Hà Lan có dân số chỉ hơn 17 triệu người, nhưng cũng là quê hương của ASML, công ty ngôi sao trong chuỗi cung ứng linh kiện bán dẫn toàn cầu. Công ty cung cấp những cỗ máy sản xuất chip công nghệ cao mà Trung Quốc rất muốn có quyền truy cập.
Mỹ dường như đã thuyết phục Hà Lan dừng các chuyến hàng đến Trung Quốc vào thời điểm này, nhưng mối quan hệ có vẻ khó khăn khi Hà Lan buộc phải cân nhắc triển vọng kinh tế của đất nếu bị cắt khỏi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Vai trò quan trọng của ASML trong sản xuất chip
Công ty ASML, có trụ sở chính tại thị trấn Veldhoven không sản xuất chip. Nhưng doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu máy in thạch bản cực tím (EUV), có trị giá 200 triệu USD cho các nhà sản xuất linh kiện bán dẫn như TSMC của Đài Loan.
Các cỗ máy này được sử dụng để chế tạo ra những con chip tiên tiến nhất trên thế giới và ASML có độc quyền thực tế trong lĩnh vực này vì đây là công ty duy nhất trên toàn cầu sản xuất các thiết bị EUV. Vị trí độc quyền đã khiến ASML trở thành một trong những công ty chip quan trọng nhất trên thế giới.
Theo phát ngôn viên của ASML, công ty không thể chuyển máy EUV đến Trung Quốc kể từ năm 2019 do nhiều hạn chế xuất khẩu khác nhau của Hà Lan. Nhưng phát ngôn viên của doanh nghiệp nhấn mạnh, ASML hy vọng "tác động trực tiếp của những biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới đối với kế hoạch vận chuyển tổng thể năm 2023 của ASML sẽ được hạn chế."
Hiện tại Trung Quốc không sở hữu một hệ thống EUV nào. Mỹ lo ngại rằng nếu ASML vận chuyển máy móc đến Trung Quốc, các nhà sản xuất chip ở quốc gia này có thể bắt đầu nghiên cứu sản xuất các linh kiện bán dẫn tiên tiến nhất trên thế giới cho những ứng dụng quân sự và trí tuệ nhân tạo tiên tiến.
Đàm phán Mỹ-Hà Lan
Mỹ bắt đầu gia tăng áp lực đối với Hà Lan từ năm 2018 dưới thời chính quyền của cựu Tổng thống Donald Trump. Theo một báo cáo của Reuters từ năm 2020, chính phủ Hà Lan đã rút giấy phép của ASML, cho phép xuất khẩu EUV của công ty sang Trung Quốc sau khi chiến dịch vận động hành lang rộng rãi từ chính phủ Mỹ.
Dưới chính quyền của cựu tổng thống Donald Trump, Mỹ bắt đầu cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, chuyển hóa thành cuộc chiến giành quyền thống trị công nghệ tối cao trong khi Washington tiến hành các động thái nhằm cắt đứt nguồn cung cấp công nghệ quan trọng cho các công ty Trung Quốc.
Huawei, cường quốc viễn thông của Trung Quốc, phải đối mặt với những hạn chế xuất khẩu khiến doanh nghiệp thiếu những chip cần thiết để sản xuất điện thoại thông minh và những sản phẩm khác, làm tê liệt hoạt động kinh doanh thiết bị di động của hãng. Trump cũng sử dụng danh sách đen xuất khẩu để cắt đứt nhà sản xuất chip lớn nhất Trung Quốc, SMIC khỏi lĩnh vực công nghệ Mỹ.
Chính quyền của Tổng thống Joe Biden đã đưa cuộc tiến công vào ngành công nghiệp chip của Trung Quốc lên một vòng xoáy cao hơn nữa.
Tháng 10, Cục Công nghiệp và An ninh thuộc Bộ Thương mại Mỹ đưa ra các quy định sâu rộng, yêu cầu các công ty phải xin giấy phép nếu muốn bán một số linh kiện bán dẫn máy tính tiên tiến hoặc thiết bị sản xuất linh kiện bán dẫn liên quan cho Trung Quốc.
ASML đã yêu cầu cơ sở ở Mỹ ngừng phục vụ khách hàng Trung Quốc sau khi Washington đưa ra những quy định này.
Áp lực buộc Hà Lan phải hành động phù hợp với những quy định hạn chế xuất khẩu của Mỹ vẫn tiếp tục. Alan Estevez, thứ trưởng Thương mại về Công nghiệp và An ninh thuộc Bộ Thương mại Mỹ, Tarun Chhabra, giám đốc cao cấp về công nghệ và an ninh quốc gia tại Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, trong tháng 12 đã có những cuộc đàm thoại về chủ đề này với các quan chức Hà Lan trong tháng 12.
"Hiện nay, khi chính phủ Mỹ đơn phương áp dụng các biện pháp kiểm soát sử dụng cuối cùng đối với các công ty Mỹ, những biện pháp kiểm soát này sẽ là vô ích từ quan điểm của Mỹ nếu Trung Quốc có thể lấy những cỗ máy này từ ASML hoặc Tokyo Electron (Nhật Bản)", Pranay Kotasthane, chủ tịch chương trình công nghệ cao địa chính trị tại Viện Takshashila, trong cuộc nói chuyện với CNBC cho biết.
"Do đó, chính phủ Mỹ mong muốn chuyển đổi những biện pháp kiểm soát đơn phương này thành các biện pháp kiểm soát đa phương bằng kêu gọi các quốc gia như Hà Lan, Hàn Quốc và Nhật Bản tham gia." Hội đồng An ninh Quốc gia từ chối bình luận khi CNBC liên hệ, đồng thời Bộ Thương mại không trả lời yêu cầu bình luận.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hà Lan cho biết không bình luận về những chuyến viếng thăm của các quan chức Mỹ và không trả lời các câu hỏi bổ sung từ CNBC.
Căng thẳng gia tăng
Tuần trước, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã ca ngợi "sự hội tụ ngày càng tăng trong cách tiếp cận với những thách thức mà Trung Quốc đặt ra cho thế giới", đặc biệt là với Liên minh châu Âu.
Nhưng bức tranh từ Hà Lan không xuất hiện như màu hồng.
Liesje Schreinemacher, Bộ trưởng Ngoại thương và Hợp tác Phát triển của Hà Lan, trả lời phỏng vấn của CNBC vào tuần trước cho biết: "Hiện nay, chúng tôi đang cân nhắc lợi ích của chính mình, lợi ích an ninh quốc gia của chúng tôi là vô cùng quan trọng, đồng thời chúng tôi có lợi ích kinh tế và yếu tố địa chính trị cũng luôn đóng một vai trò nào đó",
Bà nói thêm rằng Bắc Kinh là "một đối tác thương mại quan trọng".
Theo CNBC
