Nếu được xác nhận, việc từ chức của ông Terry Branstad – người mà chính quyền Bắc Kinh từng gọi là “mọt người bạn cũ của người dân Trung Quốc” – sẽ thêm một đòn giáng mới vào mối quan hệ đang căng thẳng giữa Mỹ và Trung quốc, vốn đã dấy lên nhiều lo ngại làm nảy sinh cuộc xung đột kiểu Chiến tranh Lạnh; theo giới phân tích.
Ngoại trưởng Pompeo đã ngợi khen ông Branstad trong một loạt đoạn tweet bất thường đăng tải trong hôm đầu tuần này, cảm ơn cựu Thống đốc bang Iowa vì vai trò của ông trong chiến lược tái cân bằng các mối quan hệ song phương của Tổng thống Donald Trump. Hiện vẫn chưa có xác nhận chính thức từ phía Bộ Ngoại giao Mỹ.
“Tôi cảm ơn ngài Đại sứ Terry Branstad vì hơn 3 năm rưỡi phục vụ người dân Mỹ với tư cách Đại sứ Mỹ ở nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa” – ông Pompeo viết trên Twitter – “Tổng thống Trump đã lựa chọn Đại sứ Branstad vì kinh nghiệm nhiều thập kỷ làm việc với Trung Quốc đã giúp ông trở thành nhân vật tốt nhất đại diện cho chính quyền và để bảo vệ lợi ích của Mỹ, những lý tưởng trong trong mối quan hệ quan trọng này”.
Hiện vẫn chưa rõ lý do vì sao mà Washington lại bất ngờ tuyên bố việc ông Branstad rời khỏi Bắc Kinh.
Phát ngôn viên bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân (Wang Wenbin) hôm 14/9 nói rằng Bắc Kinh vẫn chưa nhận được thông báo về việc Đại sứ Mỹ rời đi. Một số nguồn tin ngoại giao Trung Quốc xác nhận rằng về quyết định của Washington trong việc thay thế ông Branstad, nhưng cho hay động thái này là “khá bất ngờ”.
Tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP) dẫn một nguồn tin, nói rằng Đại sứ Branstad cho đến gần đây vẫn đang cố gắng sửa chữa mối quan hệ giữa hai nước và duy trì các kênh liên lạc, bất chấp nhiều tín hiệu đáng lo trong mối quan hệ giữa hai siêu cường.
Ông Branstad mới đây cũng trở thành tâm điểm tranh cãi khi tờ Nhân dân Nhật báo của Trung Quốc từ chối đăng tải một bài viết mà ông gửi có nội dụng bảo vệ quan điểm cứng rắn với Trung Quốc của ông Trump, có tiêu đề “Tái thiết lập mối quan hệ dựa trên sự nhân nhượng lẫn nhau”.
Ong Pompeo đã chỉ trích kịch liệt tờ báo này, nói rằng sự việc trên cho thấy hành động đạo đức giả cùng nỗi lo sợ tự do ngôn luận, tranh luận nghiêm túc của Bắc Kinh; theo SCMP. Nhưng việc Nhân dân Nhật báo từ chối đăng tải bài của ông Branstad chỉ là một trong số hàng loạt vụ việc khiến quan hệ Mỹ-Trung ngày càng căng thẳng.
Việc ông Branstad từ chức “rõ ràng là tin tồi tệ cho mối quan hệ song phương”, vốn đang trong thời điểm thách thức nhất kể từ khi hai nước chính thức bình thường hóa quan hệ vào năm 1979; theo nhà phân tích An Gang ở Bắc Kinh.
Tuần trước, Trung Quốc công bố các hạn chế mới đối với hoạt động của các nhà ngoại giao Mỹ đang làm việc ở đại lục và Hong Kong; họ gọi đây là phản ứng đáp trả trước các biện pháp tương tự của Mỹ hồi năm ngoái. Sau khi cả hai nước hạn chế và tước thị thực của các nhà báo trong các tháng gần đây, Washington tuần trước đã hủy thị thực của 1.000 công dân Trung Quốc.
SCMP dẫn một nguồn tin cho hay, ông Branstad khó có thể sớm được thay thế bởi sắp tới kỳ bầu cử Tổng thống Mỹ vào tháng 11 tới đây, và trong bối cảnh hai nước đang căng thẳng.
Mặc dù chính quyền Kinh thường chỉ đổ lỗi cho ông Trump cùng các cố vấn hàng đầu của ông như ông Pompeo, vì quan hệ căng thẳng hiện nay, nhưng Đại sứ Branstad lại rất được lòng ở Trung Quốc; theo các nhà ngoại giao và chuyên gia Trung Quốc.
Ông Branstad, người sẽ sang tuổi 74 trong năm nay, được Thượng viện phê chuẩn bổ nhiệm Đại sứ tại Trung Quốc và tuyên thệ vào tháng 5/2017. Việc chỉ định ông Branstad – người đã biết Chủ tịch Tập Cận Bình từ năm 1985 – được Bắc Kinh xem là cử chỉ thiện chí của ông Trump.
Theo hãng tin News Now của Iowa, ông branstad có khả năng sẽ hỗ trợ chiến dịch tranh cử của ông Trump ở bang này để chống lại đối thủ đảng Dân chủ Joe Biden.
