Năm 2020, Vitaliy Yatsenko đến nhận một bưu kiện chứa chất kích thích trái phép tại một bưu điện ở thủ đô Kiev và bị 10 cảnh sát bắt giữ. Tuần này, anh ta đã được rút ngắn bản án 5 năm tù để gia nhập lực lượng vũ trang của Ukraine.
Trong một dấu hiệu cho thấy quân đội Ukraine đang rất cần thêm quân mới, Kiev đã bắt đầu tuyển mộ tù nhân từ các nhà tù để phục vụ trong lực lượng vũ trang của nước này. Chính phủ cho biết 4.656 tù nhân đã nộp đơn đăng ký tham gia chương trình mà trong đó các tù nhân sẽ phải phục vụ cho đến khi chiến tranh kết thúc, trước khi giành được tự do.
Kiev phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn khi làn sóng tình nguyện nhập ngũ sục sôi ban đầu mờ nhạt dần, và mất đi lợi thế trước kẻ địch có thể huy động được lực lượng đông gấp 3 lần rưỡi. Nhiều đơn vị tiền tuyến nói rằng họ đang kiệt sức và Ukraine đang phải vật lộn để tuyển đủ quân để ngăn chặn các cuộc tấn công ngày càng gia tăng của Nga.
Để tuyển mộ hàng trăm nghìn binh sĩ mới, Ukraine đã phải hạ độ tuổi huy động quân, tăng bồi thường tài chính cho quân đội và tìm cách ép buộc những người đàn ông trong độ tuổi quân nhân trốn ra nước ngoài trở về nước và chiến đấu.
Tuần này, Yatsenko sẽ rời phòng giam và gia nhập quân đội. Đối với nhiều người giống như người đàn ông 23 tuổi này, chương trình này là cơ hội để chuộc lỗi.
“Tôi cảm thấy xấu hổ khi ở trong tù”, Yatsenko nói trong một cuộc phỏng vấn tại nhà tù nơi anh đang bị giam giữ. “Đây là cơ hội để tôi trở thành người có ích”.
Yatsenko không biết mình sẽ được cử đi đâu và sẽ được giao vai trò gì. Anh ấy vẫn chưa nói với mẹ mình, nhưng cho biết anh được thúc đẩy một phần bởi mong muốn làm cho bà tự hào sau khi chịu án tù.
Việc tuyển mộ những người bị kết án trong thời chiến là khá phổ biến trong lịch sử, và họ thường bị giao cho những vai trò nguy hiểm nhất. Napoléon trong quá khứ từng triển khai các lữ đoàn như vậy và cả Đức Quốc xã cũng từng tuyển mộ tội phạm và tù nhân chính trị làm binh sĩ. Sau Thế chiến II, hoạt động này đã chấm dứt ở nhiều quốc gia, chủ yếu là bởi họ không cần huy động quy mô lớn nữa.
Cuộc xung đột ở Ukraine đã khiến hoạt động này được hồi sinh.
Theo chương trình của Ukraine, những người bị kết án về một số tội danh nhất định sẽ không đủ điều kiện nhập ngũ. Ví dụ, những người bị kết án về bạo lực tình dục, tai nạn giao thông dẫn đến tử vong và giết người nếu vụ việc xảy ra với nhiều người hoặc được thực hiện với tính chất “tàn bạo đặc biệt”, cùng những hạn chế khác; theo Оlena Vysotska, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Ukraine.
Bộ Tư pháp Ukraine ước tính chính quyền có thể tuyển dụng khoảng 5.000 người từ các nhà tù. Nga trước đây cũng có hoạt động này nhưng chưa bao giờ xác nhận tổng số tù nhân mà họ tuyển dụng. Tuy nhiên, số liệu từ cơ quan quản lý nhà tù cho thấy tổng số tù nhân của nước này đã giảm hơn 35.000 người trong khoảng thời gian từ tháng 5/2022 đến tháng 1/2023.
Một quan chức cấp cao tại nhà tù nơi Yatsenko thụ án cho biết, một số tù nhân có tiền án nghiêm trọng hơn đã được thông báo rằng họ không thể nhập ngũ, điều khiến họ thất vọng. Tương tự như vậy, một số tù nhân đã bày tỏ sự quan tâm và chỉ rút lui khi được thông báo về những rủi ro trên chiến trường, ông nói.
