Tuyên bố trên - đi ngược lại sự đồng thuận quốc tế và cả luật pháp quốc tế - là động thái mới nhất cho thấy chính quyền Tổng thống Donald Trump thiên vị đồng minh Israel, điều chắc chắn sẽ làm dấy lên căng thẳng với người Palestine và gây chia rẽ sâu sắc giữa Washington với các đồng minh truyền thống của họ ở châu Âu.
"Sau khi nghiên cứu cẩn thận tranh luận pháp lý của tất cả các bên... chúng tôi nhận thấy việc thiết lập khu tái định cư dân sự của Israel ở khu Bờ Tây, về bản chất, là không vi phạm luật pháp quốc tế" - ông Pompeo nói, nhắc tới đánh giá mà Tổng thống Ronald Reagan đưa ra về khu tái định cư này vào năm 1981.
"Tuyên bố sai lầm"
Ngoại trưởng Mỹ cho hay, kết luận này "dựa trên các thực tế độc nhất, lịch sử và tình trạng của việc thiết lập các khu tái định cư dân sự ở khu Bờ Tây".
Sự thay đổi chính sách nhanh chóng mặt của Mỹ lập tức vấp phải phản ứng từ Liên minh châu Âu (EU), trong đó các nhà ngoại giao châu Âu cho rằng Tổng thống Trump chỉ muốn làm hài lòng các cử tri ủng hộ ông, thêm rằng động thái trên cho thấy Mỹ sẵn sàng hành động bất chấp luật pháp quốc tế.
Trước động thái quá bất ngờ, Bộ Ngoại giao Mỹ đã phải lập tức tung ra cảnh báo di chuyển đối với tất cả các cơ sở, lợi ích tư nhân và công dân của Mỹ ở khu vực Bờ Tây, Dải Gaza và Jerusalem.
Luật pháp quốc tế quy định rằng, một thế lực chiếm đóng không được phép xây dựng khu tái định cư dân sự trên các vùng lãnh thổ mà họ chiếm đóng. Theo luật pháp quốc tế, khu Bờ Tây được xem là vùng lãnh thổ bị chiếm đóng - tuy phía Israel phản đối.
Kể từ thời Tổng thống Jimmy Carter, không có vị Tổng thống Mỹ nào từng mô tả các khu tái định cư của Israel là "hợp pháp" mà chỉ coi chúng là "chướng ngại đối với hòa bình" hay "không hợp pháp". Không có vị Tổng thống nào, bao gồm cả Ronald Regan, từng đảo ngược chính sách mà Bộ Ngoại giao Mỹ đưa ra năm 1978 về khu tái định cư này.
Phía EU đã lập tức đưa ra một tuyên bố nhấn mạnh rằng quan điểm của họ "về chính sách tái định cư của Israel tại vùng lãnh thổ của người Palestine bị chiếm đóng là rõ ràng và không thay đổi: Mọi hành động tái định cư là phi pháp, theo luật pháp quốc tế, và gây ảnh hưởng tới giải pháp hai nhà nước cùng viễn cảnh hòa bình bền vững".
Thế lực chiếm đóng
EU cũng kêu gọi "Israel chấm dứt mọi hành động tái định cư, phù hợp với các cam kết của họ với tư cách một thế lực chiếm đóng".
Một nhà ngoại giao giấu tên ở châu Âu nói với CNN rằng tuyên bố của chính quyền Trump thể hiện sự khinh thường luật pháp quốc tế và là "quyết định đáng xấu hổ cho thấy chính quyền Trump đang tách rời sự đồng thuận quốc tế, sẵn sàng hành động bất chấp luật pháp quốc tế".
Quyết định gây sốc này chắc chắn sẽ bị người Palestine xem là "bằng chứng cho thấy chính quyền Trump đã và đang thực thi cái mà họ gọi là "Thỏa thuận Thế kỷ", thiên vị Israel, và là động thái nhằm làm hai lòng các nhóm cử tri Công giáo ở Mỹ vốn ủng hộ Israel"; nhà ngoại giao giấu tên nói.
Ngược lại, tuyên bố của ông Pompeo nhận được lời tán dương từ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, người đang phải đối mặt với khả năng bị kết án vì 3 cáo buộc tham nhũng.
"Ngày hôm nay, Mỹ đã thông qua một chính sách quan trọng giúp sửa chữa sai lầm lịch sử, khi chính quyền Trump rõ ràng bác bỏ tuyên bố sai lầm cho rằng các khu tái định cư của Israel ở Judea và Samaria là phi pháp chiếu theo luật pháp quốc tế" - ông Netanyahu nói.
Ông Saeb Erekat - Tổng thư ký ủy ban điều hành Tổ chức Giải phóng người Palestine (PLO) - đã lên án tuyên bố của ông Pompeo về các khu tái định cư Bờ Tây là hành động khác của chính quyền Trump nhằm "thay luật pháp quốc tế bằng luật rừng".
"Các khu tái định cư mà Israel xây dựng đã đánh cắp đất đai của người Palestine, thu giữ và khai thác các nguồn lực tự nhiên của người Palestine và gây chia tách, hạn chế việc di chuyển của người Palestine" - ông Erekat nói, đồng thời kêu gọi cộng đồng quốc tế "ra mọi biện pháp cần thiết để phản ứng và ngăn chặn hành vi vô trách nhiệm của Mỹ".
Theo CNN
