Trận chiến tại Nhà máy thép Azovstal từ lâu đã không chỉ là cuộc tranh giành một nhà máy hay thậm chí một thành phố, nó đã được Ukraine và phương Tây định hình thành biểu tượng của “tinh thần chiến đấu bất khuất của người Ukraine”. Nhưng đối với phía Ukraine, một vấn đề đau đầu là phải làm gì với "Tiểu đoàn Azov" (thực ra là một trung đoàn) đã cố thủ trong nhà máy suốt bao nhiêu ngày? Chả lẽ giương mắt nhìn họ bị quân đội Nga tiêu diệt trên chiến trường? Vào thời điểm mà các biện pháp quân sự không còn có thể cứu được lực lượng này, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tiết lộ, "Chúng tôi đang nghiên cứu các phương án ngoại giao để cứu đội quân còn lại tại Nhà máy thép Azovstal."
Nhà máy thép Azovstal được mô tả trên các phương tiện truyền thông phương Tây như sau: "Nhà máy có diện tích hơn 4 dặm vuông, có một mạng lưới đường hầm được đào sâu dưới lòng đất và các boongke được cho là có thể chịu được một vụ nổ hạt nhân, nó là một pháo đài hoàn hảo có thể chống lại mọi thứ vũ khí của thế kỷ XXI".
 |
Nhà máy thép Azovstal bị tàn phá nặng nề. |
Kênh truyền hình Anh Sky News nói: "Khi ghi lại lịch sử về cuộc chiến của Nga ở Ukraine, hãy nhớ đến cái tên này - Nhà máy thép Azovstal", “Trên thực tế, trận chiến đẫm máu này có thể so sánh với trận chiến tàn khốc ở Stalingrad trong Thế chiến thứ Hai”.
Tuy nhiên, cho dù Ukraine và phương Tây gắn cho cuộc giao tranh ở đó có ý nghĩa lớn lao như thế nào, thì có một thực tế phũ phàng là các chiến binh "Tiểu đoàn Azov" đang bị bao vây hiện đã không hề có ảo tưởng gì về tương lai.
"Vào hôm thứ Sáu (6/5), quân đội Nga đã cố gắng một lần nữa đánh tan sự kháng cự của Ukraine tại nhà máy thép Azovstal ở Mariupol để cho phép Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố thành công trên chiến trường tại cuộc diễu binh tổ chức ở Quảng trường Đỏ Moscow vào ngày 9/5". Báo Anh Financial Times cho biết, từ hôm 3/5, Moscow đã tiếp tục trở lại chiến dịch quân sự đánh vào các boongke dưới nhà máy thép Azovstal.
Bà vợ của Denis Prokopenko, chỉ huy tiểu đoàn Azov, cho biết các chiến binh Ukraine "sẽ không đầu hàng, họ chỉ hy vọng vào một phép màu".
 |
Dân thường đã sơ tán hết ra khỏi Nhà máy thép Azovstan. |
Bà nói rằng bà đã có một cuộc điện thoại với chồng vào thứ Năm (5/5) và ông Prokopenko nói rằng ông sẽ yêu bà mãi mãi. “Tôi đã phát điên vì điều đó,” bà nói: "Đây dường như là một lời vĩnh biệt”.
Thị trưởng Mariupol cho biết ông muốn đàm phán về việc sơ tán an toàn quân đội Ukraine đang cố thủ bên trong nhà máy thép, bao gồm Tiểu đoàn Azov, lính thủy đánh bộ, các thành viên của Lực lượng Vệ binh Quốc gia và các thành viên của Lực lượng Cảnh sát biển.
Nếu cuộc đàm phán thất bại, lựa chọn còn lại hoặc là tìm cách đột phá vòng vây của Nga, để quân đội Ukraine có được nguồn tiếp tế lương thực, đạn dược và thuốc men, tiếp tục chiến đấu trong nhà máy; hoặc là Ukraine phát động cuộc phản công để phá vỡ vòng vây của quân Nga.
Để tạo con đường sống cho quân đội Ukraine ở bên trong nhà máy, Tổng thống Ukraine đã nhiều lần đe dọa rằng nếu Nga tiêu diệt quân phòng thủ và dân thường Ukraine bên trong nhà máy thép Azovstal thì Ukraine sẽ không tiến hành bất kỳ cuộc đàm phán nào với Nga.
Đêm khuya ngày 6/5, ông Zelensky lại một lần nữa phát biểu, tuyên bố rằng ông đang tiến hành các nỗ lực ngoại giao thông qua các quốc gia và người trung gian có ảnh hưởng để cứu quân đội Ukraine tại Nhà máy thép Azovstal ở Mariupol.
