Từ 15/9, "gã khổng lồ" công nghệ của Trung Quốc sẽ bị gạch tên khỏi danh sách khách hàng của các nhà cung cấp linh kiện trên toàn cầu. Thế giới của Huawei sẽ thay đổi hoàn toàn. Sự vươn lên của hãng với tư cách nhà sản xuất thiết bị viễn thông và smartphone lớn nhất thế giới trong suốt thập kỷ qua cũng có nguy cơ đứng chững lại.
Theo nội dung kiểm soát xuất khẩu của Bộ Thương mại Mỹ đưa ra ngày 17/8, các nhà cung cấp không phải doanh nghiệp Mỹ trên toàn cầu phải ngừng bán linh kiện sản xuất bằng công nghệ Mỹ cho Huawei. Nếu muốn tiếp tục "mối làm ăn" với đại diện Trung Quốc này, các nhà cung cấp cần có giấy phép đặc biệt từ chính quyền Tổng thống Donald Trump.
 |
|
Nhân viên làm việc trên dây chuyền sản xuất điện thoại di động Huawei ở Đông Hoản, Trung Quốc. Cuộc đàn áp của Mỹ đã chặn đứng công ty khỏi nhiều nhà cung cấp chính. Ảnh: Reuters
|
Các linh kiện quan trọng với Huawei đều rơi vào thế khó, từ vật liệu bán dẫn chủ chốt, màn hình, ống kính máy ảnh đến bảng mạch in. Huawei đã dự trữ các loại chip cần thiết từ cuối năm 2018, nhưng chưa rõ liệu hãng đã trữ đủ linh kiện điện tử, như màn hình tiên tiến hay ống kính máy ảnh cho điện thoại, hay chưa.
Wu Chia-chau, Chủ tịch Nanya Technology, cho biết: "Các thiết bị điện tử vô cùng phức tạp. Nếu thiếu bất kỳ linh kiện nào, bạn cũng không thể lắp được một thiết bị hoàn chỉnh, dù là điện thoại thông minh, máy tính xách tay hay máy trạm".
Su Tze-yun, Giám đốc Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Quốc gia Đài Loan, đồng thời là chuyên gia về chuỗi cung ứng, cho biết Huawei có thể tìm kiếm một vài linh kiện phân khúc thấp để thay thế. "Nhưng điều đó sẽ làm giảm tính cạnh tranh của sản phẩm và thậm chí chúng còn lạc hậu, đẩy hãng thụt lùi về thời điểm cách đây 10 năm", ông cho hay.
Nội bộ hãng công nghệ lớn nhất Trung Quốc với đội ngũ hơn 190.000 nhân viên và doanh thu trên 850 tỷ nhân dân tệ (124 tỷ USD), đang đứng trước nguy cơ "chảy máu" nhân tài. Hãng đã đánh mất hàng trăm nhân viên vào tay các đối thủ. "Đội ngũ phát triển chip của Huawei, những người từng làm việc quên ngày đêm, giờ đột nhiên có cường độ làm việc dễ thở", một giám đốc điều hành ngành sản xuất chip tiết lộ. "Các nhân viên đang chờ đợi công ty giao xuống những nhiệm vụ quan trọng tiếp theo, nhưng đồng thời họ cũng nhận thấy nhiều điều vô định phía trước".
Số phận của Huawei không chỉ ảnh hưởng tới riêng hãng mà còn là "thời khắc trọng đại" với cả ngành công nghiệp nói chung.
Các nhà cung cấp phải điều chỉnh trước việc mất một khách hàng lớn. Các hãng đối thủ về thiết bị viễn thông và điện tử tiêu dùng, như Apple, Samsung Electronics, Xiaomi, Oppo, Vivo, Ericsson và Nokia, đã sẵn sàng giành giật thị phần. Trong khi đó, những công ty mua thiết bị 5G từ Huawei phải tìm kiếm giải pháp thay thế. Tất cả khiến chuỗi cung ứng công nghệ phải rúng động.
