CNN ngày 14/3 đưa tin, Bộ Tư lệnh Châu Âu của Mỹ (United States European Command, EUCOM) ra tuyên bố, tướng James Heck, Tư lệnh Không lực Mỹ tại Châu Âu, nói chiếc máy bay không người lái MQ-9 Reaper "bị máy bay Nga đâm trúng khiến nó bị rơi và thiệt hại hoàn toàn". Người phát ngôn của Bộ Tư lệnh Châu Âu của Mỹ tuyên bố hiện chiếc MQ-9 "Reaper" bị rơi ở Biển Đen vẫn chưa được tìm thấy.
Cùng ngày, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price cho biết đã triệu tập Đại sứ Nga tại Mỹ và Đại sứ Mỹ ở Moscow cũng đã giao thiệp với Bộ Ngoại giao Nga về vụ việc; Mỹ cũng thông báo cho các đồng minh và đối tác về vụ này.
MQ-9 là máy bay không người lái tầm xa được trang bị cho quân đội Mỹ, có thể bay trên không liên tục hơn 24 giờ.
 |
Máy bay trinh sát-tấn công tầm xa MQ-9 Reaper của Mỹ (Ảnh: Sina). |
Quan điểm trái ngược
Theo tin tức được quân đội Mỹ công bố, chiếc máy bay không người lái MQ-9 "Reaper" khi đó đang bay trên không phận quốc tế của Biển Đen, sau đó bị hai máy bay chiến đấu Su-27 của Nga chặn lại.
Một tuyên bố từ EUCOM cho biết, quân đội Nga đã điều động 2 máy bay chiến đấu Su-27 để đánh chặn chiếc UAV MQ-9. Người phát ngôn Lầu Năm Góc, Chuẩn tướng Patrick Ryder, ngày 14/3 cho biết thêm rằng máy bay Nga đã bay gần máy bay không người lái trong 30 đến 40 phút trước khi va chạm vào lúc 7 giờ sáng theo giờ CET (giờ miền Trung châu Âu).
CNN đưa tin Lực lượng Không quân Mỹ (USAF) đã xác nhận tin này, nói rằng "một máy bay chiến đấu Su-27 của Nga đã đâm va vào cánh quạt chiếc máy bay không người lái của Mỹ". John Kirby, điều phối viên truyền thông chiến lược của Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng, nói ông Jake Sullivan, Trợ lý của Tổng thống Mỹ về các vấn đề an ninh quốc gia, đã thông báo cho ông Biden về vụ việc.
Tối 14/3, Bộ Quốc phòng Nga đã đáp lại cáo buộc của quân đội Mỹ, phủ nhận việc máy bay Nga “tiếp xúc" với chiếc UAV Mỹ, nói rằng vụ tai nạn của máy bay không người lái là do nó cơ động gấp, dẫn đến bị rơi do mất kiểm soát.
 |
Phía Mỹ cho rằng chiếc Su-27 của Nga (trái) đã đâm va vào cánh quạt của chiếc MQ-9 khiến nó bị rơi (Ảnh: news.seehua). |
Ngày 14/3 theo giờ địa phương, Bộ Quốc phòng Nga đã đưa ra tuyên bố về việc phát hiện một máy bay không người lái của quân đội Mỹ trên Biển Đen vào ngày hôm đó.
Tuyên bố chỉ ra rằng vào sáng ngày 14/3, thiết bị giám sát không phận của Lực lượng Hàng không Vũ trụ Nga đã phát hiện ra một máy bay không người lái MQ-9 của Mỹ đang bay theo hướng tiếp cận biên giới quốc gia Nga trên vùng biển Biển Đen. Trong khi bay, chiếc máy bay không người lái đã tắt bộ phát đáp và vi phạm biên giới của khu vực phân định chế độ sử dụng không phận tạm thời được thiết lập cho Chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga.
Bộ Quốc phòng Nga nhấn mạnh rằng để xác định lai lịch kẻ xâm nhập, các máy bay chiến đấu của Lực lượng Phòng không Nga đã được phép cất cánh. Khoảng 9 giờ 30 phút, chiếc máy bay không người lái MQ-9 mất kiểm soát do cơ động gấp, mất dần độ cao và đâm xuống nước. Các máy bay chiến đấu của Nga đã không sử dụng vũ khí trong suốt quá trình này, không tiếp xúc với máy bay không người lái và quay trở về sân bay an toàn.
