Bài báo viết, Hoa Kỳ vốn tương đối thận trọng đối với vấn đề Biển Đông, tuy nhiên, Bộ trưởng Ngoại giao Mike Pompeo gần đây đã đưa ra một tuyên bố cứng rắn, lần đầu tiên bác bỏ yêu sách "Đường 9 đoạn" của Trung Quốc. Khi mà Washington lựa chọn cách “đấu” với Bắc Kinh giữa lúc cuộc đọ sức Mỹ - Trung đang gia tăng, các ý kiến phân tích cho rằng vấn đề Biển Đông là một lá bài tốt của Mỹ.
Tác giả bài báo viết, vấn đề lãnh thổ Biển Đông tiếp tục nóng lên. Hoa Kỳ, sau khi tuyên bố hôm thứ Hai (13/7) rằng yêu sách của Trung Quốc đối với chủ quyền Biển Đông là “hoàn toàn bất hợp pháp”, ngày thứ Tư (15/7) lại nói rõ sẽ ủng hộ các quốc gia trong khu vực cho rằng chủ quyền của họ ở Biển Đông đã bị Trung Quốc xâm phạm.
 |
|
Mỹ ngày càng tăng cường đưa tàu chiến tới Biển Đông để thực hiện "tự do hàng hải", tuần tra để kiềm chế Trung Quốc (Ảnh: amti.csis.org).
|
Tại cuộc họp báo, Ngoại trưởng Mike Pompeo nhắc lại rằng Hoa Kỳ sẽ đứng cùng trận tuyến với Liên minh các nước Đông Nam Á (ASEAN) để cung cấp sự ủng hộ thông qua kênh pháp lý. Nhưng ông ám chỉ rằng Hoa Kỳ sẽ ủng hộ thông qua ngoại giao chứ không phải về biện pháp quân sự.
Tuyên bố của Mỹ được đưa ra nhân dịp kỷ niệm 4 năm Tòa trọng tài Biển Đông (PCA) đưa ra phán quyết và đây cũng là lần đầu tiên Mỹ công khai tuyên bố rõ lập trường của mình về tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông. Bà Hoa Xuân Oánh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc phản ứng mạnh mẽ, bày tỏ Trung Quốc sẽ kiên định tiếp tục bảo vệ an ninh chủ quyền và các quyền và lợi ích hợp pháp của họ. Bà đe dọa: "Cây muốn im lặng nhưng gió chẳng ngừng; nếu Mỹ muốn gây nên sóng gió thì hãy để cuồng phong bão táp mạnh hơn ập tới”.
Tiến sĩ Lý Minh Giang (Li Mingjiang), Phó giáo sư tại Viện nghiên cứu quốc tế Sinnathamby Rajaratnam thuộc Đại học Công nghệ Nanyang (Nam Dương) Singapore, đã phân tích với Deutsche Welle rằng, Hoa Kỳ xưa nay luôn "không chọn đứng về phía nào" trong vấn đề Biển Đông, chỉ bày tỏ sự ủng hộ đối với tự do hàng hải, nay họ đã chọn đứng về một bên,điều này thể hiện sự thay đổi lớn trong chính sách của Mỹ.
 |
|
Tiến sĩ Lý Minh Giang: Mỹ đã chọn đứng về một bên, thể hiện sự thay đổi lớn trong chính sách của Mỹ về Biển Đông (Ảnh: Rti).
|
Ông Lý Minh Giang cho rằng vào lúc quan hệ Trung Quốc - Mỹ rất căng thẳng, Hoa Kỳ đang lợi dụng bất cứ cơ hội nào để “đánh” Trung Quốc. Việc họ "cường điệu" tranh chấp ở Biển Đông là gây áp lực với Bắc Kinh về chính trị và ngoại giao. "Việc dùng luật pháp quốc tế phê phán các yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông không có cơ sở pháp lý, làm tổn hại hình ảnh của Trung Quốc. Quan trọng hơn nữa, đối với Mỹ, vấn đề Biển Đông là một công cụ chính trị rất rẻ, dường như ít hoặc không phải trả bất cứ giá nào, chỉ thắng chứ không thua”.
Ông Lý Minh Giang cho rằng Mỹ sẽ gia tăng "các động tác nhỏ" ở Biển Đông, bao gồm tăng cường tuần tra và cũng có thể vận động các nước khác như Nhật Bản và Anh tới thực hiện tự do hàng hải và tuần tra khu vực Biển Đông. Hai bên Mỹ - Trung liệu có “cướp cò”, gây nên một cuộc xung đột quy mô lớn? Ông Lý Minh Giang cho rằng khả năng này là rất nhỏ, vì Mỹ không có chủ quyền ở Biển Đông, cũng không phải là một quốc gia tranh chấp và không có lý do gì để can thiệp trực tiếp. "Hoa Kỳ và Trung Quốc đọ sức quân sự ở Biển Đông. Không dễ để Hoa Kỳ đưa ra kết luận, điều này với họ sẽ có lợi hơn là chịu thiệt”.
Ông Gregory Poling, giám đốc Sáng kiến minh bạch hàng hải châu Á (AMTI) của Trung tâm nghiên cứu quốc tế và chiến lược Mỹ (CSIS), mới đây nói với CNN rằng Hoa Kỳ đã giữ im lặng về vấn đề này trong quá khứ và tuyên bố nghiêm khắc gần đây là "Một đòn nặng về ngoại giao", "có lợi cho các nước đối tác như Việt Nam và Philippines, đồng thời cũng gây áp lực lên châu Âu và các nước khác để họ không ngần ngại thấy cần phải nói điều gì đó”.
 |
|
Ông Gregory Poling, giám đốc Sáng kiến minh bạch hàng hải châu Á (AMTI): tuyên bố của Ngoại trưởng Mike Pompeo là "một đòn nặng về ngoại giao" đối với Trung Quốc (Ảnh: csis.org).
|
Hãng tin Associated Press cho rằng, Tổng thống Donald Trump đã bị chỉ trích vì chống lại dịch bệnh COVID-19 không hiệu quả. Ông cần phải thể hiện chính sách cứng rắn hơn với Trung Quốc trước đối thủ Joe Biden của đảng Dân chủ trước cuộc bầu cử tổng thống tháng 11 tới đây để có cơ hội được bầu lại. Ông Lý Minh Giang cho rằng ông Donald Trump đang chơi "con bài Trung Quốc" cho cuộc bầu cử, nhưng thẳng thừng về vấn đề Biển Đông để tranh thủ phiếu bầu có thể không phải là mục đích chính. "Hầu hết người Mỹ không biết Biển Đông ở đâu. Ông Trump muốn giành lấy phiếu bầu thì việc cấm dùng TikTok, Huawei sẽ có tác động trực tiếp hơn”.
Deutsche Welle viết, Tòa án Công lý Quốc tế Hague năm 2016 đưa ra phán quyết các hành động của Trung Quốc tại Biển Đông đã vi phạm luật pháp quốc tế. Hoa Kỳ trước nay chưa tỏ thái độ rõ ràng cho đến khi ông Mike Pompeo đưa ra tuyên bố vào thứ Hai (ngày 13/7) chỉ trích Trung Quốc trong nhiều năm “thực thi đe dọa để kiểm soát các nguồn tài nguyên ngoài khơi của Biển Đông”, “lấy cường quyền quyết định đúng sai” thay thế luật pháp quốc tế, thiết lập một “đế chế đại dương” ở Biển Đông và nhắc lại Mỹ không chấp nhận yêu sách “Đường 9 đoạn” trên vô lý của Trung Quốc.
