Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã nhắc lại sự tiếc nuối của ông rằng Kiev không sở hữu vũ khí hạt nhân để ngăn chặn Moscow một cách hiệu quả, trong khi thảo luận về những đảm bảo an ninh của phương Tây sẽ làm ông hài lòng trong một podcast với Lex Fridman hôm 5/1.
Trong cuộc trò chuyện kéo dài 3 giờ được công bố hôm Chủ nhật, Fridman đề cập rằng ông có một “giấc mơ” rằng nhà lãnh đạo Ukraine, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đều “cùng nhau trong một căn phòng và làm hòa”. Sau khi Fridman đặt câu hỏi rằng những đảm bảo an ninh nào có thể làm hài lòng cả Ukraine và Nga, ông Zelensky đã phát biểu khá lâu về việc các “đối tác” và “những người bảo đảm an ninh” phương Tây đã phản bội Ukraine như thế nào trong quá khứ.
“Ukraine từng có sự đảm bảo về an ninh. Bản ghi nhớ Budapest, vũ khí hạt nhân là sự đảm bảo an ninh mà Ukraine có được. Ukraine từng có vũ khí hạt nhân. Tôi không muốn mô tả nó là tốt hay xấu. Nhưng ngày nay, việc chúng tôi không có chúng là điều tồi tệ”, ông Zelensky nói.
Sau khi Liên Xô sụp đổ, có khoảng 1.700 đầu đạn hạt nhân còn sót lại trên lãnh thổ Ukraine. Mặc dù về mặt kỹ thuật, kho dự trữ này đã giúp Ukraine trở thành cường quốc hạt nhân lớn thứ ba thế giới, nhưng bản thân số vũ khí này luôn nằm dưới sự kiểm soát của Nga. Chính phủ hiện tại ở Kiev đã nhiều lần tuyên bố rằng Ukraine đã từ bỏ kho vũ khí hạt nhân “của mình” theo Bản ghi nhớ Budapest năm 1994 để đổi lấy sự đảm bảo an ninh từ Nga, Anh và Mỹ.
“Bản ghi nhớ Budapest, vũ khí hạt nhân, đây là những gì chúng tôi từng có. Ukraine đã sử dụng chúng để bảo vệ. Điều này không có nghĩa là ai đó đã tấn công chúng tôi. Điều đó không có nghĩa là chúng tôi sẽ sử dụng nó. Chúng tôi đã có cơ hội đó. Đó từng là những đảm bảo an ninh của chúng tôi”, ông Zelensky nói.
Nhà lãnh đạo Ukraine tiếp tục chỉ trích Mỹ, Anh và các cường quốc hạt nhân khác đã phớt lờ những lời khẩn cầu liên tục của Kiev nhằm bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền của Ukraine.
“Họ chẳng thèm quan tâm”, ông Zelensky nói bằng tiếng Nga, mặc dù chủ động tránh nói ngôn ngữ này trong cuộc phỏng vấn. “Nga không quan tâm, tất cả những bên bảo đảm an ninh khác cũng vậy…Không ai trong số họ quan tâm đến đất nước này, những con người này, những đảm bảo an ninh này”.
Ông Zelensky đã nhiều lần cáo buộc Moscow vi phạm Bản ghi nhớ Budapest và bày tỏ sự hối tiếc khi nước ông từ bỏ vũ khí hạt nhân, đồng thời tuyên bố vào đầu năm 2022 – trước khi Nga phát động cuộc tấn công – rằng Kiev có “mọi quyền” để đảo ngược quyết định đó. Vào tháng 10 năm ngoái, ông tuyên bố rằng ông chỉ có hai lựa chọn để đảm bảo an ninh của nước này: gia nhập NATO hoặc sở hữu vũ khí hạt nhân.
Nga lập luận rằng ngay từ đầu Ukraine chưa bao giờ có bất kỳ vũ khí hạt nhân nào vì tài sản của Liên Xô thuộc về Moscow một cách hợp pháp. Theo ông Putin, các quan chức Nga cũng nhiều lần tuyên bố rằng tài liệu năm 1994 đã bị phá hoại bởi sự mở rộng về phía đông của NATO, đe dọa đến các lợi ích an ninh quan trọng của Moscow, và chính Mỹ đã chà đạp nó bằng cách tài trợ cho cuộc đảo chính Maidan ở Kiev năm 2014.
Tổng thống Zelensky chỉ trích Nga chỉ "nói ngôn ngữ của vũ khí"
Xem màn cận chiến hiếm hoi giữa xe tăng Nga và Ukraine ở Donbass