Vì sao Mỹ trừng phạt Huawei
Sự vươn lên mạnh mẽ của Huawei và mối liên hệ giữa hãng với chính phủ Trung Quốc từ lâu đã trở thành mối bận tâm của Mỹ. Nhưng căng thẳng chỉ thực sự leo thang rõ rệt kể từ khi Tổng thống Donald Trump lên nắm quyền, đặc biệt là thời khắc Mạnh Vãn Chu, Giám đốc tài chính của Huawei, đồng thời là ái nữ của nhà sáng lập Nhậm Chính Phi, bị bắt tại Canada theo đề nghị từ phía Mỹ, với cáo buộc vi phạm các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran vào cuối năm 2018.
Tháng 5 năm ngoái, Mỹ liệt Huawei vào danh sách đen thương mại nhằm hạn chế việc hãng này sử dụng các công nghệ của Mỹ, theo đó yêu cầu những nhà cung cấp là doanh nghiệp Mỹ chỉ được phép bán hàng cho Huawei khi được chính phủ chấp thuận.
Tháng 5 năm nay, chính quyền Washington siết chặt thêm lệnh trừng phạt, yêu cầu ngay cả các nhà sản xuất không phải doanh nghiệp Mỹ - chẳng hạn Taiwan Semiconductor Manufacturing Co., đơn vị sản xuất chip tiếp xúc lớn nhất thế giới đến từ Đài Loan - không được sản xuất bất kỳ linh kiện nào cho cả Huawei và công ty bán dẫn HiSilicon thuộc sở hữu của Huawei, nếu linh kiện đó sử dụng thiết bị Mỹ.
Tháng 8 vừa qua, Mỹ đã phát động làn sóng đàn áp thứ ba đối với Huawei. Theo đó, tất cả các nhà cung cấp sử dụng công nghệ của Mỹ sẽ bị cấm bán linh kiện cho Huawei khi chưa được cấp giấy phép.
Có công ty nào được cấp giấp phép không
Đến nay, đây vẫn là câu hỏi chưa có lời đáp, dù một số công ty tiết lộ họ mong muốn có được giấy phép từ Mỹ để kinh doanh với Huawei.
Sau khi Huawei bị liệt tên vào vào Danh sách đen thương mại, hầu hết nhà sản xuất chip của Mỹ đã dừng các lô hàng, nhưng một số khác, trong đó có Qualcomm và Intel, đã thông báo nối lại giao thương sau khi được Chính phủ Mỹ cấp giấy phép cho một vài sản phẩm.
Khi mọi chuyện ổn thỏa, MediaTek của Đài Loan, nhà phát triển chip di động lớn thứ hai thế giới sau Qualcomm, xác nhận với Nikkei rằng đơn vị này đã nộp hồ sơ xin cấp giấy phép để nối lại một số hoạt động kinh doanh với Huawei. Samsung Electronics, Samsung Display và SK Hynix cũng được cho là đã nộp đơn xin cấp giấy phép. Thế nhưng TSMC vẫn chưa tiết lộ liệu hãng có ý định tìm kiếm sự đồng thuận của Washington hay không.
Nhiều luật sư cho hay vì Mỹ đã sửa đổi quy tắc kiểm soát xuất khẩu của mình, nên những công ty từng được cấp giấy phép bán hàng cho Huawei cần làm thủ tục xin cấp lại. "Ngay cả khi đã được cấp giấy phép trao đổi thương mại theo nội dung quy tắc hồi tháng 5, những công ty này vẫn cần xin cấp một giấy phép khác hoặc giấy phép sửa đổi nếu muốn tham gia vào hoạt động thương mại được đề cập trong bộ quy tắc mới", ông Harry Clark, đối tác của công ty luật Orrick Mỹ cho biết.
Mảng điện thoại của Huawei sẽ bị ảnh hưởng thế nào
Trong lĩnh vực kinh doanh điện thoại thông minh, đến nay Huawei phần nào cho thấy khả năng phục hồi trước sự kìm kẹp của Mỹ. Trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 6, Huawei thậm chí đã vượt mặt Samsung để trở thành hãng bán điện thoại thông minh lớn nhất thế giới. Nhưng vấn đề đang ngày càng chồng chất.
