hiện có, trong đó có TikTok Shop, nhưng ông không muốn đề cập đến một thương hiệu cụ thể nào.
Đại diện TikTok Indonesia cho biết họ “quan ngại sâu sắc” về quy định mới, khi nó có thể “ảnh hưởng đến sinh kế của hơn 6 triệu tài khoản”, những người bán hàng địa phương đang hoạt động trên TikTok Shop.
Lệnh cấm được báo trước
Theo tin của các cơ quan truyền thông, một số quan chức chính phủ Indonesia đã ủng hộ việc tách biệt mạng xã hội và thương mại điện tử, cho rằng động thái này là để ngăn chặn các công ty như TikTok tham gia vào hành vi lũng đoạn gây hại cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ của đất nước.
Theo tính toán dựa trên dữ liệu do Hiệp hội Thương mại điện tử Indonesia công bố, tính đến tháng 10/2021, Indonesia có hơn 64,2 triệu doanh nghiệp nhỏ, vừa và siêu nhỏ, doanh thu chiếm 61% tổng sản phẩm quốc nội, trong đó các doanh nghiệp đã thực hiện số hóa chỉ chiếm 29,6%.
Để bảo vệ các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nước, Bộ Thương mại Indonesia vào tháng 7 năm nay đã tuyên bố rằng họ đang sửa đổi các quy định pháp luật liên quan đến thương mại điện tử; trong đó có quy định sản phẩm nhập khẩu trên các nền tảng thương mại giá thấp nhất không được dưới 1,5 triệu rupiah (khoảng 100 USD).
Một số người bán hàng xuyên biên giới Indonesia nói với Trung tâm tư vấn thị trường toàn cầu Shine Global rằng ngay từ đầu năm 2020, khi hải quan Indonesia tăng thuế đối với các gói hàng nhỏ xuyên biên giới, một số lượng đáng kể người bán hàng thương mại điện tử xuyên biên giới Indonesia đã phải từ bỏ hoạt động kinh doanh xuyên biên giới và chuyển sang hoạt động kinh doanh nội địa.
Vào ngày 12/9, ông Thứ trưởng Bộ Thương mại Indonesia tuyên bố tại phiên điều trần trước quốc hội rằng Indonesia đang có kế hoạch cấm giao dịch hàng hóa trên mạng xã hội theo các quy định thương mại mới.
Để đối phó với những hạn chế có thể có của Indonesia đối với thương mại điện tử trên mạng xã hội, TikTok đã tuyên bố việc tách truyền thông xã hội và thương mại điện tử thành các nền tảng khác nhau sẽ cản trở sự đổi mới, hy vọng chính phủ Indonesia sẽ cung cấp một sân chơi bình đẳng cho công ty và TikTok trong nhiều năm qua đã có rất nhiều đóng góp vào sự thành công của hàng triệu doanh nghiệp địa phương.
Bang Montana cấm TikTok: Cuộc chiến pháp lý giữa Mỹ và Trung Quốc bắt đầu
Sau Tiktok, Mỹ nhằm mục tiêu đến Shein, Temu với cáo buộc rủi ro dữ liệu và những vi phạm khác
Lemon8 có thể lại trở thành ứng dụng mạng xã hội, vươn đến đỉnh cao thành công như TikTok
Theo Sohu, Lianhezaobao