Chuyên gia quân sự Trung Quốc Trương Học Phong, trả lời phỏng vấn trang The Paper (www.thepaper.cn) nói, hiện tại hai bên đều giữ vững quan điểm của mình và kết luận phụ thuộc vào việc liệu các bên có đưa ra bằng chứng chắc chắn hay không. Chiếc UAV MQ-9 có hệ thống quang điện tử, nó có thể giám sát tình hình xung quanh theo thời gian thực và truyền hình ảnh về mặt đất nếu xảy ra việc máy bay Nga xả dầu ra không khí và đâm va vào cánh quạt chiếc UAV. Ngoài ra, theo thông lệ, máy bay chiến đấu Nga ngăn chặn máy bay Mỹ cũng sẽ quay video toàn bộ quá trình; nếu quân đội Mỹ tung tin thất thiệt, Nga cũng có thể đáp trả bằng "hình ảnh và sự thật".
 |
Máy bay Su-27 của Nga đã nhiều lần xuất kích ngăn chặn B-52 Mỹ trên vùng trời Biển Đen (Ảnh: Sina). |
Phía Nga hạ giọng
UAV MQ-9 Reaper là phiên bản nâng cấp của UAV trinh sát MQ-1 Predator của Tập đoàn General Atomics Aeronautical. Đưa vào hoạt động từ 2007, kích thước lớn hơn, động cơ cánh quạt công suất mạnh hơn, có thể mang thiết bị trinh sát và vũ khí nhiều hơn; số điểm treo vũ khí đã tăng từ 2 trên MQ-1 lên 4 và nó có thể mang tên lửa không đối đất AGM-114 "Hellfire", bom dẫn đường bằng laser GBU-12 và tên lửa không đối không "Stinger" và khả năng tấn công mặt đất của nó đã được tăng lên rất nhiều.
Theo thông tin được quân đội Mỹ đưa ra trước đó, MQ-9 là loại máy bay không người lái tầm xa được quân đội Mỹ trang bị, có thể bay liên tục trên không hơn 24 giờ và được quân đội Mỹ trang bị với số lượng lớn. Sau khi máy bay được đưa vào sử dụng, nó đã được triển khai rộng rãi ở châu Âu, Trung Đông, Afghanistan và các khu vực khác, đồng thời trở thành máy bay trinh sát trên không chủ lực của quân đội Mỹ. Do thường xuyên thực hiện các nhiệm vụ tiếp cận trinh sát và trinh sát mặt trận, MQ-9 cũng là loại UAV của Mỹ bị bắn hạ nhiều.
Chỉ huy Lực lượng Hàng không vũ trụ của Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran tháng 11 năm 2018 tuyên bố họ đã "bắt giữ" thành công một máy bay không người lái MQ-9 "Reaper" của quân đội Hoa Kỳ. Liên quan đến vụ việc này, các quan chức Mỹ vào thời điểm đó cho biết "không có gì để trả lời".
Vào tháng 2/2021, Iran đã trưng bày UAV "tích hợp giám sát và tấn công" mới nhất sản xuất trong nước, có tên Kaman-22, rất giống với UAV MQ-9 của Mỹ.
Hồi tháng 8/2019, Reuters dẫn lời đài truyền hình Al-Masirah của lực lượng vũ trang Houthi ở Yemen cho biết họ đã bắn hạ một máy bay không người lái MQ-9 của Mỹ ở Đông Nam thủ đô Sana. Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ sau đó đã trả lời: "Chúng tôi biết các tin nói một máy bay không người lái MQ-9 đã bị bắn hạ ở Yemen. Chúng tôi không có thêm bất kỳ thông tin nào để cung cấp vào thời điểm này".
Về việc liệu vụ rơi máy bay không người lái của Mỹ trên Biển Đen có gây nên xung đột quân sự giữa hai bên hay không, ông Trương Học Phong cho rằng khả năng xảy ra xung đột quân sự trực tiếp là rất nhỏ vì bị rơi là máy bay không người lái nên không có thương vong về người; các bên đều đưa ra quan điểm riêng, phía Nga phủ nhận cáo buộc của quân đội Mỹ cho thấy Nga không muốn leo thang, và bước tiếp theo sẽ chủ yếu phụ thuộc vào phản ứng của chính phủ Mỹ và quân đội Mỹ.
 |
UAV Kaman-22 của Iran được cho là làm nhái MQ-9 Reaper của Mỹ (Ảnh: Sina). |
"Hiện tại Nga có rất ít máy bay không người lái có thể bay liên tục lâu và UAV Nga chủ yếu thực hiện các nhiệm vụ gần biên giới Nga-Ukraine hoặc gần các khu vực do Nga kiểm soát. Sự trả đũa của quân đội Mỹ có rất ít cơ hội làm rơi máy bay không người lái của Nga. Nếu Mỹ bắn hạ máy bay có người lái của Nga thì rủi ro rất lớn, tình hình dễ leo thang đến mức mất kiểm soát. Trương Học Phong phân tích: “Trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine, liệu vụ rơi máy bay không người lái Mỹ có khiến NATO cung cấp nhiều vũ khí tấn công hơn cho Ukraine hay không đáng được quan tâm; chẳng hạn như việc cung cấp Tên lửa đạn đạo chiến thuật Lục quân và máy bay chiến đấu, v.v."
Ukraine đã nhiều lần yêu cầu Mỹ viện trợ "Tên lửa chiến thuật lục quân" với tầm bắn hơn 300 km và máy bay chiến đấu F-16, nhưng Mỹ từ chối, nói rằng không có Tên lửa chiến thuật lục quân dư thừa để cung cấp cho Ukraine.