Loạt chip Kirin của Huawei, vốn là điểm mạnh của những chiếc điện thoại thông minh hàng đầu và được coi là biểu tượng cho năng lực đổi mới của hãng, phải đối mặt với nguy cơ bị xóa sổ do lệnh cấm của Mỹ. Vừa qua, Huawei cho biết họ sẽ bắt đầu sử dụng hệ điều hành HarmonyOS 2.0 của riêng mình cho dòng điện thoại thông minh từ năm sau, qua đó cho thấy Huawei không còn mong đợi tiếp tục nối lại sợi dây hợp tác với Google. Đồng thời hãng thừa nhận tình trạng thiếu hụt nguồn cung cấp chip sẽ ảnh hưởng đến doanh số bán điện thoại thông minh của hãng.
Theo thống kê từ công ty nghiên cứu Canalays, Huawei đã gặp khó tại thị trường châu Âu, nơi doanh số bán hàng của hãng giảm 16% trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 6 năm nay, trong khi Samsung và Xiaomi lần lượt đạt mức tăng trưởng 20 và 48% so với cùng kỳ năm ngoái. "Samsung đã nhanh chóng chớp lấy thời cơ khi Huawei bị liệt vào danh sách đen thương mại của Mỹ, họ đã ngầm xây dựng vị thế như một phương án thay thế ổn định trong những hoạt động giao thương với các nhà bán lẻ và đơn vị kinh doanh quan trọng", trích từ nội dung nghiên cứu của một nhà phân tích Canalays.
Donnie Teng, chuyên viên phân tích đến từ Nomura Securities, nhận định hoạt động kinh doanh trong mảng di động của Huawei phải đối mặt với hàng loạt bất ổn nghiêm trọng.
"Về triển vọng của dòng điện thoại thông minh mũi nhọn sắp ra mắt - được biết đến với tên Mate 40, mẫu điện thoại trọng điểm với tham vọng thay thế iPhone - Huawei tỏ ra vô cùng dè dặt", ông Teng cho hay. "Chúng tôi dự đoán Huawei sẽ dần mất đi thị phần, ngay cả ở Trung Quốc... sau ngày định mệnh 15/9", ông nói.
Nhà phân tích Jeff Pu của GF Securities dự báo doanh số smartphone của hãng này thậm chí có thể giảm sâu từ con số 195 triệu máy trong năm nay và 240 triệu máy trong năm 2019, xuống còn vẻn vẹn 50 triệu vào năm tới, nếu Mỹ không có động thái nới lỏng lệnh trừng phạt.
Các mảng kinh doanh khác
Trong suốt hàng chục năm qua, thiết bị viễn thông vốn là mảng kinh doanh trụ cột của Huawei, đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các nhà mạng lớn của Trung Quốc xây dựng cơ sở hạ tầng 5G. Huawei đã lên dây cót chuẩn bị các linh kiện cần thiết trước ít nhất một năm trời. Tuy nhiên, tốc độ lắp đặt 5G ở Trung Quốc đã chậm lại khi Huawei gấp rút tái thiết kế và loại bỏ càng nhiều linh kiện Mỹ khỏi các sản phẩm của mình càng tốt.
Bên ngoài lãnh thổ Trung Quốc, nhiều quốc gia, trong đó có Anh, đã hạn chế sử dụng thiết bị của hãng này.
Stephane Teral, nhà phân tích viễn thông kỳ cựu tại LightCounting Market Research, dự báo: "Tính đến nay, Huawei là nhà cung cấp thiết bị mạng viễn thông lớn nhất thế giới và do đó hãng cũng là khách hàng tiêu thụ linh kiện lớn nhất của bất kỳ nhà cung cấp nào trong hệ sinh thái... Dự kiến hãng sẽ chịu thiệt hại tài sản thế chấp rất lớn".
Huawei chiếm khoảng 28% thị trường thiết bị viễn thông. Nếu hãng không thể duy trì doanh số bán hàng hay tiếp tục cung ứng, bên hưởng lợi có thể là Samsung, Ericsson và Nokia, cũng như một số nhà cung cấp đến từ Nhật Bản như NEC và Fujitsu.