Những người bị kết án sẽ được đưa vào các đơn vị đặc biệt, nhưng không rõ họ sẽ được giao cho nhiệm vụ gì.
Volodymyr Barandich, một tân binh khác, cho biết anh rất nóng lòng muốn ra tù để đảm nhận vị trí trên chiến trường. Khoảng 6 tháng trước, Barandich còn là hạ sĩ quân đội phục vụ quanh thị trấn Avdiivka, một trong những điểm nóng nguy hiểm nhất của tiền tuyến, nhưng bị kết án vì tội buôn bán ma túy. Barandich vẫn khẳng định mình vô tội và cho rằng mình bị một người bạn cũ gài bẫy.
“Tôi cảm thấy xấu hổ vì tôi đang ở đây trong khi các đồng nghiệp của tôi vẫn ở tuyến đầu”, ông nói và cho biết bản thân vẫn còn phải chịu gần 5 năm tù giam.
Người đàn ông 32 tuổi này đã phục vụ trong quân đội được 6 năm trước khi bị bỏ tù. Trong thời gian ở tù, ông cho biết ông chưa bao giờ mất đi hy vọng được trở lại tiền tuyến. Sau đó vào tháng 5, lúc đang ở trong xưởng của nhà tù thì một người tù nhân khác nói với ông rằng một đạo luật đã được thông qua cho phép những người trong tù được nhập ngũ.
“Cuối cùng đã đến”, ông cho hay đã có suy nghĩ như vậy sau khi nghe tin.
Cả Barandich và Yatsenko đều nói rằng họ không lo lắng khi phải chiến đấu.
Bạn gái của Barandich, Alina, lại nói rằng cô rất lo lắng. Nhưng cô vẫn ủng hộ quyết định của một người đàn ông luôn cảm thấy thoải mái trong quân đội.
“Tại sao anh ta phải ngồi tù nếu anh ta có thể phục vụ đầy đủ cho đất nước của mình?”, cô nói.
Yatsenko lớn lên trong gia cảnh nghèo khó ở Kiev. Anh nói rằng anh ta buôn bán chất cấm chỉ vì muốn có tiền.
Xấu hổ vì bị kết án, bạn gái đã bỏ anh ta. Khi nghe tin anh bị bắt, mẹ anh rất tức giận và mắng rằng anh thật ngu ngốc.
“Tôi thật ngu ngốc”, anh nói.
Mặc dù chương trình này được một số người hoan nghênh ở Ukraine, một số người khác lại bày tỏ lo ngại trên mạng xã hội về cách kiểm soát những người bị kết án có vũ trang.
Các quan chức Ukraine cho biết chương trình của họ xử lý các tội phạm ít nghiêm trọng. Vysotska từ Bộ Tư pháp cho biết, những người đã phạm tội giết người có thể nộp đơn nhưng đơn của họ phải trải qua quá trình đánh giá rủi ro với nhà tù, cơ quan tư pháp và công tố.
Vysotska cho biết có những người yêu nước trong số những người bị kết án muốn cải tạo bản thân. Bà nói, nhà tù nên tập trung vào việc sửa chữa hành vi và hòa nhập xã hội của mọi người với cuộc sống bên ngoài chứ không phải việc giam giữ.
Yatsenko cho biết các tù nhân khác nói với anh rằng họ sẽ xem anh và những người bị kết án khác sẽ ra sao trước khi quyết định. Trong chuyến viếng thăm nhà tù gần đây, nhiều người đàn ông trông buồn chán đứng hút thuốc trong sân. Một số lao động dưới trời nắng nóng để tạo ra những chướng ngại vật bằng bê tông được gọi là “răng rồng” cho quân đội.
“Nhưng cuộc sống trong tù vẫn chỉ như một trại nghỉ hè nếu so sánh với chiến trường”, Barandich nói.
"Cú nhảy tử thần": Quân đội Nga triển khai robot "Ếch" trên chiến trường Ukraine
Tổng thống Putin tung ra loạt cảnh báo sắc lạnh cho NATO về xung đột Ukraine
Nga tiết lộ Ukraine mất 50.000 quân mỗi tháng, thiếu binh sĩ trầm trọng
Theo Wall Street Journal
