Trong một đoạn video đăng tải ngày 25/11 vừa qua, nhà khoa học Hạ Kiến Khuê (He Jiankui) đã công bố về sự ra đời của 2 bé gái mang trong mình DNA được chỉnh sửa bằng kỹ thuật CRISSPR-Cas9, phương pháp cho phép các nhà khoa học loại bỏ và thay thế một đoạn mã DNA với độ chính xác nhất định.
Mặc dù là một thành tựu đột phá trong Y học, nhưng hành vi biến đổi gene của phôi bào vẫn bị cấm ở nhiều quốc gia bởi những thay đổi DNA sẽ mang lại hậu quả di truyền khôn lường trên toàn bộ nhóm gene, trong tương lai.
Nhà khoa học Hạ Kiến Khuê tuyên bố: “Hai cô bé đã an toàn và khỏe mạnh như bất kỳ đứa trẻ bình thường khác”. Ông Kiến Khuê là một nhà khoa học được đào tạo tại Đại học Stanford và hiện đang làm việc cho một cơ sở thí nghiệm tại thành phố Thâm Quyến (phía nam Trung Quốc). Tuy đã cung cấp bằng chứng về nghiên cứu của mình, nhưng tài liệu mà ông này đưa ra chưa được kiểm nghiệm bởi bất kỳ hội đồng chuyên gia nào.
Giữa làn song chỉ trích dữ dội về khía cạnh đạo đức của thí nghiệm, Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc đã ra lệnh cho cơ quan chức trách “nghiêm túc điều tra và xác minh” tuyên bố của ông Hạ Kiến Khuê. Ủy ban Y tế và Kế hoạch hóa gia đình của Thâm Quyến cho biết họ đang lập nhóm điều tra về những đơn vị đã cấp phép, cũng như xem xét toàn bộ quy trình nghiên cứu của ông Khuê.
| 120 nhà Khoa học Trung Quốc nhận định: “Chiếc hộp Tận thế đã được mở, nhưng chúng tôi vẫn có cơ hội đóng nó trước khi quá muộn”. |
Theo The Guardian, trong khi các quốc gia khác vẫn đang trì hoãn các thử nghiệm lâm sàng theo phương pháp CRISPR, thì Trung Quốc vẫn đang đẩy mạnh những nghiên cứu như vậy. Năm 2016, một bệnh nhân ung thư phổi tại Trung Quốc đã được chữa lành nhờ sử dụng các tế bào biến đổi gene. Bắc Kinh đang lên kế hoạch xây dựng cơ sở dữ liệu DNA lớn nhất thế giới.
Tuy nhiên, chính các nhà khoa học tại Đại lục cũng tỏ ra bàng hoàng trước công bố của ông Hạ Kiến Khuê. 120 nhà khoa học danh tiếng đã phát đi một tuyên bố chung, lên án nó là điên rồ và kêu gọi chính quyền ban hành đạo luật nghiêm cấm loại hình thí nghiệm này.
 |
|
Chỉnh sửa gene có thể chữa lành các căn bệnh di truyền nhưng cũng là một phương pháp gây tranh cãi. Ảnh: SCMP |
120 nhà khoa học Trung Quốc nhận định: “Chiếc hộp Tận thế đã được mở ra, nhưng chúng tôi vẫn có cơ hội đóng nó trước khi quá muộn”. Họ chỉ trích công trình của ông Khuê là “bất công cho các nhà khoa học Trung Quốc, những người siêng năng, sáng tạo và luôn bám sát tôn chỉ đạo đức khoa học”.
Trong bối cảnh bị phản ứng kịch liệt, Viện nghiên cứu của trường Đại học Khoa học và Công nghệ Phương Nam ở thành phố Thâm Quyến đã từ chối nhận trách nhiệm về nghiên cứu của ông Hạ Kiến Khuê: “Công trình nghiên cứu của ông Khuê thực hiện bên ngoài trường”. Đồng thời, phát ngôn viên của trường cho rằng nghiên cứu của ông này đã “vi phạm nghiêm trọng đạo đức và quy tắc xã hội”.