Teral cho hay Samsung, một cái tên mới nhưng đầy năng nổ trong lĩnh vực kinh doanh thiết bị mạng và viễn thông, sẽ là bên được hưởng lợi nhiều nhất bởi hãng này đã giành được thị phần ở các thị trường quan trọng như Nhật Bản và Mỹ, đồng thời có được sức hút ở nhiều thị trường khác. Teral tiết lộ: Thương vụ trị giá 6,7 tỷ USD gần đây với Verizon đã chính thức nâng bậc Samsung lên danh sách nhà cung cấp hàng đầu, sáng ngang với Ericsson, Huawei và Nokia. Điều đó cũng có thể giúp ích ít nhiều cho cái tên NEC của Nhật Bản, vốn là đối tác của Samsung.
Cơ hội cho các đối thủ
Samsung, vốn là đối thủ lớn nhất của Huawei trong lĩnh vực điện thoại thông minh, đã rất tích cực tung ra thêm nhiều sản phẩm mới. Mới đây, hãng này đã mở bán smartphone màn hình gập thế hệ thứ hai tại nhiều quốc gia, trong đó có Đài Loan, trong khi smartphone màn hình gập của Huawei vẫn chỉ được bày bán tại Trung Quốc. Hai nhà sản xuất smartphone lớn nhất theo doanh số bán hàng cũng chính là những cái tên tiên phong sản xuất điện thoại màn hình gập năm 2019, với nỗ lực phô diễn năng lực công nghệ và vực dậy thị trường smartphone đang xuống dốc khi đó.
Xiaomi, Oppo và Realme - những thương hiệu đến từ Trung Quốc - cũng đang dần mở rộng thị phần của mình tại thị trường châu Âu.
"Xiaomi hoạt động vô cùng năng nổ ở nước ngoài kể từ khi Huawei thống trị thị trường trong nước. Nhưng Xiaomi vẫn có thể giành lại thị phần ở Trung Quốc khi Huawei không thể tung ra nhiều mẫu điện thoại thông minh như trước đây", Chiu Shih-fang, chuyên viên phân tích đến từ Viện Nghiên cứu Kinh tế Đài Loan nhận định.
Apple cũng không để tuột mất cơ hội này. Dù quá trình sản xuất iPhone 5G bị trì hoãn, "ông lớn" của Mỹ dự kiến ra mắt một loạt sản phẩm mới vào ngày 15/9, đồng thời yêu cầu các bên cung cấp chuẩn bị đầy đủ linh kiện cho 80 triệu iPhone mới. Một tín hiệu dự báo tương lai vô cùng lạc quan của hãng.
Ông Teng đến từ Nomura cho biết năm tới, tất cả đối thủ của Huawei - từ Samsung, Oppo, Vivo và Xiaomi, cho đến Apple - đều hy vọng mỗi bên sẽ giành được "20 đến 30 triệu khách hàng" từ tay Huawei. Phía các nhà phân tích cho hay Samsung và Xiaomi đang tỏ ra tích cực hơn những đối thủ khác khi đặt nhiều đơn hàng với chuỗi cung ứng hơn.
Các nhà cung cấp chip bán dẫn bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm Huawei
Việc gấp rút bán những lô linh kiện cuối cùng cho Huawei đã giúp nhiều nhà cung cấp công nghệ có được tháng 8 bội thu. Doanh số hàng tháng của MediaTek tăng 42% so với cùng kỳ năm ngoái. Chỉ số báo cáo của Novatek, đơn vị cung cấp chip điều khiển mạch tích hợp màn hình, cho thấy doanh thu hàng tháng của công ty tăng hơn 30%. Con số này của TSMC cũng tăng 16%.
Nhìn chung, giá trị xuất khẩu linh kiện điện tử từ Đài Loan sang Trung Quốc tăng trưởng khoảng 30% so với cùng kỳ năm ngoái.
Sức nóng cũng lan sang thị trường chip DRAM, loại chip cần thiết trong hầu hết các thiết bị điện tử. Nghiên cứu của Nikkei cho thấy giá giao ngay cho loại chip DDR4 8 gigabyte chuẩn là khoảng 2,95 USD (mức giá theo báo cáo vào cuối tuần trước), cao hơn 7% so với mức thấp gần đây vào đầu tháng 9. Theo một nguồn tin từ nhà kinh doanh chất bán dẫn của Nhật Bản, Huawei đang cố gắng "gom mua" khi lệnh cấm vận của Washington đang đến rất gần.