Zelensky cho biết ông hy vọng các chiến binh còn mắc kẹt tại nhà máy thép Mariupol sẽ được giải cứu. "Chúng tôi đang nghiên cứu các phương án ngoại giao để cứu các binh lính vẫn còn ở Azovstal"; "Những người hòa giải có ảnh hưởng cũng đã tham gia", "các quốc gia có tầm ảnh hưởng cũng vào cuộc". Tuy nhiên, ông Zelensky không cho biết thêm chi tiết.
Về phía Nga, truyền thông rất ít đưa thông tin về cuộc giao tranh tại nhà máy thép Azovstal; thay vào đó tập trung đưa tin vào việc sơ tán dân thường và sự có mặt của “lính đánh thuê phương Tây” trong nhà máy.
Hãng thông tấn Nga Sputnik ngày 7/5 đưa tin, ông Jan Gakin, Trưởng cố vấn của chính phủ "Cộng hòa Nhân dân Donetsk" nói rằng trong Nhà máy thép Azovstal ở Mariupol có thể có các sĩ quan quân đội cấp cao của Mỹ, Pháp và Anh.
Gakin nói: “Dù sao thì tôi cũng có thể xác nhận rằng có những sĩ quan quân đội cấp cao nước ngoài ở đó, trước hết là từ các nước châu Âu. Các thành viên của Tiểu đoàn Azov theo chủ nghĩa dân tộc bị bắt và những dân thường ra khỏi đó đều nói như thế. Tức là, chúng tôi có thể đánh giá điều này căn cứ từ lời kể của những người khác. Mặt khác, việc Ukraine định xóa bỏ sự phong tỏa đối với Tiểu đoàn Azov ở trong Nhà máy và các đại diện nước ngoài tham gia đàm phán, đặc biệt là việc Tổng thống Pháp Emmanuel Macron thường xuyên điện thoại và thỉnh cầu, cũng gián tiếp chứng minh điều này”.
Trả lời câu hỏi về việc những lính đánh thuê có thể đến từ những quốc gia nào, ông Gakin nói: "Đại thể là Mỹ, Anh, Pháp; ít nhất là như vậy."
Điều mà Gakin nói chính là "con cá lớn" ở Nhà máy thép Azovstal mà thế giới bên ngoài đồn đoán từ lâu.
 |
Tổng thống Ukraine Zelensky nói đang tiến hành các nỗ lực ngoại giao thông qua các quốc gia và người trung gian để cứu quân đội Ukraine tại Nhà máy thép Azovstal. |
Ngoài ra, một phóng viên quân sự Nga cho biết, ngày 7/5, một toán vũ trang mang cờ trắng đã đến điểm tập kết sơ tán dân thường nằm bên trong khu vực Nhà máy thép Azovstal, và đại diện quân đội Nga đã tới địa điểm này để giao tiếp với họ. Các nhà báo Nga cho biết, đây là cuộc tiếp xúc trực diện đầu tiên giữa quân đội Nga và quân Ukraine bảo vệ Nhà máy thép Azovstal. Tin này đã được giới truyền thông đưa rộng rãi vào sớm ngày 8/5.
Xem ra, dù Nga và Ukraine vẫn đang giao tranh, nhưng cuộc mặc cả phía sau để tìm kiếm tối đa lợi ích cho mình, cũng là điều tất yếu.
Trong khi đó, theo trang tin Hồng Kông Đông Phương ngày 8/5, chiến dịch sơ tán thường dân đã kết thúc với sự bảo trợ của Liên Hợp Quốc và Hội Chữ thập đỏ quốc tế. Phó Thủ tướng Ukraine Vereshuk hôm thứ Bảy (7/5) nói, tất cả người già, phụ nữ và trẻ em đã được sơ tán khỏi Nhà máy thép Azovstal và phần này của chiến dịch nhân đạo đã hoàn tất. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói có hơn 300 người đã được cứu khỏi nhà máy thép.
Những người dân bị mắc kẹt trong nhà máy đã được sắp xếp di dời theo từng đợt. Theo báo cáo, tính đến sáng thứ Bảy, vẫn còn khoảng 100 dân thường và hàng trăm binh sĩ bên trong nhà máy, nhiều người trong số họ bị thương.
Các quan chức Donetsk cho biết tổng cộng 152 người, trong đó có 32 trẻ em, đã được sơ tán khỏi Mariupol từ 8 giờ sáng đến 4 giờ chiều hôm thứ Bảy và hiện đang tạm trú tại địa điểm do Cơ quan tình hình khẩn cấp Donetsk bố trí để chờ được sắp xếp thêm.