Trong báo cáo gửi tới cơ quan điều tra, Bệnh viện HarMoniCare Phụ nữ và Trẻ em ở thành phố Thâm Quyến, nơi ông Khuê cho biết đã nhận được sự chấp thuận của một hội đồng quản trị để tiến hành nghiên cứu, đã thẳng thừng phủ nhận liên hệ với ông.
Hiện tại, Trung Quốc chưa có sắc lệnh cấm hành vi sử dụng phương pháp biến đổi gene trên phôi để sinh sản. Nhưng Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Y tế nước này đã ban hành các bộ quy tắc đạo đức nói rõ không được phép sử dụng phôi người và động vật biến đổi để cấy vào con người.
Ngoài ra, một nhóm gồm hơn 40 luật sư đã yêu cầu Bắc Kinh điều tra vi phạm của nhà khoa học Hạ Kiến Khuê. Tổ chức 140 nhà nghiên cứu HIV của Trung Quốc cũng đưa ra tuyên bố phản ứng nghiên cứu của ông.
Mặt khác, các nhà khoa học quốc tế nhìn nhận rằng đây là vụ việc cực kỳ nghiêm trọng. Một số cho rằng thông qua video trên Youtube không phải là cách chính thống để công bố một phát hiện khoa học. Một số khác cảnh báo việc phơi bày phôi và tên của đứa trẻ mang gene biến đổi là cực kỳ vô trách nhiệm.
Giáo sư về di truyền học và phôi người ở Đại học Quốc tế London, Joyce Harper cho biết: “Ngày nay, báo cáo về việc chỉnh sửa bộ gene của con người để phòng chống HIV vẫn là quá sớm, nguy hiểm và thiếu trách nhiệm”.
 |
|
Dư luận Trung Quốc lo ngại các gia đình khá giả có thể sử dụng phương pháp biến đổi gene tạo ra siêu nhân. Ảnh: SCMP
|
Mạng xã hội Trung Quốc, Weibo cũng dậy sóng vì kết quả nghiên cứu này. Cộng đồng mạng nước này tỏ ra lo ngại về khả năng các cặp vợ chồng giàu có sử dụng phương pháp CRISPR để “thiết kế trẻ sơ sinh” và tạo ra “siêu nhân”.
Một số người dùng thậm chí còn trích dẫn lời tiên đoán của cố nhà khoa học lỗi lạc Stephen Hawking: “Một khi siêu nhân xuất hiện, sẽ có những vấn đề chính trị nghiêm trọng mà loài người (giống nòi không thể cạnh tranh) không thể xử lý… Có lẽ, loài người sẽ chết hoặc trở nên kém quan trọng. Thay vào đó, sẽ có một cuộc đua sinh vật tự thiết kế, và cải thiện với tốc độ ngày càng tăng”.
Trong video phát đi ngày 25/11, ông Hạ Kiến Khuê đã tự bảo vệ nghiên cứu trước những lời chỉ trích như vậy: “Trong vòng 40 năm nữa, các quy định và đạo đức đã phát triển cùng công nghệ IVF (Thụ tinh trong ống nghiệm)… Phẫu thuật gene là bước tiến mới của IVF, và nó chỉ mang ý nghĩa giúp đỡ một số ít gia đình”.
Ông Kiến Khuê lý giải cặp bé gái Lulu và Nana được sinh ra nhờ công nghệ IVF thông thường. Điểm đặc biệt là trứng đã được chỉnh sửa đặc biệt trước khi cấy vào bụng mẹ. Ông chỉ tập trung vào phòng chống khả năng lây nhiễm HIV vì cha của các bé là bệnh nhân HIV. Ông nói tiếp: “Bây giờ, anh ta đã có một lý do để sống, để làm việc. Anh ấy đã có mục
Ông Khuê dự kiến sẽ có bài phát biểu vào ngày 28/11 trước hội nghị khoa học về biến đổi gene tại Hồng Kông. Ông nói: “Tôi hiểu rằng nghiên cứu của mình sẽ gây tranh cãi, nhưng tôi tin các gia đình cần công nghệ này. Tôi sẵn sàng chấp nhận những lời chỉ trích thay cho họ”.
Theo The Guardian
