Vụ việc diễn ra ngay sau khi các vòng đàm phán về bình thường hóa quan hệ giữa Israel và Arab Saudi sụp đổ, mặc dù hai nước đều coi Iran là thù địch.
Lãnh đạo hai nước đã tham dự một cuộc họp hồi tuần trước nhằm vạch ra lộ trình bình thường hóa quan hệ, theo Wall Street Journal. Tờ báo này đăng tải thông tin trên chỉ vài giờ sau khi Bộ Quốc phòng Iran tuyên bố rằng Tiến sĩ Mohsen Fakhrizadeh, nhà khoa học dẫn đầu “Dự án Amad”, một chương trình hạt nhân vào đầu những năm 2000.
Tiến sĩ được coi là “cha đẻ” của chương trình hạt nhân Iran đã tử nạn trong một vụ tấn công ven đường hôm thứ Sáu vừa qua. Một số quan chức quân sự và chính trị gia ở Iran gọi vụ việc này là “ám sát” và cáo buộc Israel đã thực hiện vụ tấn công.
“Những kẻ khủng bố đã ám sát một nhà khoa học tài năng của Iran ngày hôm nay. Hành động hèn hạ - có nhiều dấu hiệu cho thấy vai trò của Israel – cho thấy rõ động cơ gây chiến của những kẻ thủ phạm” Ngoại trưởng Iran Javad Zarif viết trên Twitter – “Iran kêu gọi cộng đồng tình báo và đặc biệt là EU chấm dứt tiêu chuẩn kép đáng hổ thẹn và lên án hành động của nhà nước khủng bố”.
Một số quan chức khác của Iran đã kêu gọi trả thù cho cái chết của ông Fakhrizadeh.
“Trong những ngày cuối cùng sự nghiệp chính trị kiểu đánh bạc của đồng minh của chúng, những kẻ phục quốc tìm cách tăng cường và gia tăng sức ép đối với Iran để khuấy động một cuộc chiến toàn lực” – Hossein Dehghan, cố vấn của lãnh tụ tối cao Iran, viết trên Twitter – “Chúng ta sẽ giáng sấm sét xuống đầu những kẻ giết người và chúng ta sẽ khiến chúng hối hận vì hành động của chúng!”.
Người đứng đầu lực lượng vũ trang Iran, Mohammad Bagheri, còn nhắc tới “thực thể phục quốc hiểm độc” trong bình luận mà tờ Times of Israel dẫn lại nói về vụ tấn công. “Các nhóm, thủ lĩnh và phần tử khủng bố liên quan tới hành động hèn hạ này nên biết rằng một đòn trả thù kinh hoàng đang chờ chúng”; Bagheri nói.
 |
Tiến sĩ Mohsen Fakhrizadeh trong một cuộc họp với lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei vào năm 2019 (Ảnh: CNN) |
Tờ Wall Street Journal cho hay giới chức Arab Saudi, Israel và Mỹ đã xác nhận với các phóng viên của họ rằng cuộc họp hồi tuần trước vẫn được tổ chức, mặc dù Arab Saudi bác bỏ thông tin này. Nhiều quan chức nói rằng Arab Saudi có thể sẽ nối lại đàm phán ngay khi Tổng thống sơ cử Joe Biden nhậm chức.
Israel từ lâu đã là bên cực lực phản đối chương trình hạt nhân của Iran. Năm 2018, họ nắm được một số tài liệu và lấy làm bằng chứng cho thấy Iran có nhiều cách để tiếp tục phát triển chương trình hạt nhân bất chấp một số thỏa thuận ngăn cấm nước này làm vậy. Nhiều người tin rằng chính Israel là bên đã tổ chức nhiều vụ tấn công nhằm vào các nhà khoa học hạt nhân của Iran trong quá khứ.
Trong khi đó, Arab Saudi và Iran cũng có cuộc xung đột kéo dài nhiều thập kỷ nhằm tranh giành tầm ảnh hưởng trong khu vực.
Quan hệ thù địch giữa Iran với cả Arab Saudi và Israel đã tạo nền tảng chung để hai nước này tham gia các vòng đàm phán hòa bình. Nhưng theo Wall Street Journal, các vòng đàm phán có thể phải đợi đến lúc ông Biden nhậm chức mới có thể tiếp diễn.