Tuy nhiên, có thể thấy rõ những công ty này đứng trước rủi ro sụt giảm doanh thu đột ngột sau khi không thể tiếp tục giao hàng cho Huawei nữa. Họ sẽ cần thêm thời gian để cân bằng lại danh mục khách hàng của mình.
TSMC, đơn vị cung cấp có Huawei là khách hàng tiêu thụ lớn thứ hai, chiếm gần 20% doanh thu của hãng, đã nhanh chóng "lấp đầy" vài khoảng trống nhờ nhu cầu tăng mạnh về cơ sở hạ tầng 5G, ứng dụng điện toán hiệu suất cao và điện thoại thông minh 5G đến từ các khách hàng khác như Apple, Nvidia và AMD.
Tuy nhiên, không phải nhà cung cấp nào cũng có cơ sở khách hàng đa dạng như vậy và dấu hiệu chững lại của nền kinh tế toàn cầu lại kéo theo thêm nhiều bất ổn. ASE Technology Holding, nhà đóng gói và thử nghiệm chip lớn nhất thế giới, đã cảnh báo rằng lệnh cấm nhằm vào Huawei sẽ ảnh hưởng đến doanh thu năm 2020.
Các nhà phân tích cho biết một số đơn vị sản xuất chip nhớ của Hàn Quốc, như Samsung và SK Hynix, cũng phải chịu nhiều tác động tiêu cực. Theo Eugene Investment & Securities, Huawei là khách hàng lớn thứ hai của Samsung về vật liệu bán dẫn, chỉ đứng sau Apple, chiếm 3,2% doanh số của công ty. Còn với SK Hynix, Huawei chiếm 11,4% doanh số.
Một số nhà cung cấp cho hay họ kỳ vọng nhu cầu về 5G vẫn tăng cao và thị trường dần ổn định trở lại sau những bất ổn. Joe Tseng, người phát ngôn của Win Semiconductors, đơn vị cung cấp lâu năm cho Huawei, tiết lộ: "Chúng tôi không thể tránh khỏi những tác động ngắn hạn. Nhưng về lâu dài, chúng tôi tin rằng thị trường vẫn có nhu cầu và sẽ ổn định, tái cân bằng, đồng thời nhu cầu 5G vẫn còn rất cao".
Số phận Huawei thế nào sau cuộc bầu cử Mỹ
Dù ai lên cầm quyền vào ngày 3/11 tới, nhiều người vẫn tin rằng căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc vẫn tiếp diễn khi hai nền kinh tế lớn nhất thế giới cạnh tranh để giành vị trí tối cao về công nghệ.
Joe Biden, ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ và là người thách thức Trump tái đắc cử, đã đưa ra lập trường cứng rắn đối với Trung Quốc. Chiến dịch của Biden nêu bật các chính sách kiềm chế sức mạnh và ảnh hưởng kinh tế của Trung Quốc, đồng thời tăng khả năng cạnh tranh của Mỹ trong các lĩnh vực công nghệ bao gồm 5G và trí tuệ nhân tạo.
Tuy nhiên, Biden công khai chỉ trích cuộc chiến thương mại của Trump mang tính "hủy diệt" đối với nền kinh tế Mỹ. Nếu đắc cử, Biden cho biết ông sẽ hợp tác chặt chẽ hơn với các đồng minh trong việc xây dựng mặt trận thống nhất, nhằm gây áp lực với Trung Quốc ở nhiều lĩnh vực khác nhau, nhưng ông đồng thời sẵn sàng ngồi vào bàn hợp tác với Bắc Kinh để giải quyết những thách thức toàn cầu.
Nhiều nhà quan sát thị trường và giám đốc điều hành trong ngành tin rằng nếu Biden đắc cử, Mỹ có thể sẽ đối thoại nhiều hơn với Trung Quốc và thậm chí nới lỏng lệnh cấm đối với một số sản phẩm điện tử tiêu dùng ít liên quan đến an ninh quốc gia và các lĩnh vực quan trọng như mạng lõi 5G và trí tuệ nhân tạo.
Theo VnExpress
